Ni skoro četiri mjeseca od kada su prispjele ponude zainteresovanih izvođača radova na tender Uprave za saobraćaj Crne Gore za za rekonstrukciju magistralnog puta M-1 na dionici Tivat-Budva u saobraćajnicu bulevarskog tipa, na potezu od Aerodroma Tvat do Jaza, ne zna se ko je dobio taj posao vrijedan nekoliko desetina miliona eura.
Dosadašnja DPS-om predvožena vlast u Crnoj Gori čiji je kadar Savo Parača na čelu Uprave za saobraćaj, u više navrata je obećavala izgradnju bulevara od Tivta do Jaza kao način za riješavanje problema čestih zakrčenja u saobraćaju na toj dionici, pogotovo tokom ljetnjih mjeseci. Zvanična mjerenja su pokazala da je ta dionica ljeti daleko najopterećenija i najzagušenija saobraćajnica u cijeloj državi, pa su iz odlazeće Vlade premijera Duška Markovića, ali i iz bivđih DPS-om predvođenih lokalnih uprava Tita i Budve, često obećavali riješavanje ovog problema rekonstrukcijom magistrale u bulevar sa četiri trake i najavljivali siguran početak radiva za jesen ove godine. Vrijednost te investicije procjenjivana je na oko 40 miliona eura.
U međuvremenu, početkom avgusta okončana je faza podnošenja ponuda na tender za izbor izvođača na realizaciji ovog projekta stiglo je ukupno pet ponuda domaćih i stranih kompanija.
Iz Uprave za saobraćaj ni nakon vše od mjesec dana nisu odgovorili kakav je status tendera za izbor izvođača radova na ovom projeltu, odnosno da li je Tenderska komisija obavila ocjenjivanje prispjelih ponuda i izabrala najbolju, te kada će sa izvođačem biti potpisan ugovor i on uveden u posao. Da radovi neće skoro krenuti međutim, u međuvremenu je indirektno potvrdila sama Vlada koja je prije dvadesetak dana donijela odluku da se dio novca određenog za ekspropijaciju movine na trasi bulevara Ti at-Jaz, preusmjeri na druge projekte Uprave za saobraćaj. U zahtjevu koji je Uprava dostavila Vladi navodi se da su oni već utrošili sva raspoloživa sredstva za ekspropijacuju u ovoj godini koja su imali na raspolaganju za druge projekte izgradnje soabraćajne infrastrukture u Crnoj Gori, te da traže da im se odobri da ranije kod Ministarstva finansija deponovanih 4,3 miliona eura namijenjenih za riješavanje imovinsko-pravnih pitanja na trasi bulevara Tivat-Jaz, koriste za ekspropijaciju nepokretnosti na drugim projektima „obzirom da ista u ovoj goidni neće biti utrošena za ekspropijaciju nepokretnosti za izgradnju bulevara Tivat –Jaz“. Parača je ovaj zahtjev Vladi uputio još 11.novembra što znači da je Uprava za saobraćaj već tada bila svjesna da nema ništa od ranije Tivćanima i Budvanima obećanog početka gradnje ove saobraćajnice na jesen ove godine i njenog završetka u roku od 24 mjeseca. Vlada je prihvatila zahtev Uprave za saobraćaj i od sredstava namijenjenih za ekspropijacuju privatne imovine u Grblju za bulevar Tivat-Jaz, 720 hiljada eura preusmjerila da Paračina Uprava plati ekspropijaciju privatne imovine „za druge projekte, kako ne bi dođlo do obustave radova od strane vlasnika nepokretnosti na putnim pravcima na kojima se izvode radovi.“ Taj novac će dakle, umjesto u Grbalj, poči na plaćanje privatne imovine na trasama puta Cetinje-Čevo, bulevara Podgorica-Danilovgrad, odnosno rekonstruisanog puta Dinoše-Cijevna Zatrijebačka.
Ljetos smo objavili da je najjeftiniju ponudu na tenderu za gradnju bukevara Tivat-Jaz, dala je kineska kompanija China Civil Engineering Construction Corporation (CCECC) iz Pekinga koja za izgradnju 16 kilometara saoračajnice sa 4 trake i sa čak 12 kružnih tokova, te paralelno postavljanje 15 kilometara dugog, drugog cjevovoda za potrebe preuzeća Regionalni vodovod između Jaza i ulaza u Tivat, traži 35,2 miliona eura odnosno 42,59 milona eura sa PDV-om. Druga najniža je ponuda takođe kineske državne građevinske kompanije China State Construction Engineering Corporation (CSCEC) koja ima i domaće partnere među građevinskim kopmapnijama u Crnoj Gori. Oni za taj posao traže 43,67 miliona eura odnosno 52,84 miliona sa uračunatim PDV-om.
Konzorcijum firmi Green Line General Trading and Contracting i Salillari Limited iz Kuvajta ponudio je cijenu od 47,06 miliona, odnosno 56,94 miliona eura sa PDV-om, dok konzorcijum koji čine autrijski Strabag i kompanija Bemax iz Podgorice za ove radove traži 48,48 miliona eura, odnosno 58,66 miliona ss PDV-om. Najskuplja je ponuda turskog konzorcijuma kojeg čine kompanije ANT i Yuksel Insaat iz Ankare, a koja iznosi 67,07, odnosno čak 81,15 miliona eura sa PDV-om.
Uprave za saobraćaj ranije je najavljivala da se tenderska procedura “sprovodi po pravilima Evropske banke za obnovu i razvoj” jer je ta banka i kreditor prijekta koji će, kako je tada govorio direktor Savo Parača “biti realizovan po evropskim standardima”. Međutim, ispostavilo se da je jedan od zanteresovanih ponuđača pod jednim oblikom međunarodnih sankcija i pojačanog nadzora, a riječ je o kineskoj kompaniji CCECC koja je dio konzorcijuma China Railway Construction Corporation (CRCC). Svjetska banka je taj konzorcijum i svih njegovih čak 730 kompanija-podružnica, 5.juna prošle godne stavila pod sankcije i pojačani nadzor zbog kršenja propisa i standarda, osnosno nelegalnosti kojima se ona služila tokom unapređenja sistema autoputa u Gruziji. Svjetska banka koja je finansirala te projekte u Gruziji, konstatovala je da su Kinezi „dali pogrešne podatke u vezi osoblja i opreme kao i referenca i iskustava pojedinih članica tog konzorcijuma“, a što se u administraciji Svjetske banke i njenim internim kriterijumima, „smatra obmanjivačkom praksom“.
Zbog toga je Svjetska banka CRCC-u i svim njegovim podružnicama među kojima je i CCECC koja je konkurisao za posao Uprave za saobračaj Crne Gore, 5.juna prošle godine, uvela devetomjesečnu zabranu učešća u projektima pod nadzorom te međunarodne finansijke institucije. I nakon što je ta zabrana istekla na proljeće ove godine, CRCC i sve njene članice su i dalje pod pojačanim nadzorom i uslovnim izuzećem od zabrane da učestvuju u projektima što ih finansira Svjetska banka, a što podrazumijeva da u naredne dvije godine mogu opet biti izbačene sa tržišta ako se utvrdi da u međuvremenu ne poštuju svoje obaveze iz interne nagodbe koju su zbog svojih prekršaja u Gruziji, lani postigli sa Svjetskom bankom. To znači da je i CCECC – najjeftiniji ponuđač za bulevar Tivat-Jaz, takođe pod „uslovnom kaznom“ i pojačanim međunarodnim nadzorom, a što bi Upravu za saobraćaj trebalo da navede na dodatni oprez, posebno imajući u vidu činjenicu da je osnovna ponuda te kompanije prema slobodnim procjenama crnogorskih građevinara, za oko 5 miliona eura podcijenjena u odnosu na najminimalniju objektivnu cijenu th radova što bi podrazumijevala da njihov izvođač bukvalno na zaradi ni centa. Iz Uprave za saobračaj do sada nisu komentarisali ovu okolnost i objasnili da li ona ime veze da time što još uvijek nisu odabrali izvođača na tenderu na koji su ponude prostigle još početkom avgusta.
