Gorki “Carski med“ od cvijeta maginje jedini je bespolenski med, izuzetno je zdrav i preporučuje se dijabetičarima, a prethodna godina klimatski je pogodovala pčelama da ga ubiru sa brda Luštice i Bigova
Prošle godine uslovi za vrcanje meda od maginje bili su idealni – pčelinja društva su tokom avgusta sačuvana od virusa varoe i tako osnažena, nakon ispaše cvijeta žalfije podno Lovćena, nastavila sa ubiranjem nektara u primorskom dijelu- na potezu od Donjega Grblja, linijom brda uvale Bigova, Krimovice, sela Zagora i poluostrva Luštica, u oblasti koja obiluje planikom (maginjom). Pčelari na Crnogorskom primorju su blagoslovljeni da u saradnji sa svojim vrijednim sakupljačkim „timovima“ proizvode ovaj gorki med, a ljubitelji domaćega meda privilegovani da ga sebi mogu priuštiti kao hranu i lijek. Nažalost, brojni požari i nagla izgradnja narušili su prirodna staništa ove „božanske“ medonosne i ljekovite biljke.
Od 15. oktobra pa do kraja decembra cvjeta maginja/planika, od koje se dobija gorki med. Za pčelare koji su išli na med od maginje 2024. godina je je bila jako uspješna, sa minimalnim gubljenjem izletnica, kaže za Boka News Petar Cimbaljević, pčelar iz Donje Sutvare, Radanovići.
-U tom periodu bila je idealna temperatura od 24 stepeni. Tokom jeseni kada dnevna temperatura varira, na +20 stepeni Celzijusa izmami pčele da krenu na maginju, a onda naglo zahladni, izletnice ostaju van košnice paralisane i stradaju. Tako pčelinja zajednica i neopaženo slabi. Ove sezone toga nije bilo, zato je 2024. godina za pčelare koji su išli na med od maginje bila jako uspješna, sa minmalnim gubljenjem izletnica, objašnjava mladi pčelar, koji u svom podrumu trenutno ima oko pola tone meda svih vrsta. Najviše je meda od žalfije (oko 300 kg), ostalo je livadski i med maginje.
-Med maginje je jedini bespolenski med i zato se preporučuje dijabetičarima. Zanimljivo je da će cvijet maginje, koji cvjeta u decembru i januaru, donijeti plod tek nakon 12 mjeseci, tj. dogodine. Od maginje se pravi rakija, džem, a pčele donose med, koji vole i domaći i stranci: „Što je gorko- to je i ljekovito“, kažu Rusi za med od maginje. U Italiji, na Siciliji ga zovu „Božanski“ i „Carski med“, jer su tamo privilegiju da konzumiraju med od maginje imali samo carevi i plemići, ističe Petar.
Klimatske promjene zadnjih desetljeća sve više utiču i na prinos meda, s obzirom da pčelinjim zajednicama nije lako da se prilagode naglim promjenama temperature, smjenama kišnog i sušnog perioda, što zahtijeva mnogo više energije, više jedinki i hrane za njihovu kondiciju.
-Pčelinja društva su kao sportski timovi- ako su kondiciono spremna, moći će da iznesu pašu baš onih deset dana u maju, kada cvjeta žalfija, ako ne, paša propada i meda neće biti, objašnjava nam slikovito Cimbaljević. Da bi imao više vrsta meda, on se bavi nomadskim pčelarstvom, što znači da košnice iz uljanika u Donjoj Sutvari na proljeće seli na Lovćen, selo Vrbe, a zatim ih na jesen vraća u Donju Sutvaru.
Žalfija sa lovćenskih padina
-U maju ih selimo na Lovćen, gdje krajem mjeseca cvjeta pelim-kadulja-žalfija. Ovih godina priroda nam nije išla na ruku, jer su s proljeća bile velike kiše, onda naglo otopljavanje od 35-40 stepeni, pa zahlađenje, što oslabljuje pčelinja društva. Za njih je idealna temperatura 25-26 stepeni, a u zadnje vrijeme nikako da se poklope period cvata medonosnih biljaka i povoljan period kada su pčele-izletnice najsnažnije.
Šumska medna rosa, livadsko cvijeće, vrijesak, bršljan – sve u medu
Ako se desi da noći budu hladnije, a dani topli, kraj juna-početak jula je idealno vrijeme za ubiranje nektara sa livada i šuma. U tom periodu podno Lovćena zna da zamedi šuma, tada pčele sakupljaju „medljikovac“, nastao od „medne rose“ koju stvaraju lisne vaši. Ta medljika je tamne boje i može biti brzokristalizirajuća i tečna.
Uobičajeno je da krajem jula – početak avgusta bude i završetak pčelarske godine, kada se primjenjuju zdravstveni tretmani kako bi se pčelinja društva oslobodila virusa varoe. Međutim, ta pčelarska godina se produžava od 15. septembra, kada na Lovćenu imamo cvjetanje vrijeska, ako zamedi, taj med je izuzetan. Poslije toga, krajem mjeseca, kada ih preselim u Radanoviće, pčele imaju idealne uslove da na temperaturi od oko 25 stepeni ubiru nektar iz cvijeta bršljena, koji uspijeva u ovoj oblasti.
Pčele sa bršljena skupljaju nektar nagorkog ukusa, koji se brzo kristališe i zbog toga baš i nije „pohvalan“ kod pčelara- s obzirom da u tom periodu cvjeta i maginja, te se unutar košnice kristalizacija prenosi i na ovu vrstu meda i miješa se sa njim, pojašnjava pčelar.
Cimbaljević na svom poljoprivrednom gazdinstvu ima registrovanih 83 pčelinjih društava, plus još 250 košnica-oplodnjaka za uzgoj matica. Pored meda, Petar proizvodi i propolis, pergu, vosak, polen, a specijalnost mu je uzgoj matica. Pčelarstvom je počeo da se bavi prije 30 godina, uz oca Velizara, koji je 1995. godine donio prve košnice sa rojevima pčela, ali je on sada svojim radom, trudom, ljubavlju i posvećenošću podigao ovaj „hobi“ na nivo naučno-istraživačkog rada- Petar Cimbaljević je nedavno uspješno položio testove i dobio licencu po standardima Evropske unije, jedan od prvih deset pčelara u Crnoj Gori. Svih ovih godina u pčelarstvo je ulagao samostalno, ali ove godine će, kaže, tražiti i podršku lokalne uprave.
U komunikaciji sa osobom iz Japana, 2019. godine on je napravio analize uzoraka svih vrsta svoga meda i dobio najbolje ocjene za kvalitet meda sa ovog područja. Tada je bio ugovoren izvoz, ali je sve propalo kad su se granice zatvorile zbog početka pandemije korona-virusa. Ističe da mu je to ujedno „najdraža nagrada“ što se tiče kvaliteta meda iz njegovog uljanika.
Koristan hobi
-Pčelarstvo se kod nas još uvijek vodi kao hobi. Ali hobi od kojeg se vidi korist. U današnje vrijeme porodica ne može da “preživi” mjesec ako pored svog posla ne radi i nešto dodatno. Jedino lijepo je činjenica da radite ono što volite i od toga imate dodatnu finansijsku pomoć. Posao kojim se ja bavim u pčelarstvu je jedan nivo više u odnosu na “obične” pčelare. Ja sam jedan od 10 proizvodjača matica u Crnoj Gori, a jedini koji to radi na Primorju, kaže Petar, koji je u ovaj posao uključio cijelu porodicu, pa tako njegova supruga i djeca pakuju matice (majke pčela) za tržište Crne Gore posredstvom “Kuće meda” i Ministarstva poljoprivrede.
-Lijepo je dok je “hobi” zadovoljstvo i ljubav, ali kada to pređe u težak, naporan rad, onda to više nije to, kaže Cimbaljević, sa željom da pčelarenje za njega ostane u okvirima rada iz ljubavi.
/M.D.P./
Foto: Privatna arhiva
