Transformacija Tivta od uspavanog malog primorskog gradića oslonjenog na pomorstvo, brodogradnju i vojsku, u „elitnu nautičmo-turitičku destinaciju visoke klase“ posljednjih desetak godina, rezultirala je dramatičnim ekonomsko-demografskim promjenama te sredine, ali nije dala očekivane rezulate u poboljšanju standarda domicilnog stanovništva.
To se pored ostaloga, može zaključiti iz analitičkog dijela Strateškog plana razvoja Opštine Tivat za 2019-2022. godinu, a koji će se uskoro naći pred odbornicima u lokalnom parlamentu.
Prema podacima sa posljednjeg Popisa stanovništva iz 2011., Tivat je imao 14.031 žitelja, prosječne starosti 38 godina. Taj grad u poslednjoj deceniji bilježi kontinuiran rast broja stanovnika kojih je 2000. bilo 12.812, pet godina kasnije 13.404, da bi broj stanovika Tivta prople goodine dostigao 14.744 ljudi. Stopa prironog priraštaja u Tivtu iznosi 6,7 odsto što je drastično više od crnogorskog prosjeka koji je 1,9 odsto.
”Podaci pokazuju stalan porast, kao i veći procenat rasta broja stanovnika nego na državnom nivou. Do porasta broja stanovnika dolazi usled pozitivnog prirodnog priraštaja i pozitivnih migracionih kretanja stanovništva unutar Crne Gore“- piše u Strateškom planu, uz napomenu da Tivat prema posljednjim dostupnim statističkim podacima ima 4.862 domaćinstva, dok je broj stanova u tom gradu skoro dvostruko veći i ima ih 9.675.
Najmanja opština u Boki od zatvaranja vojng brodogradilištaa Arsenal, iseljenja vojnih efektiva sa kojima je Tivat kao baza živio duže od 120 godina, prema navodima lokalnih i državnih DPS zvaničnika, ubrazano se transformiše u „crnogorski Monte Karlo“ zahvaljujući razvoju jahtinga i elitnih turističkih kompalksa poput Porto Montenegra i Luštice Bay. Međutim, ti su projekti u svojoj osnovi prevenstveno nekretninski jer se dominantno svode na izgradnju stanova, vila i poslovnih prostora za prodaju ili iznajmljivanje na tržištu, dok je izgradnja novih klasičnih hotelskih kapaciteta značajno manji aspekt u razvoju ovih kompleksa, posebno u slučaju Porto Montenegra. Taj luksuzni kompleks nastao na mjestu nekadašnjeg Arsenala, „povukao je nogu“ novom trendu razvoja Tivta koji stanogradnjom pod maskom „razvoja turističkih vila i kondo-hotela“, postaje prava preizgrađena „elitna Budva“.
Njegovo stanovništvo istovremeno biva sve više „osuđeno na krpu i metlu“, odnosno relativno slabo plaćene i naporne poslove u uslužnoj djelatnosti za bogate klijente elitnih kompleksa ili imućne ljude koji sebi mogu priuštiti skupe vikendice izgrađene na do juče nedevastiranoj obali ili njenom zelenom zaleđu. Razvoj i uređenje grada istovremeno je koncentrisano pretežno na centar i najbližu kontakt zonu elitnog Porto Montenegra, dok su okolna, a pogotovo periferna naselja bukvalno zanemarena, pa neka od njih danas izgledaju kao brazilske favele.
„Privatizacija Arsenala 2006. godine je takođe uslovila značajne ekonomsko demografske promjene u našoj opštini. To je između ostalog, dovelo do bržeg razvoja konkretnog opštinskog centra, uz istovremeno možemo slobodno reći sporiji, ili ne baš toliko nagli razvoj perifernih područja. Takođe, značajan uticaj na kompletan primorski region se ogleda i kroz pražnjenja stanovništva iz sjevernog regiona u prvenstveno primorski region. Za rezultat navedenog, imamo između ostalog, obalna područja koja poprimaju urbana obilježja i postaju zone koncentracije stanovništva sa pretežno turističkom funkcijom.”- piše u Strateškom planu Tivta.U više navrata u tom dokumentu apaostrofiraju se sve izraženije migracije stanovništva sa sjevera Crne Gore i dolazak sve vežeg broja ljudi iz tih krajeva u Tivat, u potrazi za boljim životom.
Privredna grana koja u Tivtu kao i na cijelom primorju u posljednoj deceniji doživljava bum je stanogradnja (dobrim dijelom pod “opravdanjem” gradnje novih turističkih kapaciteta). Tako je broj stanova u najmanjem bokeljskom gradu u period od 2003. do 2011. povećan za čak 2.549 (sa 7.167 na 9.626). Od novoizgrađenih stanova, čak 1.382 su prazni i nenastanjeni, a samo 509 novih stanova se zvanično sezonski koristi. To pokazuje da su kritike onih koji su na početku projekta Porto Montenegro upozoravali da se to može pretvoriti u podizanje /ovih “naselja zatvorenih škura”, bile opravdane. Naime, i u sred ljeta, veći dio stanova u Porto Montenegru, Luštici Bay i sličnim kompleksima je sa zatvorenim prozorskim kapcima i u mraku, svjedočeći da su vrlo malo iskorišteni bilo od svojih vlasnika, tako i od onih kojima vlasnici iznajmljuju te nekretnine. Okolo tih kompleksa, sve je više novoizgrađenih stambenih zgrada sa upadljivim natoisima “For sale- na prodaju” i kontaktima prodavaca-investitora. Uprkos tome građevinski bum ne prestaje. pa je prema trenutnim podacima Sektretarijata za urbanizam, u Tivtu sada aktivno više od 80 novih gradilišta.
Autori Statešog plana iz Opštine Tivat hvale se postignutim tvrdeći da je “permanentno unapređenje poslovnog ambijenta, doprinijelo da opština Tivat privuče velike investitore koji su otpočeli realizaciju investicija kakve su Porto Montenegro, Luštica Bay, Plavi horizonti itd.”
“Pokretanje ovih investicija, naročito otvaranje Porto Montenegra 2009. godine kao jedne od najvećih marina u Evropi, doprinijelo je povećanju atraktivnosti opštine Tivat i Crne Gore u cjelini kao investicione i turističke destinacije. Investicioni bum u opštini Tivat predstavlja jedan od najvažnijih zamajaca društveno-ekonomskog razvoja ove opštine. Investicije u Tivtu i rast realnog sektora, u posljednjih pet godina su doprinijele i unapređenju fiskalne održivosti ove opštine. Gledano po glavi stanovnika, tekući budžetski prihodi opštine Tivat porasli su za trećinu, tako su od 540 eura u 2009. povećani na oko 730 eura u 2014. godine što je tri puta viši od prosječnih tekućih budžetskih prihoda per capita svih opština u Crnoj Gori u 2014. a koji su iznosili 260 eura per capita, prema podacima Vlade Crne Gore.”- piše u Stateškom planu.
Privreda Tivta je u međuvremenu, izgubila sva nekadašnja velika preduzeća poput Arsenala i danas je čine mikro, mala i srednja preduzeća sa dominantnim udjelom ove dvije najmanje kategroije od čak 99,25% svih tivatskih privrednih subjekata. Broj aktivnih preduzeća u tom gradu porastao je sa 715 u 2012. na 1.166 u 2016., ali više od tri četvrtine njih bavi se samo tercijarnim, odnosno uslužnim djelatnostima (trgovina, usluge smještaja i ishrane, posredovanje u prodaji nekretnina, agencijske djelatnosti…). Porastao je broj hotela kategorije četiri zviezdice, smanjen broj onih najniže kategroje dvije zvjezdice, a otvorena su i 4 nova najluksuznija hotela ranga 5 zvjezdica sa ukupno 380 ležajeva. Turistički promet mjeren brojem gostiju i ostvarenih noćenja više se nego duplo povećao u period 2014-18. godina. Autori Srateškog plana tvrde da je u peridou 2012-17.godina u Tivtu se za oko hiljadu povećao broj raspoloživih stalnih radnih mjesta, imajući u vidu veoma izražene sezonske fluktuacije u broju radnih jesta dostupnih samo tokom ljeta.
“Pored činjenice da sezona traje tri mjeseca i da ne predstavlja dugoročan izvor prihoda za zaposlene, najčešće poslovi u oblasti turizma i ugostiteljstva, građevinarstva i trgovine ne obezbjeđuju visoke prihode. Takođe, za pomenute poslove najčešće se angažuje radna snaga iz susjednih zemalja (Srbija i Bosna i Hercegovina). Privredni rast i zapošljavanje u periodu 2012-2017. godine su imali ograničen uticaj na broj nezaposlenih na području opštine Tivat. U pomenutom periodu zabilježene su oscilacije u broju nezaposlenih na kraju godine. Najmanji broj nezaposlenih lica zabilježen je u 2015. godini (740 nezaposlenih), da bi nakon toga u naredne dvije godine bio zabilježen rast broja nezaposlenih lica.”- priznaju i sami autori Strateškog plana da nova koncepcija ekonomskog razvoja Tivta koja se forsira posljednjih deset godina, ne daje očekivane ekonomske efekte na domicilno stanovništbo. To pokazuje i podatak da je na birou rada 2014. bilo 807 Tivćana, a lani tek neznatno manje – njih 784. Stopa nezaposlenosti u Tuvtu konstantno je jedna od najvećih na primorju i kreće se u prosjeku između 13 i 14%
“U periodu do 2014. godine broj zaposlenih je konstantno rastao, da bi u narednim godinama bio zabilježen smanjen broj zapošljavanja. Ova kretanja uzrokovana su samim smanjenjem apsorpcione moći tržišta, odnosno mogućnosti zapošljavanja.”- piše u Stateškom planu uz napomenu da u u nekim privrednim oblastima poput turizmai trgovine, postoji mogućnost dodatnog zapošljavanja, ali da se “nude uslovi koje domaća radna snaga ne prihvata”.
“Pored činjenice da ne predstavlja dugoročan izvor prihoda za zaposlene, ovi poslovi najčešće ne obezbjeđuju visoke prihode. U cilju kreiranja kvalitetnijih poslova, potrebno je osmisliti mjere za razvoj sektora koji obezbjeđuju zaposlenost tokom čitave godine i mjere za razvoj cjelogodišnjeg turizma koji bi zahtijevao angažovanje radne snage van sezone.”- indirektno priznaju autiri Strateškog plana promašenost dosadašnje razvojne koncepcije “crnogorskog Monte Karla” – suštinske “sezonske Meke za krpu i metlu”.
