„Fortifikacijska arhitektura Boke Kotorske venecijanskog perioda (od petnaestog do osamnaestog vijeka)” naziv je knjige, autora prof. dr Ilije D. Laloševića – redovnog profesora Arhitektonskog fakulteta Univerziteta Crne Gore, koja je predstavljena u četvrtak u Pomorskom muzeju Crne Gore u Kotoru.
Predstavljajući knjigu prof. dr Nađa Kurtović Folić, redovni profesor Fakulteta tehničkih nauka Univerziteta u Novom Sadu, istakla je da ovo izdanje bez obzira što govori o Mletačkim fortifikaciskim utvrđenjima u Boki Kotorskoj prevazilazi lokalnu temu i pripaja se čitavom lancu venecijaskih utvrđenja koja se protežu duž cijelog Sredozemlja.
„Mletačke fortifikacije u Boki Kotorskoj su na jednom zavidnom arhitektonskom, strategijskom i društveno – istorijskom nivou. Radi se o jednom promišljenom sistemu odbrane koji je na različite načine, piradimalno stratifikovan od najjačih utvrđenja koja brane gradove do onih na periferiji. Ono što u knjizi dragocjeno je tipološki metod koji je autor uradio koji se zasniva na prepoznavanju određenih tipova građevina kroz sve vremenske periode. Ova knjiga je veoma značajna jer predstavlja jednu od karika u dugovjekovnom nizu formiranja svijesti o fortifikacijskoj arhitekturi. Mletačka fortifikacija zauzima značajno mjesto u Evropi, tako da vojni inžinjeri i arhitekte su bili veoma značajne ličnosti, primjer u jednom kratkom periodu Leonardo da Vinči, a sve to je u knjizi kolege Laloševića dobilo jedan svoj redosljed, značaj i određivanje vrijednosti mletačkih fortifikacija u Boki Kotorskoj“ – zaključila je prof. dr Nađa Kurtović Folić.
Dekan Arhitektonskog fakulteta Univerziteta Crne Gore prof. dr Svetislav G. Popović u svom uvodnom izlaganju podsjetio je na bogatu radnu biografiju prof. dr Ilije D. Laloševića i njegov naučni rad koji je kao rođeni Kotoranin motivisan i inspirisan temama, temeljnih civilizacijskih vrijednosti Kotora, Boke, Jadrana i Mediterana…
„U ovoj monografiji imamo bogat izvor bibliografije gdje se prvi put pojavljuju neobjavljeni izvori iz fondova arhiva Venecije. Monografija sadrži 111 grafičkih priloga, topogrfske karte, planove utvrđenja. Ono što monografiju čini još impozantnijom je 190 fotografija. Istaživanja prof. Laloševića su pokazala izuzetni značaj fortifikacijske arhitekture Boke Kotorske koji odslikava istorijski i strateški značaj, predstavlja svjedočanstvo kulturne baštine…“ kazao je Svetislav G. Popović, koji je podsjetio na misao indijskog državnika Gandija koji je kazao „kultura jedne nacije leži u srcu ili duši jednog naroda“.
Fortifikaciona arhitektura nisu samo utvrđeni gradovi kao što su Kotor, Herceg Novi, već i gradovi koji su izdvojeni utvrđenima kao što su Perast i Risan, predstraže gradskih utvrđenja, jer je bilo važno neprijatelja što dalje držati, kao što su Trojica, Španjola i ostrvo Sveti Đorđe.
Čuveni trougao Verige Perast i Sveti Đorđe su bili predstraža Kotoru kao i fortifikacioni punktovi, ostrvo Stradioti da u slučaju blokade Veriga, gradu sa druge strane može pristići pomoć od strane grčke konjice, kao i jedan manje poznat lokalitet tvrđave Vrbanj sa kojeg se nadgledao Kumborski tjesnac. Tu spadaju i Turske verige koje ovih dana imaju imaju drugu vrstu negativne popularizacije, kao i Lazarata u Meljinama čiji smo svedoci, blago rečeno umanjivanja autentičnih vrijednosti najbolje očuvanog lazareta na Jadranu. Nažalost on je danas pretvoren u kulisu, a prave vrijednosti autentične arhitekture su mu oduzete, istakao je autor prof. dr Ilija D. Lalošević.
On je kazao da se danas nalazimo u trenutku prekretnice kada moramo odlučiti dali želimo da sačuvamo kulturnu baštinu koja od 1979. godine, nije samo naša, već svjetska, te u tom smislu iznaći način da se negativni procesi zaustave.
„Kotorska tvrđava i njen sistem predstraža su bili u tolikoj mjeri značajni da su mletački stratezi tvrdili, vjerujem bez pretjerivanja, s obzirom da je sjeverni dio Boke Kotorske bio 200 godina pod vlašću Otomanske imperije, u slučaju da Boka u cijelini padne u njene ruke, ni jedan mletački brod nebi mogao proći Jadran i otići dalje prema Levantu, što bi značio pad Mletačke Republike, te iz toga razloga nisu žalili ni sredstva ni napor da bi održali sistem. Uložili su ogromna finasiska sredstva i angažovali najbolje arhitekte vojne injžinjere na ovim prostorima. Mletačaka Republika je bila lider po pitanju razvoja fortifikacija u Evropi, a Kotor je bio prvi zbog pomenutog značaja…“ zaključio je Lalošević.
Pozdravljajući zvanice i goste direktorica Pomorskog muzeja, Mileva Pejaković Vujoševć kazala je da su u ovoj ustanovi 2017. godinu su progalsili godinom “Pisane riječi”, te najavila promociju knjiga, Jovice Martinovića, Petra Palavršića, Antuna Sbutege, knjigu 130 godina rođenja don Nika Lukovića…
U muzičkom dijelu programa nastupio je Luka Brkanović učenik Muzičke škole „Vida Matjan“ iz Kotora.
