Predsednik Skupštine Crne Gore Ranko Krivokapić dobio je otvoreno pismo koje su potpisali više bivših visokih zvaničnika Ujedinjenih nacija u kojem traže da Skupština razmotri da se odluka o Ugovoru o dugoročnom zakupu ostrva Lastavica sa tvrđavom “Mamula” odloži dok se ne obavi detaljna studija, kao i razmatranje i razmjena mišljenja o mogućim alternativnim rješenjima, uključujući prikupljanje sredstava i uopšte finansiranje odgovarajuće rehabilitacije tvrđave Mamula i ostrva Lastavica, i njihove adaptacije za dogovorene svrhe.
Potpisnici pisma su bivši generalni sekretar Ujedinjenih nacija Butros Butros-Gali, bivši generalni direktor UNESCO Federiko Major, bivši predsjednik Savjeta Međunarodne Unije za zaštitu prirode (IUCN) Ašok Khosla, predsjednik Emeritus Inter Press Servisa Roberto Savio igeneralni sekretar UN Konferencije o čovjekovoj okolini 1972 Mauris F. Strong.
Pismo prenosimo u cjelosti
Mi, potpisani, upućujemo ovo otvoreno pismo predsjedniku Skupštine Crne Gore, Ranku Krivokapiću, u vezi Ugovora o dugoročnom zakupu ostrva Lastavica sa tvrđavom “Mamula” Herceg Novi u Bokokotorskom Zalivu, zaključenom između Vlade Crne Gore i Kompanije Orascom Development Holding AG 23. februara 2015. godine, koji je ušao u proceduru za ododbravanje od strane Skupštine. Ugovor predviđa da se ostrvo i tvrđava izdaju u zakup privatnom investitoru na period of 49 godina, s ciljem da se pretvore u ekskluzivno, luksuzno odmaralište na crnogorskoj obali.
Mi smatramo da je tvrđava Mamula istorijski spomenik, trajno svjedočanstvo burne prošlosti ratova i sukoba na ovim prostorima. Ova tvrđava je jedinstven objekat na svijetu, narodno, kulturno, arhitektonsko i prirodno bogatsvo Crne Gore, i dio zajedničke kulturne baštine covječantsva.
S obzirom na to, mi izražavamo čuđenje da jedino rješenje za očuvanje i korišćenje tvrđave Mamula koje je razmotreno i predloženo je običan poslovni aranžman i ugovor o privatizaciji i pretvaranju tvrđave u tržisno dobro, odnosno u “odmaralište sa 5 zvjezdica” – bez ikakvog osvrta na detalje korišćenja tvrđave i ostrva – u odmaralište koje će neminovno biti namenjeno isključivo za visoko platežnu klijentelu i njene prohtjeve. Mi smo zabrinuti što nije došlo do široke nacionalne i međunarodne javne debate i razmjene mišljenja o razvoju, svrsi i višestrukom potencijalu za rehabilitaciju ove jedinstvene tvrđave.
Imajući u vidu istorijski i simboličan značaj tvrđave Mamula, njene zadivljujuće karakteristike i prirodni položaj, a iznad svega njenu relevantnost i vrijednost njenog potencijalnog korišćenja za Crnu Goru kao i za širu međunarondu zajednicu – ne ulazeći u finansijske i druge detalje Ugovora o Dugoročnom Zakupu i njegove konkrektne i neopipljive implikacije za Crnu Goru i njen narod – mi želimo da predložimo da, prije nego što Skupština uzme u razmatranje i donese odluku o Ugovoru, ovaj predmet i alternativne mogućnosti za adaptaciju i korišćenje tvrđave Mamula, uključujući predloge zainteresovanih strana, budu dodatno razmotrene i prodiskutovane u Skupštini, kao i šire u javnim forumima.
Tvrđava Mamula je pogodna za korišćenje tokom čitave godine kao javna institucija ili fondacija posvećena ciljevima mira, razvoja i međunarodne saradnje. Kao višenamjenska ustanova, adaptirana tvrđava bi mogla da se koristi na više načina, uključujući:
- Kao jedna izuzetno dostupna, ali u isto vrijeme skrovita, intimna i bezbjedna lokacija i širom svijeta poznato mjesto i stjecište, na neutralnom terenu, koje bi se koristilo za međunarodne sastanke i pregovore, uključujući i susrete svjetskih lidera na najvišem nivou;
- Kao institucija za seminare, radne sastanke i manje konferencije na kojima bi se sastajali akteri raznih profila koji su zainteresovani za i bave se globalnim problemima koji se tiču čovječanstva, problemima kojima bi tvrđava Mamula bila posvećena;
- Kao usamljeno mjesto za akademsko razmišljanje, studije i razmjenu mišljenja ograničenog broja svjetski poznatih gostujućih naučnih radnika, mislioca i ličnosti iz javnog zivota, koji bi boravili izvjesno vrijeme u tvrđavi, većinom van sezone i u periodu nepogodnih vremenskih prilika, izolovani od spoljnjeg svijeta, radeći na svojim projektima, družeći se i opšteći među sobom;
- Kao lokacija za javne nacionalne i međunardone kulturne događaje koji bi bili otvoreni za javnost tokom sezone, uključujući umjetničku galeriju i mali muzej posvećen istoriji tvrđave, Bokokotorskog zaliva i Crne Gore uopšte.
- Kao jedna multifunkcionalna institucija, uz događaje i aktivnosti koje bi se tu organizovale tokom čitave godine i kojima bi bila domaćin, ishodima, inicijativama i dogovorima koje bi omogućila, tvrđava Mamula bi izrasla u jednistveno i nadaleko poznato mjesto u globalnoj mreži lokacija za sastanke, za koje vlada veliki interes i potražnja s obzirom na sve tješnju i mnogostranu međunarodnu saradnju i potrebu za direktnom interakcijom. Obrisi tvrđave uslikani u njen logo bi, bez sumnje, postali dobro poznati širom svijeta.
Mi, kao ličnosti koje su posvetile svoju profesionalnu karijeru međunarodnoj saradnji u okviru Ujedinjenih Nacija, osjećamo se pozvanim da predložimo da se tvrđava Mamula, koja je bila sagrađena za ratne ciljeve i svrhe i koja je uglavnom bila korišćena kao zatvor za internaciju, mučenje i pogubljenja tokom dva svjetska rata, pretvori u objekat i instituciju koja bi bils u službi mira i međunarodne saradnje. Tvrđava Mamula treba da postane simbol zajedničkih ciljeva i stremljenja čovječanstva, i da se razvije u izvorište i rasadnik misli, inicijativa, rješenja i akcija koje su od opšteg javnog interesa i u interesu globalnog javnog dobra. Treba da postane međunarodno obilježje s kojim će se Crna Gora i njen narod ponositi i koje će biti dosljedan spomenik njihovoj znamenitoj istoriji i nacionalinim stremljenjima, a i biti u skladu s proglašenim ciljem Crne Gore da postane “ekološka država”.
U cilju toga, mi želimo da predložimo Vama i Skupštini da razmotrite da se odluka o Ugovoru o dugoročnom zakupu ostrva Lastavica sa tvrđavom Mamula odlozi dok se ne obavi detaljna studija, kao i razmatranje i razmjena mišljenja o mogućim alternativnim rješenjima, uključujući prikupljanje sredstava i uopšte finansiranje odgovarajuće rehabilitacije tvrđave Mamula i ostrva Lastavica, i njihove adaptacije za dogovorene svrhe. Krajnji cilj treba da bude da predloženo rjesenje ima viziju, uživa široku podršku javnosti i bude na bazi konsensusa.
