Projekat Perast: Mobilising Competences može dati doprinos formulisanju dokumentacije koju Crna Gora treba dostaviti UNESCO-u do 1. februara 2026. godine
U Kreativnom habu u Kotoru održan je okrugli sto Perast: grad sjećanja, zajednice i transformacije, koji je otvorio prostor za promišljanje o Perastu i Boki kao prostorima u stalnom dijalogu između identiteta, zajednice i promjena.
Učesnici skupa bili su: Jermina Stanojev (nezavisna ekspertkinja Evropske komisije), Sara Mandić (Fondacija Don Branko Sbutega), Lena Pasinović (Opština Kotor), Đorđe Krivokapić (SHARE Fondacija), Ratimir Martinović (Fondacija Don Branko Sbutega), Tina Ugrinić (Istorijski arhiv Kotor), Nikoleta Lindi (MZ Perast), Radmila Radulović (Kulturni centar „Nikola Đurković“), Sandra Kapetanović (NVO Expeditio), Milenko Županović (pomorski inženjer), Branko Nikolić (arhitekta), kao i drugi zainteresovani građani.
Predstavljen je projekat Perast: Mobilising Competences, njegovi ciljevi i ključni rezulatati koji su trenutno u fazi izrade: Studija izvodljivosti trajnih obrazovnih i kulturnih programa u Perastu, Mapiranje prostora baštine koje donosi inventar i analizu arhitektonskih i društvenih karakteristika urbanih prostora Perasta i okoline, kao i Strategija obnove palate Mazarović – barokne građevine iz 18. vijeka u vlasništvu Opštine Kotor, sa vizijom njene transformacije u centar za obrazovanje i kulturu.
Poseban akcenat stavljen je na važnost uključivanja istorijskih narativa i znanja o baštini u formalno i neformalno obrazovanje, kao i na potrebu podizanja svijesti o vrijednosti baštine među lokalnim stanovništvom. Učesnici su se saglasili da zaštita kotorskog područja zahtijeva integrisan, participativan i dugoročan pristup, u koji su aktivno uključeni i građani i institucije. Učesnici su ukazali na potrebu zaštite i materijalnih i nematerijalnih atributa koji prenose izuzetnu univerzalnu vrijednost područja Kotora, poput arhitekture, prostora, znanja, sjećanja i lokalnih običaja. Naglašeno je da bi participativni procesi trebalo da budu važan dio izrade budućeg menadžment plana, a posebno je istaknuto da bi plan trebalo razvijati kroz strukturirane konsultacije sa zainteresovanim stranama, kako bi se osiguralo da perspektive lokalne zajednice budu uvažene pri definisanju politika zoniranja, turizma, upravljanja rizicima i obrazovanja o baštini.
Direktor festivala KotorArt, Ratimir Martinović, istakao je da projekat može dati doprinos boljem razumijevanju tema važnih za očuvanje Prirodnog i kulturno-istorijskog Područja Kotora, posebno onih koje se odnose na vrijednovanje nasljeđa u društvu i promjene u tradicionalnim načinima života i sistemima znanja. Naglasio je da se kroz projektne aktivnosti otvara prostor za promišljanje složenih izazova sa kojima se ovo područje suočava, uključujući i pitanje očuvanja njegovog statusa na Listi svjetske baštine. Takođe je istakao da se projekat posmatra kao početak dugoročnog procesa jačanja svijesti o značaju kulturne baštine, te da se na taj način žele dodatno podržati napori lokalnih institucija u ispunjavanju preporuka i zahtjeva UNESCO-a.
Martinović je naglasio da „ono što se kroz ovaj projekat čini mogućim jeste aktiviranje kulturnog sektora i građanstva – ali prije svega njihovo informisanje, edukacija i uključivanje. Podizanje svijesti o vrijednosti onoga što Kotor i Boku čini dijelom UNESCO baštine predstavlja važan preduslov za dugoročno zaustavljanje dalje degradacije njegove jedinstvene prirodne i kulturne vrijednosti.“
Takođe je podsjetio da se u zaključcima 47. zasijedanja Komiteta za svjetsku baštinu navodi da Crna Gora do 1. februara 2026. treba da dostavi ažurirani izvještaj koji se odnosi na stanje dobra, mjere zaštite, sprovedene aktivnosti i upravljanje razvojnim pritiscima u skladu sa preporukama UNESCO-a. Projekat Perast: Mobilising Competences, kako je istaknuto, može doprinijeti pojedinim aspektima tog procesa – prije svega kroz podizanje svijesti, edukaciju i uključivanje lokalnih zajednica, kulturnih aktera i sektora obrazovanja.
Učesnici okruglog stola su ukazali na potrebu zaštite i materijalnih i nematerijalnih atributa koji prenose izuzetnu univerzalnu vrijednost kako Perasta tako i područja Kotora kao cjeline, poput arhitekture, prostora, znanja, sjećanja i lokalnih običaja. Naglašeno je da bi participativni procesi trebalo da budu važan dio svih aktivnosti, a posebno izrade budućeg menadžment plana za područje Kotora. Istaknuto je da bi plan trebalo razvijati kroz strukturirane konsultacije sa zainteresovanim stranama, kako bi se osiguralo da perspektive lokalne zajednice budu uvažene pri definisanju politika zoniranja, turizma, upravljanja rizicima i obrazovanja o baštini.
U okviru planiranih aktivnosti, najavljen je i događaj projekta koji će biti organizovan krajem septembra, a koji će okupiti sve relevantne i zainteresovane strane u procesu zajedničkog planiranja daljeg razvoja inicijative, čiji je cilj da kroz participativno planiranje, jačanje institucionalnih kapaciteta i održivo korišćenje kulturne baštine stvori uslove za dugoročni razvoj Perasta i njegovo snažnije povezivanje sa mediteranskim i evropskim obrazovnim, kulturnim i naučnim krugovima.
Okrugli sto dio je projekta „Perast: Mobilising Competences“, koji realizuju Fondacija Don Branko Sbutega, Opština Kotor i SHARE Fondacija. Inicijativa se sprovodi uz podršku UNESCO-a, kroz projekat „Kultura i kreativnost za Zapadni Balkan“ (CC4WBs), koji finansira Evropska unija s ciljem unapređenja kulturnog i kreativnog sektora i njegovog doprinosa socio-ekonomskom razvoju regiona.
