Problem nelegalnih deponija na području Boke Kotorske godinama je aktuelan. Sa hiper izgradnjom objekata posebno je došlo do izražaja deponovanje građevinskog odpada na područiju kotorske opštine, u zaleđu Risna, Gornjih Ledenica odnosno Krivošija, dok je značajno devastirano i šire područje Grblja.
Naši čitaoci javljaju da je ovaj problem zbog intezivne gradnje aktuelan i u hercegnovskoj opštini posebno u zaleđu Baošića.
Većina deponovanog materijala po dogovoru s vlasnicima privatnih parcela deponuje se na tertoriji Opštine Tivat kao i na području Grblja.
Veliki problem su u ovom trenutku deponije u zaleđu prema krivošijskom kraju, gdje se očigledno koriste pozicije prilično sakrivenih uvala na kojima se odlažu građevinski i druge vrste otpada.
Prema anketi koju je sproveo portal Boka News, o divljim građevinskim deponijama u zaleđu Boke Kotorske, na pitanje da li nam je potreban jedinstveni sistem upravljanja otpadom, čitaoci, njih 90% smatra da je to jedini ispravni put.
Na pitanje znate li u opštini u kojoj živite gdje možete legalno deponovati građevinski otpad, njih čak 72% je odgovorilo da ne znaju gdje mogu legalno deponovati otpad.
Na pitanje da li su lokalne uprave i komunalna preduzeća dovoljno uradili na informisanju građana kako mogu legalno i gdje odložiti otpad, sa da je odgovorilo 60% a ne 40% učesnika ankete. Na pitanje da li nadležne inspekcije dobro i odgovorno rade svoj posao, odgovorili su sa Da 10% a Ne 90% učesnika ankete.
Tragom ovih rezultata nastavili smo istraživati problematiku koja je iz dana u dan sve izraženija.
Gornje Ledenice za skladištenje građevinskog i kabastog otpada, ali…
Godinama unazad Kotor je bez legalne, zvanično registrovane deponije građevinskog materijala, što je i razlog formiranja brojnih divljih koje degradiraju i ugrožavaju UNESCO-vu baštinu i zagađuju prostor, tim prije što ni lokacija na Ledenicama, koja je odlukom lokalnog parlamenta još 30.09.2019. godine utvrđena za privremeno skladištenje građevinskog i kabastog otpada, nije privedena namjeni.
Riječ je o privremenoj lokaciji na dijelu katastarske parcele 1150 KO Ledenice Gornje, površine 2,1 ha, koja se može koristiti 5 godina od dana usvajanja Odluke.
U Opštini Kotor objašnjavaju da je definisana lokacija za privremeno odlaganje neopasnog građevinskog otpada još uvijek nije počela sa radom “iz finansijskih razloga”.
„Prethodne dvije godine je obilježila epidemija, pa su i Opština i JKP prošli finansijski zahtijevan i težak period. U skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom, lokacije za privremeno odlaganje neopasnog otpada moraju imati posebnu opremu za mjerenje i preradu gradjevinskog otpada, što zahtjeva značajna finansijska sredstva“, saopštio je potpredsjednik Opštine Kotor Nebojša Ševaljević.
Nadležne službe su inače tokom 2021. godine na teritoriji Kotora popisale 32 nelegalne deponije, pri čemu je najveći broj ovih odlagališta na prostoru iznad Risna, tačnije na Ledenicama i Krivošijama, a dio na prostoru Grblja odnosno Kubasa, Kovačkog polja i Pobrđa.
U Komunalnoj policiji (KP) Opštine Kotor procijenjuju da Kotor ima “gorući” problem vezano za lokaciju sanitarne i deponije kabastog otpada, te da ni za građevinski ne postoji.
„Dugogodišnji problem vezan za deponiju za kabasti, a i za sve druge vrste otpada, nije riješen, tako da imamo veliki problem na cjelokupnoj teritoriji naše opštine. Opština Kotor nema legitimnu, određenu deponiju građevinskog i drugog otpada. Lokacija za privremeno odlaganje neopasnog građevinskog otpada je bila određena u zaleđu Risna na Ledenicama, ali to nije do kraja realizovano jer je trebalo da se sprovede opštinska odluka u smislu formiranja i uređenja. Jedino preduzeće d.o.o “Komunalno Kotor” vidimo kao nekoga ko bi mogao time da upravlja i da na zakonit način vrši tretiranje, a u toj situaciji moralo bi da preduzme investicionu aktivnost u smislu kupovine drobilice koja bi taj materijal sitnila, drobila i na taj način se kabasti otpad taloži u manjem obimu“, saopštio je za “Boka News” načelnik ove opštinske službe Zoran Vučinović.
Ukazuje da je prisutno zatrpavanje kabastog otpada sa ogromnim slojevima zemlje, pri čemu, napominje, proces truljenja, na primjer daske, je dugogodišnji, a na zato lokacijama može doći do požara, a to još veća problematika sa stanovišta ekologije.
Lokacije koje su locirali su uz put odnosno skretanje Lipci – Nikšićki put gdje je evidentirano 4 – 5 deponija koje su u prethodnom periodu od strane Mjesne zajednice Risan i drugih subjekata na neki način sanirane nasipanjem zemlje.
-Međutim dešava se sada da nesavjesni počinioci, najčešće u okrilju noći, vrše istovar građevinskog i drugog otpada preko te zemlje, kaže Vučinović dodajući da je građevinskim i kabastim otpadom devastirano područje Grahovske doline odnosno teritorija kotorske opštine koja se graniči sa Grahovom u zaleđu sela, i to je, konstatuje, “trka s vremenom”.
Pored toga ugroženo područje je i uz risanski Stari put, a Komunalna policija, u saradnji sa lokalnom samoupravom, pokušava da reaguje kada dobije prijavu.
Grbalj, zelene plodne površine se nasipaju građevinskim otpadom…
Takođe šire područje Grblja izuzetno je devastirano i to svim vrsta otpada.
-Tamo se vrši danonoćno nasipanje i zelenih, plodnih površina pod nekakvim plaštom pripreme terena za izgradnju nečega, najčešće za maslinjake. Po onome što mi srijećemo na terenu, 90 posto tih nasipa je priprema za maslinjake. Često se susrijećemo sa papirologijom da su tim vlasnicima date neke potvrde od strane Ministarstva poljoprivrede da tu može biti maslinjak, pa da se oni na osnovu toga dosjete i nasipaju zemlju. To je unosan biznis. Gotovo svi privrednici koji imaju kamione i bave se građevinskim zemljištem nasipaju milione kubika, kaže načelnik kotorske Komunalne policije. On naglašava da vlasnici privatnih parcela dobijaju novčanu naknadu od građevinaca koja se kreće od 10 do 20 eura po kamionu koji je možda nosivosti od 15 do 20 kubika.
Upozorava da su devastirani značajni prostori, čak i prostori u zaleđu Grblja, i u dijelu prema Krimovicama, Gornjem Grblju.
– U pitanju su površne koje su zasute milionima kubika koji su pokrili čak pojedine prirodne vodotokove i slivnice. To je pojava u smislu možda i naše lične nesposobnosti da pratimo to sve. Dio sam lokalne samouprave i ja sam isto odgovoran kao i svi zašto se nije pristupilo jednom rješenju, a to je da je, po meni, postojeći, zatvoreni kamenolom Komunalnog u Nalježićima najadekvatnija lokacija za deponiju koja bi odgovarala svima i što se tiče daljine. Da se ne lementira sa nikakvim kombinacijama vezano da li će biti tu moguće da se naruši priroda ako se nasipa. Naprotiv; mislim da je to pravo mjesto u Nalježićima, da se to sanira i da to bude jurisdikcija Komunalnog preduzueća, jer je u pitanju produktivna djelatnost. Znam da je potrebno da se kupi drobilica, da je to jedan investicioni zahvat, a na kraju može se ući u javno privatno partnerstvo sa nekim ko to već ima, potencirao je Vučinović koji se inače zalaže za saniranje svih kamenoloma na području kotorske opštine i premiještanje eksploatacionih područja u zaleđe Boke.
Naglašava da Opština Kotor ima problem zbog nepostojanja deponije građevinskog otpada, ali i da šut u Kotor pristiže i iz Tivta i Budve gdje je “ogromna gradnja”. Dio je deponovan na strani Lovanje tivtaske, dio na prostoru skretnice u bližnjem dijelu kružnog toka na samoj granici Tivta i Kotora.
-I tu su isto milioni kubika otpada, prema Radovićima gdje su devastirani prirodni tokovi koji idu prema Tivatskom polju odnosno prema Solani tivatskoj, gdje je katastrofa.
Takođe sa teritorije Budve značajan dio tog materijala privatnici deponuju u reonu Krimovice, zaleđa Krimovice i tih sela, i imamo te snimke gdje su pokrivena čitava područja milionima kubika, navodi Vučinović.
On smatra da je u Kotoru neophodno u što kraćem roku obezbijediti lokaciju za deponiju građevinskog otpada, kako bi se investitorima i na taj način omogućila gradnja turističkih i drugih objekata.
-Imamo sada nešto što je vrlo značajno za Kotor, a to je da se otvara investicijja odnosno projekat izgradnje novog hotela visoke kategorije na lokalitetu URC. Tu će biti ogromni iskopi i pod hitno treba da se preduzmu aktivnosti i lokalna samouprava mora da nađe rješenje gdje će se taj materijal deponovati. Do kraja ove sezone se mora se pronaći rješenje. Tu mora biti koordinacija republičkog i lokalnog tima da se što prije nađe lokacija da se ne dozvoli da to bude problem investitoru. To je vrlo važna stvar i za nas kao Opštinu da počne ta investicija, da taj hotel se počne graditi, zaključuje Vučinović.
Po riječima v.d načelnika Službe za inspekcijske poslove Opštine Kotor Mira Anđelića, u 2021. godini je iz oblasti nelegalnog odlaganja otpada izdat veliki broj prekršajnih naloga vrijednosti nešto više od 30.000 eura.
– Dok je u 2022. godini izdato nešto više od 10.000 eura za ovu vrstu prekršaja, saopštio je Anđelić za naš portal.
On je ukazao da je angažovanje licenciranih građevinskih firmi koje posjeduju mašinu za odvajanje i preradu materijala, jedan od legitimnih načina odlaganja građevinskog otpada kako bi građani na taj način izbjegli odlaganje na drugim nelegalnim deponijama i sankcionisanje od strane nadležnih institucija.
-Ovo iz razloga jer u opštini Kotor nemamo registrovanu deponiju, dok lokacija, koja je ranije bila predviđena za privremeno odlaganje građevinskog otpada, na Ledenicama, još uvijek nije privedena namjeni, kazao je Anđelić dodavši da je u cilju pripreme za turističku sezonu nedavno održan sastanak sa predstavnicima Uprave za inspekcijske poslove Crne Gore na kojem su predočeni aktuelni problemi vezani za komunalni red i iznijeti predlozi kako i na koji način vršiti inspekcijski nadzor u cilju što efikasnijeg funkcionisanja grada.
Inače je opštinski Sekretarijat za zaštitu prirodne i kulturne baštine za potrebe izrade Lokalnog plana upravljanja otpadom 2019-2020. od Komunalne inspekcije dobio tačan broj nelegalnih deponija na teritoriji kotorske opštine sa koordinatama lokacija i procjenjenom količinom deponovanog otpada. Kako je saopštila sekretarka ovog sekretarijata Bojana Petković d.o.o Komunalno Kotor redovno čisti lokacije na koje građani nelegalno odlažu otpad, a koje se obično nalaze pored lokalnih puteva.
I lokalna uprava nelegalno deponovala građevinski otpad
Imamo primjer iz 2019. godine kada je kotorska lokalna uprava „riješila“ problem sa tonama građevinskog šuta od srušenog hotela “Fjord”, tako što je dozvolila njegovo nezakonito odvoženje i odlaganje na opštinsku parcelu u Industrijskoj zoni.
Oko 8.000 kubika šuta, srušenog hotela “Fjorda”, odloženo je na drugoj strani Vrmca, na opštinskoj parceli koja je tako pretvorena u “neuređeno odlagalište, koje ne ispunjava nijedan zakonski uslov za odlaganje otpada.
Tadašnji predsjednik Opštine Kotor, Željko Aprcović izjavio je da je da je u pitanju “privremeno odlaganje šuta”.
“Postigli smo sporazum sa investotorom da se taj materijal tu privremeno odloži, ali on tu neće ostati jer su stručnjaci procijenili da je u pitanju materijal koji se može reciklirati i ponovo upotrebiti u gradnji novog objekta na mjestu starog “Fjorda”. Sve će se to u najkraće vrijeme nanovo iskoristiti, jer je taj materijal pogodan za tamponiranje i slično”, kazao je tada Aprcović, ne objasnivši na temelju kojeg dokumenta i dozvole se građevinskim otpadom od “Fjorda” zatrpava opštinski plac u Industrijskoj zoni.
Odloženi otpad se i dalje nalazi na ovoj lokaciji.
Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma i Vlada Crne Gore nijesu završili proces donošenja novog Zakona o upravljanju otpadom koji je shodno Akcionom planu za ispunjavanje završih mjerila za poglavlje 27 bio planiran za 2021. godinu.
Zbog toga nisu stvoreni uslovi da se krene u proces pripreme Državnog plana upravljanja otpadom za period 2022. – 2027. što je bilo planirano za 2022. godinu, kao ni lokalnih planova upravljanja otpadom.
/Team Boka News/
*Ovaj tekst nastao je u okviru projekta “Transparentnost lokalnih online medija za jačanje demokratskih kapaciteta”, a koji finansira Ambasada SAD u Podgorici. Mišljenja, nalazi, zaključci ili preporuke koji su ovdje izneseni su stav autora i ne održavaju nužno stav Stejt dipartmenta/Vlade SAD.
