Društvo za kulturni razvoj “Bauo” najavljuje bogat program obilježavanja 600 godina od potpisivanja paštrovsko-mletačkog ugovora (4. april 1423), kojim su Paštrovići u istorijski nemirnom periodu (15. vijek) dobrovoljno postali dio Republike Svetog Marka (Venecije), gdje su ostali do njenog pada 1797. godine.
Lokalna paštrovska zajednica, okupljena oko nekoliko organizacija i udruženja, smatrala je obavezom kako prema svojim precima, tako i prema budućim pokoljenjima, da obilježi ovaj istorijski događaj, značajan ne samo za domaći kontekst. Stoga su, ujedinjenim snagama, prigodan program osmislili Društvo za kulturni razvoj „Bauo“ (Petrovac na Moru), Udruženje Paštrovića (Petrovac na Moru), udruženje ZaDruga (Buljarica), Paštrovsko istorijsko društvo (Buljarica), Paštrovski almanah (Budva), Udruženje Paštrovića i prijatelja Paštrovića „Drobni pijesak“ u Beogradu i Fondacija „Bankada“ iz Svetog Stefana (u osnivanju).
Program je koncipiran da traje tokom cijele sedmice kroz tri ključna segmenta:
– ponedjeljak (3. april) – u Svečanoj sali Filozofskog fakulteta Univerziteta Crne Gore u Nikšiću, s početkom u 12.00 časova, biće predstavljana monografija dr Mirjane Blagojević „Pod okriljem Svetog Nikole i Svetog Vlaha: pomorsko pravo u Kotoru i Dubrovniku po odredbama njihovih statuta“ (Beograd: HERAedu; Petrovac na Moru: Društvo za kulturni razvoj „Bauo“, 2020);
– utorak, srijeda i četvrtak (4, 5. i 6. april) – u Spomen-domu „Reževići“ i hotelu „Palas“ u Petrovcu na Moru održaće se trodnevni Međunarodni naučni simpozijum „Paštrovići & Venecija“ s učešćem preko 30 akademika, profesora, istraživača i kulturnih radnika iz Italije, Slovenije, Hrvatske, Srbije i Crne Gore, koji će izložiti naučne referate na simpozijumu, i
– subota (8. april) – u hotelu „Palas“ u Petrovcu na Moru, s početkom u 18.00 časova, književnik Đorđe V. Gregović vodiće radionicu posvećenoj lokalnoj prošlosti i nasljeđu – „Paštrovaonica“ za učenike osnovnih škola.
* * *
Osim što je otvoren za svu zainteresovanu javnost i medije, simpozijum je moguće pratiti u realnom vremenu i putem online platforme (Zoom). U nastavku su linkovi za pristup:
PRVI DAN SIMPOZIJUMA
Link dostupan za uključenje – utorak, 4. april, od 11.00h do 20.00h
Join Zoom Meeting: https://us02web.zoom.us/j/88648273976?pwd=cHhYZXErNlllMWxCZGxkY3IwdEJBZz09
Meeting ID: 886 4827 3976
Passcode: 323759
DRUGI DAN SIMPOZIJUMA
Link dostupan za uključenje – srijeda, 5. april, od 10.00 do 20.00h
Join Zoom Meeting: https://us02web.zoom.us/j/86384249164?pwd=K0VWSCt4SVpNdTBBSm9jWXY3TE1FQT09
Meeting ID: 863 8424 9164
Passcode: 960649
TREĆI DAN SIMPOZIJUMA
Link dostupan za uključenje – četvrtak, 6. april, od 10.00 do 14.00h
Join Zoom Meeting: https://us02web.zoom.us/j/82167718968?pwd=azhlS2V2dGVJdi84L3FGUGYvNmRXQT09
Meeting ID: 821 6771 8968
Passcode: 416432
* * *
Tokom pripreme obilježavanja ove obljetnice, podrška nije izostala ni od Opštine Budva, Turističke organizacije Opštine Budva, JU Muzeji i galerije Budve, Hotelske grupe Budvanska rivijera, Sveti Stefan Hotela, budvanskog restorana „Jadran“ vlasnika Krsta Niklanovića i drugih ljudi dobre volje. Filozofski fakultet Univerziteta Crne Gore u Nikšiću omogućio je da se jedna od aktivnosti održi u njihovoj Svečanoj sali. Organizatori na ovom mjestu, javno svima upućuju riječi zahvalnosti svima.
* * *
Na kraju, donosimo tekst koji je ovom prigodom napisao arheolog mr Dušan Medin, predsjednik Organizacionog odbora simpozijuma i izvršni direktor Društva za kulturni razvoj “Bauo”:
“Dana 4. aprila 2023. godine navršava se tačno šest vjekova od potpisivanja ugovora koji su predstavnici paštrovske komunitadi na svojoj teritoriji potpisali s Frančeskom Bembom, zapovjednikom Jadranskog mora i predstavnikom mletačke strane. Želja Paštrovića da se priklone Prevedroj Republici Svetoga Marka i postanu dio njene prekomorske teritorije (“Stato da Màr”) osnažena je zbog opasnosti koja je nadirala od drugih država, prvenstveno od sve snažnijeg Osmanskog carstva, koje je ubrzano osvajalo Stari kontinent.
Ovim dokumentom, koji je naredne godine verifikovao dužd Frančesko Foskari, Paštrovićima su, pored ostalog, zagarantovane stare privilegije, autonomija u vlasti, te brojna druga prava. Nažalost, Mlečani dogovoreno često nijesu poštovali. Međutim, i pored brojnih izazova koje su imali sve do zalaska Serenissime 1797, nema sumnje da su Paštrovići, potpisujući ugovor s Mlečićima, vjerovali da su učinili najbolji mogući (iako, zasigurno, nužni) izbor za zaštitu i očuvanje svog teritorijalnog, samoupravnog i duštvenog bića, kao i identiteta.
Iako je višestoljetno turbulentno prisustvo Venecije na ovom prostoru, ostavilo značajnog traga u Paštrovićima, kao i u drugim krajevima kojima je gospodarila, ponajviše u domenu jezika, duhovne i materijalne kulture, ishrane, privređivanja i mnogim drugim aspektima života, ne smije se zaboraviti da su stanovnici od Kufina do Babina vira, na koncu, očuvali lokalnu upravu (Bankadu), svoju narodnost, pravoslavno vjersko osjećanje i ćiriličko pismo kojim su vjekovima pisali.
S druge strane, valja podsjetiti da je tek nakon dvije decenije, nakon Paštrovića, Veneciji zvanično pristupila i komuna Lastva (kasnije Kastel Lastva, Petrovac na Moru), koja je Mlečanima inače bila naklonjenija od ostatka Paštrovića.”
