Drugo, dopunjeno i propiremo izdanje reprezentativne monografije „Werk – austrougarske tvrđave u Crnoj Gori“, autora Radojice Raša Pavićevića, predstavljeno je sinoć u Tivtu, na književnoj večeri u JU Muzej i galerija.
Promocija Pavičevićeve knjige priređena je u sklopu manifestacije „Novembarski dani“ kojom se obilježava Dan Opštine Tivat.
Na preko 600 stranica, drugo izdanje „Werka“ kojeg je Pavičević provobitno objavio 2012. godine, donosi detaljne tekstove o kompkesnom sistemu tzv pojasne tvrđave koji je Austro-Ugarska u Boki i njenoj okolini izgradila od polovine 19.vijeka do prve decenije 20.stoljeća, kako bi od napada sa mora i kopna osigurala svoju, u operativnom smislu najznačajniju pomorsku bazu i ratnu luku. Tu je i obije originalnih starih dokumenata, starih i forografija iz aktuelnog vremena, tabela, ilustracija i crteža koji, uz nezaobilazan dio posvećen istorijskim okolnostima u kojima je nastajala Primorska tvrđava Boka Kotorska kako se ovaj sistem zvanično zvao, daju do sada najopširniji i najdetaljniji uvid u ovom impozantmo graditeljsko nasljeđe i kulturnu baštinu koja je značajna ne samo za Crnu Goru, već i više država centralne i istočne Evrope koje su nekada činile Austro-Ugarsku Carevinu.
Penzionisani potpukovnik Vojske Jugoslavije i pasionirani planinar i ljubitelj kultunog nasljeđa, Radojica Rašo-Pavićević, godinama se bavi istraživanjem ovog kompleksnog sistema tvrđava, forova, artiljerijskih i torpednih baterija, kasarni,logora, osmatračnica, signalnih stanica i ostalih sadržaja striktno borbene namjene u Primorskoj tvrđavi Boka, ali i svim ostalim brojnim logističkim njenim segmentima počev od vojnih bolnica, aerodroma, remontnog zavoda, trgovačke luke, željeznice, magacina, pekara, radionica, skladišta, stambenih objekata, do sportskih terena i čak vojnih grobalja.
O knjizi su, u prepunoj tivatskoj galeriji, osim autora, govorili Dubravka Nikčević, sekretarka Sekretarijata za kulturu i društvene djelatnosti Opštine Tivat, Jovan Nikitović iz „Nove Pobjede“ koja je izdavač ovog djela, kao i arhitekta i urbanista iz Herceg Novog, Boris Ilijanić.
„Kad uzmete ovo dopunjeno izdanje koje ima jedno šest kilograma, onda shvatite da je ovo jedna studija iza koje stoji autor sa velikim radom, entuzijazmom i strašću. Iza tako velikog rada uvijek se javljaju multidisciplinarne priče. Svako ovdje može ovdje naći nešto što mu je interesantno. Mi prepotentno mislimo da civilizacija počinje od nas. Kad listate ovu knjigu vi vidite da je ona pokazatelj gdje možete naći znanje koje je nekada bilo na ovim prostorima, ili u jednoj epohi“ – kazao je Boris Ilijanić.
On je istakao da je Austro-Ugarska u čijem je sastavu Boka neprekidno bila od 1814. do 1918.godine, na ovaj prostor donijela značajan tehnološki, naučni i opštecivilizacijski iskorak, razvila prve modern industrije u Boki, unapredila nivo obrazovanja i sposobnosti lokalnog stanovništva, doprinijela demografskom obogaćivanju ovog kraja i uvela u njega prvu modernu saobraćajnu i drugu infratsrukturu. Istakao je da Austro-Ugarska nije ovdje izrađivala samo ratnu bazu, već i čitav niz civilnih objekata i opšte infrastukture od koje su mnogi segmenti i dan-dana su upotrebi. Ta njihova ondašnja ulaganja u Boku, mjere se današnjom protivvrijednošću od više od dvije milijarde eura. Ilijanić je posebno naglasio vrhunsku preciznost i tačnost austrougarskog katastra te veliko uvažavanje koje su urbanisti i inženjeri moćne bečke carevine pokazivali prema prirodnim karakteristikama terena na kojem su planirali i gradili razne objekte, kao i za to vrijeme moderne, vrhunske tehnologije graditeljstva koju su upotrebljavali.
“Velika Austro-Ugarska monarhija nije imala strah od male Crne Gore na njenim krajnim južnim granicama, već strah od interesa velikih sila koje su imale aspiracije ka Boki kao vanredno vrijednom i značajnom prostoru. Zato je i pravila sistem ovaj impozantnih utvrđenja. Austro-Ugarska je u Boki i njenom zaleđu razvila odbrambeni sistem koji je bio jedan od četiri najvećih u cijeloj monarhiji. U ovom radu ja sam obradio nekih 130 borbenih objekata. Sve to je jedna tvrđava i svaki taj segment, filigranski precizno uklopljen u prostor i “posložen” po svim pravilima vojne struke i nauke, činio je nezaobilazan i bitan dio cijelog sistema. Ja to često poredim sa satom u kojem svaki, pa i najmanji djelić mehanizma funkcioniše da bi cio sistem funkcionisao i ostvario ono što mu je osnovna namjena. Vrlo bitan dio tog velikog sistema je utvrđeni Tivat, da svojih šest vahauza, nekoliko forova, kasaranama i pomorskim Arsenalom. Ove utvrde i ništa manje značaja obilna infrastruktutra, čine cjelovit i izuzetno funkcionalan i skup sistem, respektabilan i dan-danas. Ali, danas on kao slojevita baština vojnog nasljeđa je i mogućnost za neke ljepše i vrijednije stvari u vremenu koje dolazi. Spoznajom da uvažavanje i miješanje kultura i civilizacijskih dostignuća čini čovjeka boljim i vrijednijim, ja se lično osjećam bogatijim nakon istraživanja i rada na ovog knjizi“ – rekao je autor, Radojica Pavićević.
