Zvucima lutnje pozvali na mir u svijetu
Mladi umjetnik Pol Kifer (Paul Kieffer), lutnjista srpsko-američkog porijekla koji živi i radi u Austriji, u Beču, održao je u subotu, 19. oktobra u Katedrali Sv. Tripuna koncert meditativne muzike iz perioda venecijanske renesanse, kojim je pokazao da stara muzika i u 21. vijeku itekako ima svoju publiku. Pod prigodnim motom Et in Terra Pax (I na zemlji mir), prema Misi u h-molu – 5. Et in terra pax J.S. Baha, ovim je zavšen prvi Festival Rane Glazbe “Tollite Portas” u Kotoru. Kifer za Boka News kaže da je u Kotor prvi put došao 2001. godine i tada je kao turista bio oduševljen gradom i njegovim znamenitostima.
Nakon 23 godine, sada kao jedan od vodećih svirača drevnih žičanih instrumenata, ponovo je ovdje i fasciniran je prilikom da publici u Katedrali na solo-lutnji predstavi bogato muzičko nasleđe renesansne Venecije, sačuvano na notnim zapisima – “tabulaturama”.
-Osjećam se nestvarno u ovom prostoru Katedrale i Staroga grada, divno je što sam se nakon toliko vremena ponovo vratio ovdje i to kao izvođač stare muzike, podijelio je ukratko svoje utiske Pol Kifer sa nama, pokazujući nam tabulature i kruškoliku lutnju koja je napravljena u Londonu.
Pitke strune za uživanje
Muzika koju je izveo bila je pravi melem za dušu, dajući priliku prisutnima da lagano zatvore oči i zavire u svoju nutrinu uz pitke note preludija, fantazija, tokata, fuga, ricercara, plesova i aranžmana pjesama. Lutnja se do sad mogla čuti jedino u programu KotorArta u sklopu baroknih ansambala, ali ovakav solistički koncert Kotor nije imao do sad, a možda ni Crna Gora uopšte.
I svi ostali koncerti bili su pravo otkriće za publiku, jer je muzika ove vrste prvi put izvedena poslije niza vjekova.
Nakon uvodnog koncerta Festivala “Tollite Portas” održanog u maju, u katedrali Sv. Tripuna je od 5. do 19. oktobra održano još pet koncerata sa djelima rane muzike na originalnim instrumentima: pored pomenutog koncerta Pola Kifera, Ansambl “Labyrinthus” izveo je premijerno za ovaj milenijum liturgisku muziku za posvetu Katedrale Sv. Tripuna 1166. godine i srednjovjekovnu muziku Kraljevine Sicilije iz XII vijeka; Ansambl “Dialogos” je zablistao izvođenjem kompozicije “Judita”, biblijske priče iz razdoblja hrvatske renesanse, a Ansambl “Chronos” predstavio je remek-djela vizantijske muzike od Srednjeg vijeka do pada Carigrada (XI-XV vijeka).
Ornamentna muzika iz Kotorskog Misala zanimljiva inostranim muzikolozima
Po ocjeni poznavalaca rane muzike, program Festivala “Tollite portas” bio je veoma interesantan u muzikološkom smislu, zato što ova muzika nije bila poznata široj publici. Kotorski manuskripti su bili u beneventanskoj tradiciji juga Italije, Kotor je u XII stoljeću je bio Južna Evropa. Iiako su specijalisti za srednjovjekovnu muziku znali za nju, konkretni dijelovi su i za njih bili nerazumljivi. Sada je ovaj Festival skrenuo pažnju na to dosad skriveno muzičko blago Kotora.
-Učesnici programa, umjetnici i posjetioci su zadovoljni, a muzikolozi očekuju tonske zapise sa festivala, zato što ova kotorska muzika, južnoitalijanska muzika nije toliko poznata i u muzikološkom smislu ovo je veliki iskorak. Zanimljivo je za mene i za sve muzičare koji su spremali ovaj program, pjevali i svirali na koncertima, pa ću predložiti drugim festivalima program Kotorskog Misala i Kotorskog Pontifikala, nadam se da će se ponovo čuti i u inostranstvu, zato što je ta muzika izuzetno zanimljiva, ornamentna, lijepa, kazao je za BN Danil Rjabčikov umjetnički direktor Festivala.
Muzička promenada od Sicilije, preko Kotora do Vizantije
S obzirom da se radi o neobičnom programu- većina kompozicija izvedeno je prvi put nakon više stotina godina, odazivom publike je zadovoljan i don Robert Tonsati, direktor i osnivač Festivala.
– Imali smo jedan zaokruženi program, tematski, umjetnički, kulturološki vrlo raznolik, u smislu da su izvedena djela vezana izvorno za Kotor -ponovno je oživljen muzički tekst posvete Kotorske katedrale iz 1166. godine. Onda smo “išli“ u Južnu Italiju, s kojom smo, opet, bili povezani i tu su se čule kompozicije koje su prvi put izvedene, onda smo imali spektakularan koncert “Judita”, djelo koje uvijek zaslužuje svjetsku pažnju, ovjenčano je najvećim nagradama u svijetu muzike, tako da nam je bila posebna čast što smo ugostili Katarinu Livljanić i njezin ansambl “Dialogos”. Imali smo veče srednjovjekovne vizantijske muzike, od IX i XI do XV stoljeća, do pada Carigrada, neke od tih kompozicija nisu izvođene 700 godina. Stil tog pjevanja i sve to zajedno bilo je jedinstveno, kaže don Robert.
Ovim konceptom su spojili srednjovjekovnu muziku Istoka i Zapada, što istorijski pripada Kotoru.
Mediteranske veze oblikovale Kotor
-Tako je, to pripada ovom podneblju, priparda crkvi i to je bila naša ideja od samog početka: da povežemo povjesno i kulturološki Kotor sa mediteranskim vezama i to je sve ono što je oblikovalo ovaj grad – od one beneventanske-gregorijanske i bizantske baštine do renesanse u Veneciji, to je sve što je oblikovalo i grad i katedralu, istakao je Tonsati.
Festival Rane Glazbe „Tollite portas“ organizovala je Kotorska biskupija, uz pokroviteljstvo Opštine Kotor i podršku partnera- Međunarodnog festivala KotorArt, HNV CG i Zajednice Talijana Crne Gore.
/M.D.P./
