Često se dešava da građani doživljavaju stresove, ulijed kasnih večernjih vatrometa širom Boke Kotorske posebno tokom ljeta, a da pritom nisu upozoreni niti pripremljeni za tako nešto, jer izvođači vatrometa ne nalaze za shodno da o tome obavjeste javnost.
-U roku od pet dana četiri puta smo u ponoć doživjeli uznemiravanje vatrometima, jer živimo u kući pored hotela. Ne znaš da li će što pasti iznad kuće, u dvorište, ovo je gusto naseljeno mjesto, a ljeto je, malo treba da se nešto zapali. To je iživljavanje nad građanima i trebalo bi da se sve to zabrani, osim vatrometa za Bokeljsku noć, kaže za naš portal mještanka Stoliva, koja je željela ostati anonimna.
I mještanka Prčanja žalila se na vatromet iz susjednog restorana, gdje se često proslavljaju rođendani, vjenčanja…
-U sred noći počelo je da varniči iznad naših glava, isprepadali smo se svi u porodici, dok su po našem dvorištu padali komadi sagorjele materije. Naš kućni ljubimac je bio u panici, trčao je izbezumljen po dvorištu, sakrili smo ga unutra u kuću, gdje je i dalje bio šćućuren i uplašen. Sačekali smo da tutnjava prestane. Reagovali smo i prijavili ovaj događaj komunalnoj policiji, čiji su djelatnici razgovarali sa naručiocem vatrometa. To je riješeno uz obećanje vlasnika restorana da više neće praviti vatromet, ispričala nam je mještanka.
Većina građana, njih čak 90% smatra da lokalne vlasti treba da propišu kada, ko i pod kojim uslovima može da organizuje vatromet, rezultat je to ankete koju je koju je sproveo portal Boka News, istraživajući sve aktuelniji problem nekontrolisane upotrebe vatrometa prilikom proslava različitog karaktera, kojima organizatori često skreću pažnju na neki događaj ili ga žele učinili svečanijim.
Da upotrebu vatrometa treba ograničiti na primjenu u posebnim prilikama i društvenim okolnostima kada je većini građana to prihvatljivo, a ne kada se kome prohtije, smatra 92 % učesnika ankete.
Činjenica je da smo zatečeni kada u kasnim noćnim satima čujemo prasak vatrometa ili ispaljenih svijetlećih raketa iz marina, sa jahti, hotelskih terasa, otvorenih plažnih barova, što stvara prilično veliku buku, bitno utiče na ekologiju i zagađenje životne sredine, uznemirava djecu i odrasle, životinje, remeti javni red i mir.
U našoj anketi, da ih je vatromet probudio i uznemirio u kasnim večernjim satima izjasnilo se 74% anketiranih, a da vatromete treba u potpunosti zabraniti smatra 36% građana.
Zakonom o javnom redu i miru navodi se da je paljenje pirotehničkih proizvoda koje narušavaju javni red i mir, kao i sigurnost građana kažnjivo zakonom. Pošto ovo djelo spada u prekršajna, nije moguće naći tačan broj ljudi koji su zbog vatrometa platili kaznu.
Sekretar Sekretarijata za inspekcijski i komunalni nadzor Opštine Tivat, Krsto Pejović, ističe da je upoznat sa problemom koji ima ne samo Opština Tivat, nego i sve opštine koje gravitiraju pomorskom dijelu, od Ulcinja do Herceg Novog.
„Tokom ljeta imamo dosta prijava građana da se često ispaljuju vatrometi, najviše sa mora – sa brodova, sa jahti, jedrilica. Mi kao inspekcijski organ nemamo ingerencijie niti zakonom niti opštinskom odlukom da možemo da kontrolišemo počinioce tih radnji.
Najviše vatrometa u Opštini Tivat imali smo iz Porto Montenegra, a bilo je i dva slučaja gdje su građani prijavljivali vatromete u Luštici Bay. Iako nismo imali nadležnosti, kao služba smo reagovali, pošto su ljudi neumorni, zovu nas preko našeg službenog telefona koji je 24 sata aktivan, šalju SMS poruke preko naše viber grupe. Izlazili smo više puta na lice mjesta da vidimo kakvo je stanje, uvijek sa kolegama iz Uprave policije – OB Tivat, koje obavještavamo o tome“ – ističe Pejović.
Nelegalno ispaljivanje vatrometa je zakonski remećenje javnog reda i mira, što je u nadležnosti policije. Sekretarijat za inspekcijski i komunalni nadzor Opštine Tivat po tom pitanju sarađuje sa OB Tivat.
„Neko se brine da će mu se zapaliti kuća, drugi strijepe da će se zapaliti druga jahta, druga jedrilica ili plovni objekat koji je u blizini tog ispaljivanja, tako da smo te informacije proslijeđivali kolegama iz Uprave policije koji su sa nama izlazili na lice mjesta.
Zadnji put je bio slučaj kad je bio Tivatski karneval, tradicionalna maniferstacija koja se održava u svim primorskim gradovima, vatromet se ispaljuje sa mula prekoputa Pina, blizu broda „Katica“ koji je tamo privezan. Od organizatora smo dobili prijavu da se plaše, ako ispale vatromet da se zapali neko bliže plovilo na moru. Zakonskog osnova mi nismo imali po tom pitanju, ali smo došli do vlasnika tih jedrilica i te jahte i oni su u najkraćem roku, prije nego što je sve to počelo, uklonili plovila, bezbjedno bez ijednog incidenta” – kaže Pejović.
Primjer dobre prakse u vezi sa vatrometom imamo u komšiluku – Grad Dubrovnik je donio odluku da vatromet može biti organizovan samo dva puta godišnje- za doček Nove godine i za otvaranje Dubrovačkih ljetnjih igara.
Sekretar Sekretarijata za inspekcijski i komunalni nadzor Opštine Tivat, Krsto Pejović, ističe da je upoznat sa tim primjerom.
„Već sam obavio razgovor sa predsjednikom Opštine Tivat i bio sam stava da se inicijativa za ograničavanje vatrometa pokrene na Zajednici opština, ne samo za Tivat, Kotor, Herceg Novi nego da bude bukvalno za sva primorska mjesta, ako treba i za cijelu Crnu Goru, da se jasno definiše skupštinskom odlukom i ako je potrebno implementacijom zakona u Državnom parlamentu, da se tačno definiše kako, kad može i na kojim manifestacijama može da se ispaljuje vatromet. Mislim da je to dobar način i time bi se olakšao rad službi – da li bi nadzor vršio lokalni organ uprave ili neki drugi državni inspekcijski organ ili policija – sasvim je nebitno, samo da se zakonski definiše. Tako bismo izašli ususret potrebama građana, ali i da se zaštite životinje, kao i da se preventivno obezbijedimo od štetnih posledica“ – kaže Pejović, te ističe da je predsjednik Opštine Tivat saglasan sa inicijativom, ali da bi dobro bilo da se uključe ne samo Tivat ili Kotor, nego sve primorske opštine, gdje su vatrometi najviše izraženi tokom ljetnjih mjeseci.
„Sporadično imamo vatromet i kada se otvori novi hotel ili dobiju prinovu u familiji. Izlazili smo sa policijom, sreća je što su te vatromete ispaljivale licencirane firme koje imaju sertifikate od MUP-a da mogu da se bave s tim. Trebalo bi da se zakonski reguliše, da se odredi ko i kad može, kao i da se traži odobrenje nadležne institucije.“
Načelnik Službe za inspekcijske poslove Opštine Kotor Miro Anđelić, takođe podržava mogućnost donošenja skupštinske odluke o ograničenju vatrometa.
“Kada govorimo o Odluci koja bi se odnosila na ograničenje upotrebe vatrometa potrebno bi bilo istu donijeti u skupštinskoj proceduri i uskladiti sa zakonima koji propisuju ovu oblast”, kazao je Anđelić.
Potpredsjednik Opštine Tivat dr Andrija Petković: Kada pogledate u nebo i vidite vatromet, niko da kaže: “Dosta!”
Potpredsjednik Opštine Tivat, dr Andrija Petković, u prošlom mandatu i predsjednik Skupštine opštine Tivat, za Boka News ističe da nikada ti vatrometi nisu bili odlika bokeških fešti: “Pjevalo se, igralo se, vatromet se održavao jedino kad je bila Bokeška noć u Kotoru”.
U vremenu kad svi toliko brujimo o zaštiti okoliša, životne sredine, nije mi jasno da neko može toliko svjesno ili nesvjesno da ugrožava sredinu. Zna se da svaki vatromet nosi sagorjevanje, koje ostavlja u vazduhu čestice, te čestice su često i kancerogene. Jednostavno, to je jedan od osnovnih razloga, dakle, zdravlje svih nas je u pitanju, zbog čega te vatromete treba svesti na najmanju moguću mjeru, ističe Petković.
Nedavno je u Saveznoj Republici Njemačkoj vršeno istraživanje u vezi vatrometa i konstatovano je da nije u pitanju samo zagađivanje tla, nego da nakon svakoga novogodišnjeg vatrometa u Njemačkoj ostane tačno deset tona zapaljene plastike. Ta plastika nije samoprazgradiva, nije nešto što priroda može da prihvati, ona ne zagađuje samo tlo, nego i vazduh, utiče na disajne puteve, utiče na kompletno zagađenje. I druga stvar: toliko je tih vatrometa da su se oni potpuno obesmislili.
Da povučem jednu paralelu, znalo se, za 29. novembar Dan republike, za Titov rođendan, bio je vatromet i to na području cijele one Jugoslavije. Danas imate strane investitore, koji, čini se, kad se neko počeše, oni opale vatromet. Znači, apsolutno bez ikakvog razloga, bez ikakvih skrupula, toliko su nam pune priče toga da u Novoj godini zabranjujemo djeci da se igraju petardama zato što plaše životinje, na šta nas upozoravaju iz društava za zaštitu životinja, a danas, ovoga ljeta mislim da smo već imali sedam-osam vatrometa, kad pogledate u nebo i vidite vatromet, niko da kaže: “Dosta!”.
Potrebno je samo da donesemo zajedničku odluku na nivou opština gdje bi se taj vatromet, na primjeru Dubrovnika, gdje se dozvoljavaju dva takva vatrometa godišnje, da bi se na taj način trebalo i kod nas ograničiti. Jer ovo, kad pogledaš u nebo i svaki put vidiš vatromet- izgubi svaki smisao“ – kaže Petković.
Tehnologija je danas u toj mjeri napredovala da postoje dronovi, razni svjetlosni efekti koji mogu izazvati isti ugođaj, a bez upotrebe pirotehničkih sredstava, konstatuje Petković.
Petković ističe da ima potrebe da se pokrene jedna inicijativa na nivou Zajednica opština Crne Gore u vezi ograničavanja vatrometa.
„Problem sa vatrometima na sjeveru Crne Gore nije toliko izražen koliko ovdje kod naših stranih investitora koji za svaku priliku, za svaku zgodu i nezgodu koriste vatromet, ali ne samo oni. Eto, jedan primjer: u Budvi, kad su završeni lokalni izbori, mislim da je svaka politička partija opalila po vatromet. Pobjede izborne se kod nas proslavljaju vatrometom, a pošto kod nas imamo mnogo izbora godišnje, onda vam je to dovoljno da vam presjednu vatrometi za cijeli život“ – ističe Petković.
Predsednica SO Kotor Maja Mršulja: Striktno regulisati sve nelegalne radnje kojima se ugrožava životna sredina, narušavaju mir i bezbjednost ljudi i životinja
Predsjednica Skupštine Opštine Kotor, Maja Mršulja, ističe da je upotreba vatrometa zadnjih godina pojačana, te da bi nadležni trebalo da vrlo striktno regulišu sve nelegalne radnje kojima se ugrožava životna sredina, narušavaju mir i bezbjednost ljudi i životinja.
„To je uzelo maha u zadnje vrijeme, upotreba vatrometa je vrlo široka, pirotehniku sad svako može da kupi i za rođendan može da izvede, tako da bi nadležni trebalo da vrlo striktno regulišu ove nelegalne radnje. Istraživala sam našu zakonsku regulativu za vatromete, konsultovala se sa službama opštine i utvrdila da je ova djelatnost u nadležnosti MUP-a, na osnovu Zakona o javnom redu i miru, koji reguliše uopšte posjedovanje oružja, ali ne i ovakve vatromete. Ono što postoji u Zakonu odnosi se samo na izvođenje javnog vatrometa i to je regulisano Pravilnikom o bližim uslovima i bezbjednosnim mjerama za izvođenje javnog vatrometa, koji je donijelo Ministarstvo unutrašnjih poslova Crne Gore, a objavio „Službeni list CG“ 2015. godine.
U nadležnosti Službe za inspekcijske poslove je upotreba pirotehničkih sredstava- petardi u vrijeme prodaje prije božićnih/novogodišnjih proslava u smislu da ne mogu da se prodaju, ali ne i u slučaju nekontrolisane upotrebe vatrometa od strane fizičkih lica. U pomenutom Pravilniku o bližim uslovima i bezbjedonosnim mjerama za izvođenje javnog vatrometa ne postoji stavka o „privatnom vatrometu“, a takvi su uglavnom svi ovi, koji su predmet vašeg istraživanja, kazala je Maja Mršulja za Boka News.
Plan o izvođenju javnog vatrometa, prema odrednicama iz Člana 9 Pravilnika, treba da sadrži naziv i sjedište (lično ime) jedinstveni matični broj, prebivalište i adresu naručioca javnog vatrometa, podatke o izvođaču istog, broj i datum dozvole za vršenje ove djelatnosti, podatke o odgovornom licu, licu koje izvodi javni vatromet kao i o licima koja učestvuju u njegovoj pripremi, što podrazumijeva i podatke o stručnoj osposobljenosti za rukovanje eksplozivnim materijama ili osposobljenosti za izvođenje poslova pripreme miniranja i naziv organa koji je izdao uvjerenje.
Takođe, pored datuma, vremena i mjesta izvođenja vatrometa, traži se i grafički prikaz mjesta izvođenja sa ucrtanim bezbjednosnim pojasom, i da se navedu mogući slučajevi ako sve bezbjednosne mjere nisu ispunjene, mora se navesti vrsta, količina, kalibar i razred pirotehničkih sredstava, te način njihovog aktiviranja… Podnosilac zahtjeva za izvođenje vatrometa treba da navede i maksimalan domet ispaljivanja pirotehničkih sredstava pri predviđenom uglu ispaljivanja, predviđeni broj gledalaca, pečat i potpis odgovornog lica.
Kada bi svi ovi uslovi bili potrebni i za „privatne“ vatromete, a da kazne za njihovo neispunjavanje budu stroge i visoke, to bi u startu uticalo na smanjenje njihovog izvođenja, kazala je Mršulja.
Društvo za zaštitu prava životinja „Galop“: U svijetu se već proizvode „tihi vatrometi“ (silent fireworks)
S obzirom da vatrometi utiču i na zdravlje i život životinja (domaćih i divljih), obratili smo se Bošku Radoniću iz Društva za zaštitu prava životinja „Galop“.
„Mi iz društva podržavamo sve inicijative ovoga tipa, jer svi mi u Boki, a i iz ostalih primorskih gradova dobro poznajemo taj osjećaj koji izaziva neočekivani vatromet- ta iznenadna buka, neprijatni svjetlosni efekti, čak i mirisi, ako niste na nekoj distanci. Ono što je za nas u toj situaciji bitno jeste da probate da zamislite sve to na znatno većoj frekvenciji i neuporedivo većeg intenziteta kao što to dožavljavaju neki naši prijatelji poput pasa i mačaka. Uzmimo za primjer pse, koji čuju zvuk na tri puta većim frekvencijama i na četiri puta većoj udaljenosti, dok im je čulo mirisa i do deset hiljada puta senzitivnije od našeg. Svi ti zvuci i mirisi kojima ne mogu da utvrde izvor dovode ih do stanja panike i prvi instinkt je obično bježanje glavom bez obzira i dok dođu sebi, nerijetko im je jako teško i nemoguće da se vrate kući jer su u panici otišli predaleko izvan poznate teritorije. Slično je i sa mačkama, njihova čula su još senzitivnija, one detektuju zvuke na još većim frekvencijama nego što je to slučaj sa psima.
„Znajući sve ovo, ali i sve druge informacije o uticaju na životnu sredinu, uticaju na divlje životinje, na ostale domaće životinje i životinje koje ljudi nazivaju kućnim ljubimcima, o uticaju na ptice, ribe, na male divlje životinje poput vjeverica i zečeva, znajući sve to, podrazumijeva se da mi iz NVO „Galop“ – Društva za zaštitu prava životinja podržavamo zabranu vatrometa.
Međutim, znajući da nije lako odjednom zabraniti nešto što je već prilično ukorijenjeno i prilično normalno u našem društvu, mi bismo, zajedno sa vama iz Boka Newsa, pozvali vlasti da strogo ograniče ispaljivanje vatrometa i da od organizatora istih zahtijevaju što ekološkije i što tiše varijante. Jer u svijetu se već proizvode „tihi vatrometi“ (silent fireworks), koji pružaju iste vizualne ugođaje uz mnogo manje buke. Bez sumnje, ako se nastave aktivnosti u tom pravcu, ljudska inovativnost će vrlo brzo doći do vatrometa koji neće biti ni na čiju štetu, već samo na zadovoljstvo ljubitelja vatrometa“ – ističe Radonić.
S obzirom da je ta vrsta pirotehnike veoma razvijena, a industrija izuzetno jaka i ostvaruje veliki profit, vrlo je teško da se vatrometi u potpunosti zabrane, ali očekujemo u narednom periodu da makar pokušamo ograničiti upotrebu vatrometa.
„Svaki mali korak je bitan. U Velikoj Briitaniji je već decenijama zabranjena upotreba vatrometa blizu farmi i tzv. domaćih životinja, tako da ima prostora za rad. Zajedničkim ciljem možemo stići do zajedničkog rješenja. Ako nam je cilj svima da uživamo ni na čiju štetu, onda možemo doći do toga“ – kaže Radonić.
Još samo nekoliko savjeta za one koji imaju kod kuće „krznene prijatelje“ a ne znaju šta da rade u ovim slučajevima: glavno je da ih ne ostavljaju same i ne ostavljaju ih vani u tim noćima vatrometa. Međutim, svjedoci smo da je tokom ljetnje sezone to nemoguće, vatrometi su sve češći i neizbježno je da pas ili mačka ostanu sami kod kuće i u tom slučaju najbolje je ostaviti im neki drugi izvor zvuka u kući koji bi im skretao pažnju- neka lagana muzika ili pojačan televizor i sl. Ako, pak jeste tu sa njima i vidite da su uznemireni i da žele da se sakriju, da im omogućite da se sakriju na mjesto na kom se inače osjećaju bezbjedno ili ako bježe kod vas da ih uzmete u krilo i da ih mazite, sve ono što obično radite sa njima, što ih čini mirnim i sretnim, poručuju iz Galopa.
Primjer dobre prakse – Za Novu godinu čak 44 grada bez vatrometa
Podsjećamo, da Odlukom o komunalnom redu Grada Dubrovnika iz juna 2023. godine, propisano je da je ‘na području Grada Dubrovnika zabranjeno izvođenje javnog vatrometa’. Iznimno, gradonačelnik može zaključkom, a na prijedlog upravnog odjela nadležnog za poslove gradonačelnika, odobriti izvođenje javnog vatrometa prilikom otvaranja Dubrovačkih ljetnih igara, proslave Nove godine te drugih događanja od značaja za Grad Dubrovnik
.U ovogodišnjoj novogodišnjoj noći čak 44 hrvatska grada i opštine, među kojima je i glavni grad, Zagreb, nije imalo vatromet, već će je zamijenjen ekološkim i atraktivnim svjetlosnim senzacijama, kako bi se od negativnih posljedica zaštitile životinje i okolina. S obzirom da Hrvatska ima 428 opština i 127 gradova pridruživanje gradova i opština toj ideji ide sporo, ali se kreće.
Grci ljuti zbog vatrometa s jahte koji je zapalio šumu
Vatromer ispaljen s jahte u Grčkoj krajem juna ove godine izazvao je šumski požar na ostrvu Hydra, saopštile su lokalne vatrogasne vlasti.
U požaru je izgorela jedina borova šuma na turističkom ostrvu južno od Atine.
Požar je jedva stavljen pod kontrolu. Kako do plaže nema cesta, vatrogasci su do nje morali prilaziti morem, dok su helikopteri ispuštali vodu iz vazduhaa, piše BBC.
Uzrok požara izazvao je bijes u Grčkoj, koja se već borila s nekoliko šumskih požara i zahvaćena je prvim ovogodišnjim toplinskim valom.
“Ogorčeni smo što neki ljudi tako neodgovorno bacaju vatromet u borovu šumu”, rekao je za grčku televiziju ERT gradonačelnik Hydre Giorgos Koukoudakis. Dodao je da će grad tražiti poduzimanje pravnih mjera protiv putnika na jahti.
Bilo je i osuda na društvenim mrežama. “Bogataši s više novca nego mozga”, napisala je jedna osoba.
/Team Boka News/
