U ova rana majska jutra kada sunce tek prelazi preko brda iznad Boke, crveni cvjetovi nalik četkama blistaju na terasama i u vrtovima, kao da brišu posljednje tragove sna. Neobični i upečatljivi, pripadaju biljci Callistemon citrinus, poznatoj i kao “Bottlebrush plant” – biljka četka.
Callistemon citrinus je izuzetno dekorativna vrsta koja se danas uspješno uzgaja i na mediteranskim prostorima, uključujući i Boku Kotorsku. Klima ovih krajeva, sa toplim ljetima i blagim zimama, pogoduje njenom razvoju. Voli sunčana i topla mjesta.
Cvate najčešće u kasno proljeće, a cvjetanje može potrajati i do početka ljeta. U povoljnim uslovima može ponovo procvjetati i kasnije u sezoni. Najčešći je intenzivno crveni kultivar, ali postoje i varijeteti sa bijelim, žutim, ljubičastim i ružičastim cvjetovima. Listovi su uski, čvrsti, a pri dodiru otpuštaju blag citrusni miris.
Orezivanje nakon cvjetanja podstiče gust i skladan rast, pa se biljka može oblikovati kao niski žbun ili mala stablašica.
Ova zimzelena, žbunasta biljka porijeklom je iz jugoistočne Australije, gdje prirodno raste u vlažnim, sunčanim predjelima uz riječne obale. Prvi put ju je naučno opisao britanski botaničar Joseph Banks, koji je učestvovao u ekspediciji kapetana Džejmsa Kuka u Australiji. U Evropu je stigla u 19 vijeku.
Biljka u čijem crvenom dahu četke kao da treperi sunce južnih mora, postala je prepoznatljiv detalj mediteranskog zelenila Herceg Novog.
Simbol pročišćenja
U aboridžinskoj mitologiji Australije biljka četka imala je simboliku duhovne zaštite i pročišćenja. Neka vrsta Callistemon-a (uključujući C. citrinus) koristila se za inhalaciju kod prehlade i kašlja – listovi se zdrobe i udišu zbog osvježavajućeg, citrusnog mirisa; kao blagi antiseptik, zbog sadržaja etarskih ulja u lišću i za olakšavanje disajnih tegoba – slično kao kod eukaliptusa, koji je iz iste porodice (Myrtaceae).
Lišće Callistemon citrinus sadrži etarska ulja, među kojima su 1,8-cineol (eukaliptol) – poznat po antiseptičkim i ekspektorantnim svojstvima i limonen – koji ima blago protivupalno i antimikrobno dejstvo.
Callistemon citrinus nije zvanično priznata kao ljekovita biljka u farmakopejama većine zemalja, jer ne postoje detaljna klinička istraživanja koja potvrđuju sigurnost ili efikasnost.
/S. Kosić/
