Specijalno plovilo, brod-baza za protivminske ronioce M-622 „Pluton“ Ratne mornarice Francuske, uplovio je juče u crnogorske teritorijalne vode i tokom cijelog dana obavljao snimanja dijela crnogorskog podmorja višesnopnim sonarom u potrazi za potonulim objektima od interesa za francusku RM.
„Pluton“ je ratni brod deplasmana 490 tona, dug je 41,6 i širok 7,5 metara. Naoružan je sa topom kalibra 20 mm i dva mitraljeza kalibra 12,7 mm ali je njegova uloga prvenstveno borba protiv tzv. na dnu ležećih protivbriodkmsih mina zbog čega je opremljen posebno osjetljivim sonarima visoke rezolucije montiranim na trupu broda, ali i tzv. tegljenim sonarom promljenjive dubine, te sa specijalnim daljinski upravljanim ronilicama-dronovima za protivminska dejsta i istraživanje podmorja. Osim 15 članova redovne posede, „Pluton“ nosi i 12 posebno obučenih protivminskih ronilaca, kao i dva ljekara-specijaliste hiperbarične medicine, a opremljen je i ronilačkom opremom i hiperbaričnom komorom.
Iz Ministarstva odbrane Crne Gore juče su „Vijestima“ saopštili da „Pluton“ u unutrašnjim morskim vodama sa usidrenjem u Kotoru i upolovljavanjem u luku Bar, boravi „u cilju unaprijeđivanja bilateralne odbrambene saradnje između Crne Gore i Republike Francuske“ boravio od 5. do 10.jula.
„Tokom boravka u unutrašnjim morskim vodama planirano je da brod ‚‚Pluton” vrši istraživanja u naučne svrhe i obavljanja hidrografskog premjera morskog dna i morskog podmorja Crne Gore. U realizaciju navedenih aktivnosti uključeni su ronioci Regionalnog centra za podvodno deminiranje i obuku ronilaca RCUD, kao i predstavnici Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju Crne Gore. Mornarica Vojske Crne Gore će pružiti podršku prilikom realizacije ovih aktivnosti.“-kažu u Ministarstvu odbrane. Napomenuli su da je za izdavanje odobrenja za obavljanje istraživanja, snimanja i hidrografski premjer morskog dna, po Zakonu o moru, nadležno ministarstvo za poslove prosvjete i nauke.
„Na osnovu zahtjeva Ministarstva prosvjete, nauke, kulture i sporta Ministarstvo odbrane je dalo saglasnost za izdavanje odobrenja za realizaciju navedenih aktivnosti.“- ističu u resoru koji vodi ministarka Olivera Injac uz napomenu da misiji „Plutona“ u našim vodama Morbnarica VCG „pruža punu podršku angažovanjem pučinskog remorkera PR-41 „Orada“ i uz učešće Bataljona za borbenu podršku.“ Istakli su da pored Ministarstva odbrane, „u realizaciju planiranih aktivnosti će biti uključeni Ministarstvo prosvjete, nauke, kulture i sporta, Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju Crne Gore i Regionalni centar za podvodno deminiranje i obuku ronilaca.“
„Pluton“ juče, po podacima sa traking-sajtova, krstario prvo pred ulazom u Boku, a onda pred zalivom Trašte, nakon čega je kasnije popodne, uplovio u sam zaliv Boke i obišao Topaljski, dio Tivatskog i Kotorskog, te cio Risanski zaliv.
Kako nezvanično saznajemo francuski lovac mina-brod baza protivminskih ronilica, ovdje je u misiji potrage za olupinom francuske podmornice „Monge“ koja je u južnom Jadranu stradala tokom Prvog svjetskog rata i na kojoj je tom prilikom, poginuo njen komadant – danas jedan od francuskih nacionalnih heroja, poručnik bojnog broda Rolan Morijo.
Na „Monge“ koja je u površinskoj plovidbi punila svoje baterije, u noći 29.decembra 1915.oko petnaest milja jugoistično od ulaza u Boku, naletjela je austrougarska krstrica „Helgoland“ i udarivši je pramcem, nanijela joj teška optećčenja. Francusku podmornicu koja je počela da tone, sa par topovskih hitaca dokrajči je austrougarski razarač „Balaton“. Komadant Morijo, u maniru starih kapetana starih kapetana, odbio je da napusti „Monge“ i potonuo je sa svojim brodom na dno Jadrana. Pored njega, stradala su još dva Francuza, a 25 preživjelih, spasili su austrougarski ratni brodovi. Zbog svog herojstva, Rolan Morijo je posmrtno odlikovan najvećim priznanjem Francuske Republike – ordenom Legije časti, a Italijani su Morijoa odlikovali Zlatnom medaljom za vojničku hrabrost. Francuska Ratna mornarica kasnije je čak trima svojima podmornicama dala ime Rolana Morijoa, jednog od svojih najvećih pomorskih heroja. Njegovo i ime njegove podmornice nalaze se na Podmorničkom memorijalu koji je u Tulonu podignut u čast svih u borbi stradalih francuskih podmorničara. Imenom Rolana Morijoa zove se i Centar za obuku posada nuklearnih podmornica RM Francuske u Brestu.
Budući da previzna lokacija olupine podmornivce „Monge“ do danas nije otkrivena, Francuzi su u Crnu Goru poslali svoj specijalni ratni brd „Pluton“, a njihov domaćin je ovdje formalno Mornarica VCG, ispred koje posjetu aktivnosti „Plutona“ u našim vodama koordinira kapetan fregate Milan Jevtović. Međutim, u cijeloj priči kao jedan od učesnika pojavljuje se i kontroverzna državna firma Regionalni centar za obuku ronilaca za podvodno deminiranje RCUD izn Podgorice, a čiji direktor Veselin Mijajlović već godinama nastoji da RCUD predstavi kao nezaobilazan autoritet u oblasti istraživanja podmorja i podmorske arhelogije. Dobro upućeni izvor „Vijesti“ tvrdi da je upravo RCUD navodno Francuzima sa „Plutona“ „servirao“ tobožju poziciju na kojoj se prema saznanjima te firme, nalazi olupina podmornice „Monge“, pa je francuski brod juče ujutro prvo pretraživao podmorje južno od Mamule na ulazu u Boku.
„Ovdje međutim, nije „Monge“ već britanska podmornica H-3 koja je na nepunu milju jugoistočno od Mamule, potonula 15.jula 1916. kada je upala u jedno od austrougarskih defanzivnih minskih polja pred njihovom vojnopomorskom bazom u Boki. Olupina H-3 leži na dubini od 76 do 78 metara pred Bokom i njena pozicija i istorija je vrlo dobro poznata svima koji su upućeni u tu materiju, osim rukovodstvu RCUD-a koji nastavlja da ovako bruka Crnu Goru.“- kazao je juče tim povodom „Vijestima“ Dragan Gačević, ronilac i istraživač podmorja iz Herceg Novog i autor knjige i dokumentarnog filma „Podmorje Crne Gore“.
RCUD i njegov direktor su avgusta prošle godine televizijsu ekipu RTCG doveli u plićak kod Ade Bojane i tamo pred kamerama govorili o „pronalasku nepoznatog potopljenog ratnog broda koji najviše liči na raketnu topovnjaču“. Ta priča koja je kao ekskluziva, preko RTCG obišla svijet, postala je odmah predmet sprdnje u međunardonim krugovima koji se bave podvodnom arheologijom, ali i opštom istorijom jer su RCUD i novinarka RTCG „pronašli“ i pogrešno identifikovali olupinu za koju se sve znalo već 105 godina – francusku podmornicu „Fresnel“ iz Prvog svjetskog rata, a koja je spletnom nesrećnih okolnosti i ratnih dejstava, stradala na ušću Bojane 5.decembra 1915.godine.
Prema nezvaničnim saznanjima „Vijesti“, francuski brod „Pluton“ koji bi trebalo da u naredna dva dana uplovi u luku Bar, približiće se prethodno i lokaciji olupine „Fresnela“ na ušću Bojane, a ronioci francuske RM pretražiće i detaljno snimiti ostatke te podmornice koja ima status ratnog groba jer je na njoj prilikom nasukanja i uništenja plovila, 1915. stradao jedan francuski mornar.
Tokom boravka „Plutona“ u crnogorskim vodama, njega prati remorker PR-41 Mornarice VCG, a dobro upućeni izvor ističe da su juče ujutro, dok su ta dva broda bili u području oko Mamule i ulaza u Boku, na trenutak oni zašli i u hrvatske teritorijalne vode, zbog čega je odmah propisno reagovala Obalska straža Hrvatske i radio vezom ih upozorila da se vrate sa crnogorske strane morske granice pred Bokom.
