Naučni simpozijum “Gradište – manastir u Paštrovićima” je jedan u nizu prigodnih programa koji se održavaju u godini kada se, obilježava 900 godina postojanja crkve Sv. Nikole (1116–2016), centralne crkve manastira Gradište u Buljarici.
Simpozijum je otvoren za javnost, a na njemu će uzeti učešće preko 40 referentnih naučnika i stručnjaka iz Crne Gore, Srbije, Italije i Rusije.
Svečano otvaranje je zakazano za petak, 4. novembar, u 16 sati u kino sali Spomen doma “Crven komuna” u Petrovcu. Simpozijum je otvorenog tipa.
Simpozijum ima dva glavna cilja, da okupi referentnu naučnu i stručnu javnost koja će, putem izlaganja i diskusija, objediniti što više poznatih podataka i ponuditi nova saznanja o ovom manastiru, kao i da utiče na podizanje nivoa javne svijesti o značaju i vrijednostima manastira Gradište, kao i sakralne i kulturne baštine, uopšte.
Organizator ovog naučnog događaja je manastir Gradište, uz podršku Opštine Budva, JU Muzeji i galerije Budve i Etnografskog muzeja u Beogradu, a prijatelji su Opština Budva, Turistička organizacija Budva, Radio televizija Budva, Radio televizija Srbije, “Cadmus Cineplex” (Budva), “Spidermax” – preduzeće za dizajn, štampu i montažu (Budva) i “Papalada” – restoran riblje i mediteranske hrane (Beogradu).
O MANASTIRU GRADIŠTE
Manastir Gradište podignut je na uzvišenju u Buljarici kraj Petrovca (Paštrovići), a njegovo ime vezuje se za toponim gradina, u značenju ostatak naselja ili utvrđenja koje je tu nekada moglo postojati. Predanja za ovaj lokalitet vezuju drevne antičke građevine i groblja, međutim, tek će se nekim budućim arheološkim istraživanjima to možda i potvrditi. Najraniji pisani pomen ovog manastira potiče iz povelje kralja Milutina s početka XIV vijeka, međutim, naučna javnost ovaj izvor ne prihvata kao autentičan izvor. Manastir Gradište bio je metoh lavre Dečana do Prvog svjetskog rata.
Današnji kompleks manastira sastoji se od konaka, starog i novog groblja i tri crkve – Sv. Nikole (obnovljena početkom XVII vijeka na temeljima starije), Uspenja Bogorodice (vjerovatno početak XVII vijeka) i Sv. Save (podignuta sredinom XIX vijeka na ostacima starije crkve). Crkve Sv. Nikola i Bogorodičina crkva fresko-slikane su 1620. godine od strane tada posebno cijenjenog zografa popa Strahinje iz Budimlje i njegovih saradnika, među kojima se ističe Kozma.
Do početka Drugog svjetskog rata u manastirskom konaku je radila narodna škola, a između dva rata postojala je i nardna knjižnica i čitaonica.
Nakon ustanka naroda Crne Gore protiv okupatora, ljeta 1941. godine, italijanski fašisti zapalili su i uništili manastir, pustošeći bogatu riznicu. Tokom narednih decenija ova svetinja je obnavljanja zalaganjem igumana Borisa Kažanegre iz manastira Praskvica kod Svetog Stefana, a od početka 1970-ih godina i brigom arhimandrita Pavla Kalanja, sadašnjeg nastojatelja manastira, koji joj je ponovo “udahnuo” život. Iako prilično stradao aprila 1979. u razornom zemljotresu, angažmanom Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture Srbije manastir je u potpunosti obnovljen.
