Iz knjige “Istorija bokeljskog pomorstva” autora Predraga V. Kovačevića, prenosimo tekst o pomorskim lazaretima-karantinima u Boki Kotorskoj.
“Istorija bokeljskog pomorstva” je kapitalno djelo profesora kotorske Pomorske, odnosno Više pomorske škole, Predraga V. Kovačevića (1904.-1989.)
Reprint izdanje objavljeno je 2015. godine u ediciji “Bokeljologija” (ediciji koja njeguje zalivske, morske i pomorske teme, knjižara So), autor povezujući teme pomorstva, piše o lazaretima – karantinima u Boki, o čuvenim pomorskim školama u Boki, o Bokeljskoj mornarici, i tipovima jedrenjaka u zalivskoj prošlosti…
Svakako, četiri lazareta koja su u prošlosti radila u Boki najbolje svedoče o organizaciji sanitetske službe, o preventivnim merama protiv raznih epidemija, o visokom stepenu medicinske kulture onog vremena…piše Kovačević.
Pomorski lazareti u Boki
Lazareti su zdravstvene ustanove u kojima se leče zaražena lica i stoka, a zadržava se trgovačka roba da bi se sprečilo širenje bolesti na zdravu okolinu. Lazareti su služili kao preventivna mesta u kojima su se zadržavali brodovi koji su dolazili iz zaraženih luka. ili u kojima je harala neka bolest, jer se opravdano pretpostavljalo da su brod, posada i roba zaraženi i kao takvi vrlo opasni.
Kuga, kolera, žuta groznica, velike boginje, pegavi tifus i druge bolesti bile su veoma česte u prošlosti. Zato bi se brodovi za koje se sumnjalo da su mogući nosioci zaraze – izolovali na manja ostrva, ih sidrili na posebna i odvojena sidrišta, gde bi ostajali u karantinu 10 dana, ih u „trentini“ – 30 dana (prema propisima pojedinih luka), za koje se vreme smatralo da bi opasnost po zdravlje nestala. Bile su propisane vrlo stroge karantinske mere, tj. strogo odvajanje broda koji dolazi iz zaražene, ili od zaraze sumnjive luke. Svakako, bilo je vrlo nezgodno da putnici, posada, stoka i roba ostanu i dalje na zaraženom brodu (ili sumnjivo zaraženom), zato su napredne luke izgrađivale lazarete i tu bi se prekrcalo. U lazaretu sva bi se lica i stoka podvrgla lekarskom pregledu i lečenju, brod i roba se čistila na poseban način, i tek onda kada bi lekari stekli ubeđenje da opasnosti nema, oni bi „digli karantenu“. Obično, stoka i roba prodavala bi se u samom lazaretu i zato su takve ustanove bile privredno važne i korisne. Razume se, sa napretkom medicine i opštih sanitetskih mera zaraze su bile sve ređe i lazareti su postali izlišni. Danas, sve lučke kapetanije vode računa o zdravstvenoj zaštiti i primenjuju se propisi Međunarodne sanitarne konvencije, usvojene u Ženevi 1951. godine.
U prošlosti Boka je takođe imala svoje lazarete. Bez sumnje da su pomorske vlasti od najranijih vremena odvajale zaražene brodove, iako nemamo podataka o tome. Za vreme mletačke uprave bila je uređena posebna služba za zdravstvo i svake godine u Kotoru birana su tri sanitetska službenika – provvedituri della sanita.
Najstariji lazaret bio je na ostrvu Stradioti u Tivatskom zalivu, drugi lazaret bio je na morskoj obali ispred samog Kotora, ali van zidina, treći je bio u Petrovcu, a četvrti u Meljinama.
Ovaj poslednji bio je najveći i najbolje opremljen. Bio je opasan velikim zidom, imao je velike stambene prostorije za putnike – bolesnike, za lekare i sanitetsko osoblje, malu crkvu, veliko dvorište, divnu česmu i prilično dugu operativnu obalu za prekrcaj stoke i tereta. Lazaret je podignut 1729, obnovljen 1768. i radio je do 1934. g. Jedan deo građevina ovog lazareta više ne postoji, jer je tuda 1902. g. prošla uskotračna pruga Herceg Novi – Zelenika.
Međutim, glavne zgrade postoje još uvek i njih danas koristi Ratna mornarica.
Svakako, četiri lazareta koja su u prošlosti radila u Boki najbolje svedoče o organizaciji sanitetske službe, o preventivnim merama protiv raznih epidemija, o visokom stepenu medicinske kulture onog vremena i o velikom prometu brodova koji su dolazili u Boku iz svih krajeva.
/Predrag V. Kovačević – Istorija bokeljskog pomorstva/
Profesor Predrag V. Kovačević proveo je djetinjstvo u Carigradu (Istanbul). Školovao se u jezuitskoj gimnaziji na njemačkom jeziku, a zatim u klasičnoj ruskoj gimnaziji. Maturirao je u Pragu.
Pravni fakultet upisao je u Beogradu. U toku studija dodijeljena mu je engleska stipendija, pa je prešao na studije ekonomskih nauka u Kembridž.
Diplomirao je na Univerzitetu u Edinburgu. Za izuzetne radne zasluge ukazom Predsjednika SFRJ, Josipa Broza Tita, odlikovan je 1972. Ordenom rada sa zlatnim vijencem.
