Herceg Novi je grad zelenila u čijem je srcu park (šuma) Savina, brojni su privatni i javni vrtovi i hortikulturalno uređeni dijelovi, ali park bivšeg hotela “Boka” u centru grada, posebno je prirastao srcima njegovih građana. Pokazala je to i anketa portala Boka News u kojoj 86% učesnika smatra da bi Opština Herceg Novi trebalo da bude jedini vlasnik te zelene oaze, a 63% da bi trebalo i da upravlja parkom.
I čelnici lokalne samouprave su saglasni da park treba da opstane kao zelena površina.
“Prilikom izrade PUP-a 2018. godine, ova zelena oaza u centru Herceg Novog prepoznata je kao takva, te se jasno može vidjeti koja je namjera Opštine Herceg Novi, vezano za ovu lokaciju”, odgovoreno je iz Sekretarijata za prostorno planiranje i izgradnju lokalne samouprave.
Boka News je ostao uskraćen za komentar na pitanje da li je lokalna vlast zainteresovana da bude jedini vlasnik površine parka i na koji bi način to moglo da se sprovede, a da se ne oštete vlasnici. Većina naših sagovornika je saglasna da bi budućnost parka kao uređene hortikulturalne cjeline, sa tako regulisanim vlasništvom, bila izvjesnija.
Podsjećamo da je osnivanje parka počelo 1910. godine, na mjestu gdje je nekada bio zapušteni vinograd. Prema istraživanju dipl. ing. pejzažne arhitekture Milice Berberović, najstariji pisani trag o postojanju parka, potiče iz 1935. godine. U reviji za kulturu vrta i sveukupno vrtlarstvo “Naš vrt” iz Zagreba, objavljen je tekst pod naslovom „Botanički vrt na Jadranu“ čiji je autor bio Vale Vouk, kasnije profesor na Zagrebačkom sveučilištu i osnivač “Arboretuma” u Trstenom. Tekst je objavljen i u časopisu „Bokeljska zora“.
U uvodnom dijelu članka, navodi se da se pri osnivanju parka vodilo računa o biljkama koje odgovaraju uslovima sredine, sadilo se samo „južno i tropsko“, te su se tu našle razne palme, kisele i slatke narandže, mandarine, limuni, oleanderi svih boja („najjača kolekcija u Evropi“), različiti kaktusi i agave. Kao velika rijetkost ističe se „cauna..na tenuissima pyramidalis“ (pretpostavka da se radi o Casuarina equisetifolia). Takođe se pominje veliki broj penjačica – bogumila koje ovdje cvjetaju čitavih deset mjeseci. Navodi se i da je za stvaranje parka „utrošena jedna bagatela“ jer su se sadnice nabavljale iz rasadnika u Herceg Novog, najvećeg rasadnika palmi u tadašnjoj Jugoslaviji.
Park je postao uzor za stvaranje sličnih u okruženju. Prema priči koju je zabilježio publicist Nebojša Rašo (Mirko Komnenović, 2009) grupa Dubrovčana je od tadašnjeg gradonačelnika Herceg Novog Mirka Komnenovića tražila pomoć za stvaranje sličnog parka u njihovom gradu. Komnenović je obećao svaku pomoć u savjetima, sadnicama… osim u jednom. “Sve ću vam učiniti, pomoći u svakomu pogledu, ali jednu stvar ne mogu da vam učinim, pitomu novsku klimu ne mogu da vam prebacim u Dubrovnik”, izjavio je tom prilikom. Komnenović je među najzaslužnijima za izgled parka. Pričalo se da je od svojih sugrađana pomoraca tražio da sa putovanja, kad god mogu, donesu po neku egzotičnu biljku.
Park je između dva svjetska rata bio dobro održavan, a noću je zatvaran. Svaka biljka imala je svoju tablicu sa latinskim nazivom i zemljom porijekla. U parku je radila fontana sa skulpturom Diane – boginje lova, rad Petra Palavičinija.
Naplaćivane su i ulaznice za razgledanje parka. Postojale su dnevne tarife, mjesečne i godišnje pretplate, koje su građani Herceg Novog kao i mnogi turisti rado plaćali. Iz tih fondova se održavao park.
Učesnici ankete Boka News-a predlažu da se obnova i održavanje parka finasiraju iz budžeta Opštine i eko projekata, kroz međunarodne fondove, vladinim i lokalnim donacijama, kroz privatno javno partnerstvo i EU fondove.
Istražujući ovu temu i problematiku, ekipa portala Boka News predlaže opštinskim vlastima da kao jedno jedno od rješenja za prikupljanje sredstava za obnovu biljnog fonda, organizuje crowdfunding campaign. ( crowdfunding – sh. financiranje putem gomile) je “alternativni način osiguranja kapitala koji se sastoji u javnom predstavljanju različitih vrsta projekata, najčešće u početnoj fazi razvoja, u koje građani ulažu novac na temelju neposredne javne interakcije s nositeljem projekta i skupne ili individualne procjene kvalitete projekta, iz altruističnih pobuda ili s ciljem ostvarenja profita ili stjecanja neke druge koristi”.
Bogatstvo biljnih vrsta
Najopširniji prikaz parka nalazi se u knjizi Dušana Popovića i Anta Sterniše “Flora i vegetacija hercegnovskog područja“ iz 1971. gdje se navodi 56 biljnih vrsta koje se nalaze u parku sa opisima svake vrste i tačnom lokacijom.
Na 7791.62 m², između ostalih biljnih vrsta, tada su uspijevale: Phoenix canariensis, Chamaerops humilis, Trachycarpus excelsa,Phoenix dactylifera, Cocos australis, Brachea roezlii, Washingtonia filifera, Dioon edule, Cycas revoluta, Magnolia grandiflora, Magnolia soulangiana, Osmanthus fragrans, Aucuba japonica, Aralia sieboldii, Hydrangea hortensis,Adianthum capilus veneris, Nymphaea alba, Bougainvillea sanderiana glabra, Ophiopogon japonicus, Casuarina equisetifolia, Cedrus libani, Ligustrum japonicum…
Zakonska regulativa nije spriječila propadanje parka
Park je 28. aprila 1965. godine, rješenjem Republičkog Zavoda za zaštitu prirode, zaštićen kao botaničko-hortikulturalni objekat.
Međutim, zakonska zaštita nije spriječila propadanje parka. “Današnje stanje ni približno nema kvalitet prethodnog, najveći dio kaktusa i sukulentnog bilja je nestao, mnogo je divlje izraslih stabala lovorike i ligustruma. Kazuarine i libanski kedrovi propadaju, održavanje je minimalno”, ističe Berberović.
Pojava surlaša desetkovala je palme, a klizište koje se pojavilo ispod parka prijeti da ga dodatno devastira.
Šta kažu planovi
U važećoj planskoj dokumentaciji – park bivšeg hotela “Boka” trebalo bi da ostane zelena površina . “Posebno pažljivo se treba odnositi prema projektovanju parka bivšeg hotela “Boka”, koji je zaštićena površina zbog svojih rijetkih biljnih vrsta. Projektovanje ove zelene površine treba da se vodi već postojećom strukturom parka i da bude podređeno zaštiti postojećih kvalitetnih biljnih vrsta i značaju koji su park i hotel imali u istoriji grada.
Na postojećem platou u parku, na kome je bio lociran stari, u zemljotresu srušeni hotel „Boka”, moguće je postaviti stakleni paviljon sa funkcijom uslužne djelatnosti, u cilju afirmisanja parka”, navodi se u GUR-u.
Čiji je park?
Podsjećamo da je park sa hotelom “Boka” nacionalizovan 1967. godine i upisan kao društvena svojina kojom upravlja i koju koristi Opština Herceg Novi. Opština je 1977. godine ovu imovinu ustupila HTP “Boka”, uz uslov da umjesto plaćanja nadoknade modernizuje objekat.
Hotel “Boka” stradao je u zemljotresu 1979. godine. Nešto kasnije, zgrada je srušena i od tada počinje i propadanje parka.
“Vektra Boka” koja je kupila većinski paket akcija HTP “Boka” postala je vlasnik parka. Međutim, nasljednici porodice srpskog biznismena Nikole Stankovića koji je 1940. godine kupio hotel sa parkom, traže povraćaj imovine. U toku je postupak restitucije (predmet je na Upravnom sudu) .
O parku sada brine Stambeno-komunalno preduzeće iz Herceg Novog.
Da li ponovo izgraditi hotel Boka?
Za Novljane, ali i redovne goste grada park “Boka” je neraskidivo vezan za istoimeni hotel. U anketi Boka News-a skoro dvije trećine učesnika (71%) misli da bi u parku trebalo izgraditi hotel, a 56% predlaže da on bude u gabaritima starog hotela.
Iz Sekretarijata za prostorno planiranje i izgradnju, i iz lokalne samouprave ističu da je u posebnom zaključku PUP-a ostavljena “mogućnost da svi hoteli i objekti koji su nekada postojali budu opet izgrađeni”.
Misle “da bi najoptimalnije rješenje bilo da se po okončanju sudskog postupka, vrati nekadašnji hotel “Boka”, sa botaničkom baštom i propratnim sadržajima”.
Podsjećamo, Akcionarsko društvo za građevine i saobraćaj stranaca Herceg Novi, počelo je 1909. godine da gradi hotel “Boka” u centru grada. Prve goste, objekat građen u stilu secesije, primio je 1913. godine. U svoje vrijeme, hotel je bio među najluksuznijim na Jadranu, o čemu svjedoče i tadašnji gosti. Jednog ljeta u njemu je odsjela i bivša jugoslovenska kraljica Marija Karađorđević koja se odmarala u Herceg Novom.
Hotel je imao 43 sobe, “centralni ogrijev i vrući kupelj”. Na Sajmu turizma u Parizu 1932. godine, osvojio je zlatnu medalju za “komfor i uslugu”.
Komapnija “Vektra Boka” je u januaru 2008. godine najavila gradnju novog hotela “Boka” u centru Herceg Novog, na mjestu starog koji je srušen u zemljotresu. Tada je saopšteno da će hotel imati 8.830 m² i da će biti izgrađen u gabaritima nekadašnjeg hotela. Tadašnji predsjednik borda direktora kompanije, Mihailo Banjević novinarima je kazao da je izrada projekta u toku i da je predviđena i gradnja podzemnog parkinga.
*Projekat „Boka News za čitaoce, čitaoci za Boka News“ je dio projekta „Media for All“. Projekat realizujemo uz finansijsku podršku Britanskog Savjeta zajedno sa partnerskim organizacijama BIRN, INTRAC i Thomson fondacijom.
*Prikupljeni sadržaj i izneseni stavovi predstavljaju izričitu odgovornost autora
