Prvi dan manifestacije „Ljubišini dani“ (27. februar 2018), održan u budvanskoj Modernoj galeriji, u organizaciji JU Muzeji i galerije Budve, protekao uspješno, veoma zapaženo i uz veliki broj zainteresovanih posjetilaca, kako iz našeg, tako iz ostalih gradova.
Na samom početku programa, Dušan Medin iz JU Muzeji i galerije Budve, poželio je dobrodošlicu u Budvu učesnicima programa, i tom prilikom, između ostalog, kazao: „ovaj grad i ova ustanova danas i tokom sjutrašnjeg dana imaju izuzetnu priliku i čast da ugoste vrhunske poznavaoce literarnog opusa Stefana Mitrova Ljubiše, književnog, društvenog i političkog poslenika, rodom upravo iz Budve, i obližnjih Paštrovića. „Ljubišini dani“ su prigodna manifestacija kojom naša Ustnova tradicionalno, godinama unazad, podsjeća na ličnost i djelo Stefana Mitrova Ljubiše, i to upravo u ovo doba godine – kada je rođen – prije tačno 196. godina – davne 1822, u kamenoj kući u neposrednoj blizini, koja je danas spomen-dom koji s ponosom nosi njegovo svijetlo ime.“ Medin je, u ime domaćina, javno zahvalio sponzorima i donatorima ove manifestaije: osnivaču naše ustanove – Opštini Budva, Turističkoj organizaciji opštine Budva, lokalnim preduzećima Mediteran reklame d.o.o., Komunalno i Parking servis, restoranu „Jadran kod Krsta“, kao i hotelima „Splendid“, „Adrija“ i „Budva“, te brojnim medijima.
U nastavku programa obratio se dr Amfilohije Radović, mitropolit crnogorsko-primorski, koji je čestitao organizatoru na realizaciji ovog programa i podsjetio na značaj i važnost Ljubišinog djela iz mnogih aspekata. Istakao je da je Ljubiša jedan od najznačajnijih ljudi Budve, Boke i mnogo šire, u našoj novijoj istoriji, zajedno sa prethodnicima Petrom II Petrovićem Njegošem, kao i Vukom Stefanovićem Karadžićem. Takođe, ukazao je na hrišćansku tradiciju ovog prostora od srednjeg vijeka naovamo, posebno se osvrnuvši na manastirski kompleks na Miholjskoj prevlaci, o čemu je Ljubiša pisao u svom djelu „Prokleti kam“.
U ime Minstarstva kulture Crne Gore, državna sekretarka Sandra Đurbuzović, likovna umjetnica iz Budve, koja je istakla: „iako je odavno književna istorija Ljubiši dala izuzetno značajno mjesto u književnom kanonu južnoslovenskih jezika, razbijajući sve dileme između književnog i folklornog statusa djelova njegovog opusa, ovakvi naučni skupovi dodatno potvrđuju književnu i kulturnu aktuelnost cjelokupnog djela Stefana Mitrova Ljubiše. Događaji kojima se njegovo djelo aktuelizuje, uz stalno otkrivanje novih značenjskih slojeva, nezapostavljajući ni njegove jezičke i formalno-stilske vrijednosti, jesu obaveza kako Budve i Paštrovića, tako i savremene Crne Gore u čijim temeljima Ljubišino djelo zauzima posebno mjesto.“
Potpredsjednik Opštine Budva, Veselin Marković, osvrnuo se na detalje iz Ljubišine biografije, s posebnim osvrtom na njegov javni i društveno-politički angažman: „U svom djelovanju poslu, bio je i ostao neraskidivo vezan za svoj rodni kraj – za Budvu i Boku Kotorsku, potom i za Dalmaciju, a naročito za visoku državnu politiku austrijske, odnosno austrougarske monarhije, u čijem je sastavu tada bilo naše primorje. Svoju punu političku afirmaciju Ljubiša stiče na poznatoj Bokeškoj skupštini u Prčanju, 13. juna 1848, kada javno inosi svoj politički program, kojem ostaje dosljedan i kasnije. Možemo reći da su mu glavni postupati i ciljevi bili i ostali: borba za ravnopravnost jezika u Monarhiji, uvođenje srpskohrvatskog jezika u školama, administraciji i sudstvu, ravnopravnost vjeroispovjesti, stipendije za pravoslavnu đecu da se mogu školovati u Beču, kao i sveopšti ekonomski razvoj bokokotorskog kraja i cijele Dalmacije. U svemu navedenom, kao i mnoštvu drugih oblasti, ostvario je zavidan uspjeh.“
Direktorica JU Muzeji i galerije Budve, mr Lucija Đurašković, u svom obraćanju skrenula je pažnju na to da se kultura grada, između ostalog, može vrednovati i odnosom koji njegovi žitelji imaju prema njegovanju spomena najznačajnijih lokalnih istorijskih ličnosti. „Grad bez kulture u prošlosti jedva da se može nadati kulturi u budućnosti. Naša savremena kultura proishodi iz dijaloga sa prošlim, a u prebogatoj kulturnoj istoriji Budve Stefanu Mitrovu Ljubiši pripada sasvim posebno mjesto. Ovaj dijalog sa velikim Budvaninom posebno se intenzivno odvija u okviru kulturne manifestacije „Ljubišini dani“, u kojima se ili neposredno reaktualizuje Ljubišino stvaralašto, ili se kroz različite kulturne programe afirmiše sama kultura, čiji je on neraskidivi dio. Posebna nam je čast i zadovoljstvo što se ovaj program realizuje u godini Evropske kulturne baštine (2018), čime se i naša Ustanova, sa Spomen domom „Stefan Mitrov Ljubiša“, kao i grad Budva, na prikladan način pozicioniraju u evropski kulturni kontekst, kojem je naš prostor oduvijek pripadao, a čemu je Ljubiša umnogome doprinio, ulažući napore da se naš kraj modernizuje i kulturno uzvisi“ – istakla je Đurašković.
U muzičkom dijelu programa na svečanom otvaranju manifestacije „Ljubišini dani“ nastupilo je Srpsko pjevačko društvo „Jedinstvo“ iz Kotora, osnovano 1839, čiji je Ljubiša bio počasni član i poštovalac.
Prvi dan simpozijuma
Ovogodišnji, treći po redu, međunarodni i multidisciplinarni naučni simpozijum „Stefan Mitrov Ljubiša: intertekstualna interpretacija“, već tokom prvog dana dao je značajan doprinos tumačenju i razumijevanju Ljubišine svestranosti i kompleksnosti u okvirima savremene naučne misli, prema saopštenim radovima učesnika iz Srbije, Bosne i Hercegovine i Crne Gore tokom prvog dana (prva i druga sesija): akad. Zlata Bojović – Metatekst i međutekstualno nadovezivanje u prozi Stefana Mitrovog Ljubiše, prof. dr Duško Pevulja – „Pričanja Vuka Dojčevića“ i pričanja Simeuna đaka: izvori i razlozi pričalačke strasti, dr Zoran Živković – Kanjoš Macedonović – junak naših dana, mr Perivoje Popović – Sveto trojstvo književne Crne Gore – Njegoš, Marko i Ljubiša – između klasike i totalmodernizma, prof. dr Marko Nedić – Stefan Mitrov Ljubiša / Danilo Kiš – intertekstualne paralele (saopštenje čitala Stanka Rađenović Stanojević), prof. dr Radmilo Marojević – Stefan Mitrov Ljubiša kao priređivač i komentator „Gorskog vijenca“, prof. dr Marija Letić – O prevodilačkom radu Stefana Mitrova Ljubiše, i prof. dr Gojko Čelebić – Stefan M. Ljubiša – diplomata. Prvom sesijom je predsjedavala prof. mr Vida Ognjenović, a drugom akad. SANU Zlata Bojović. Na kraju sesija, uslijedila je diskusija u kojoj su učešće uzeli mnogi učesnici simpozijuma, sa ciljem dodatnog osvjetljavanja ličnosti i djela ovog značajnog književnika.
Predstavljanje knjige
Nakon diskusije, u 19.30 časova, takođe u Modernoj galeriji, održano je predstavljanje novog izdanja Ljubišine pripovijesti „Skočidjevojka“, koje je priredila dr Mila Medigović Stefanović, a prošle godine objavila beogradska „Prosveta“. Ovom prilikom govorile su prof. mr Vida Ognjenović i mr Božena Jelušić, odlomke je čitala dramska umjetnica Radmila Knežević, a moderatorka je bila književnica Stanka Rađenović Stanojević.
Današnji program
Rad simpozijuma odvijaće se i 28. februara, kroz treću i četvrtu tematsku sesiju, koje će se odvijati u Spomen domu „Reževići“ u Reževićima, odnosno u Spomen domu „Crvena komuna“ u Petrovcu. Nakon završetka simpozijuma, dokumentarnu izložbu fotografija „Svadbeni spomenar Paštrovića“ koju je koncipirala dr Mila Medigović Stefanović, u 19 časova u galeriji „Marko Krstov Gregović“ u „Crvenoj komuni“ otvoriće Jelena Đurović, dugogodišnja direktorica Nacionalne biblioteke Crne Gore „Đurđe Crnojević“ na Cetinju. U muzičkom dijelu programa otvaranja izložbe učestvovaće Ženska vokalna grupa „Harmonija“ iz Budve.
