Pomorski muzej Crne Gore u Kotoru dobio je uzuzetno vrijednu donaciju potomaka iseljeničke bokeljske porodice Vukasović iz Buenos Airesa i tamošnjeg Pomorskog muzeja koji baštini bogatu tradiciju trgovačke i ratne mornarice te južnoameričke države, a u čijem su kreiranju i razvoju u 19. i 20. vijeku učestvovali mnogi doseljenici iz Boke Kotorske.
Riječ je o kutiji sa slikarskim priborom koja je pripadala uglednom bokeljskom pomorskom kapetanu, brodovlasniku, konstruktoru brodova i slikaru-marinisti, Milošu Vukasoviću (1842-1908).
Vrijedan artefakt kustosu pomorsko-tehničke zbirke Pomorskog muzeja u Kotoru Iliji Mlinareviću predala je Vanja Kardović, sekretarka grupe prijateljstva Skupštine Crne Gore s Republikom Argentinom. Delegacija crnogorskog parlamenta boravila je, naime, ovih dana u Buenos Airesu i tom su joj prilikom potomci kapetana Vukasovića i predstavnik Pomorskog muzeja Argentine Andres Cieslinski, koji se posebno stara o proučavanju i zaštiti bogate zaostavštine ovog u Argentini veoma slavnog bokeljskog pomorca, preduzetnika, inženjera i umjetnika, predali originalnu kutiju sa slikarskim priborom koji je kapetan Vukasović koristio slikajući maritimne motive u toj dalekoj južnoameričkoj državi.
Inače, ideja za doniranje Vukasovićevog slikarskog pribora Pomorskom muzeju u Kotoru rodila se prije nekoliko godina prilikom snimanja i postprodukcije dokumentarne TV serije “Boka pomorska”, a čija je jedna epizoda i posvećena kapetanu Vukasoviću i njegovom djelu. Tom je prilikom reditelj i jedan od koautora ove serije Rastko Šejić iz udruženja “Šta hoćeš” iz Beograda uspostavio kontakt s kustosom Pomorskog muzeja u Buenos Airesu Andresom Cieslinskim koji se sa oduševljenjem uključio u rad na epizodi posvećenoj Vukasoviću i preko ove serije prvi u crnogorskoj javnosti detaljno prikazao neke od, do tada gotovo nepoznatih, aspekata života ovog višestruko nadarenog čovjeka. Cieslinski je posredovao u uspostavljanju direktnih kontakata s potomcima Miloša Vukasovića ili Miguela Vucassovicha, kako su ovog znamenitog Bokelja zvali u Argentini, kao i njihovom animiranju da Pomorskom muzeju u Kotoru poklone vrijedan artefakt u spomen na svog pretka i njegove veze s Bokom. Inače, iz ove saradnje izrodila se i ideja na kojoj se trenutno radi da se u Kotoru u dogledno vrijeme organizuje izložba Vukasovićevih marinističkih umjetničkih slika, a koje bi za ovu priliku bile specijalno poslate iz Argentine radi njihovog privremenog prikazivanja u Crnoj Gori.
Miloš Vukasović je rođen 1842. godine u selu Dražin Vrt, Boka Kotorska, tadašnje Austrijsko carstvo. Osnovnu školu je završio u svom rodnom mjestu, a pomorske na Prčanju i u Trstu. Više trgovačke škole završio je u Padovi, gdje se upoznao s modernim slikarstvom za koje je imao dosta talenta, kao i s tehničkim crtanjem što je bio osnov za njegovu kasniju plodnu karijeru konstruktora brodova i pomorskog arhitekte. Poput svojih predaka i Vukasović je počeo karijeru pomorca na bokeljskim jedrenjacima gdje je vrlo rano, čak prije nego što je navršio 20 godina, postao kapetan. Oko 1865. godine je otišao u Argentinu za koju su tada odlazili mnogi Bokelji u potrazi za poslovnim prilikama i zaradom u toj tada narastajućoj državi. U vrijeme njegovog dolaska u Buenos Aires, mornarica Argentine je bila tek u začetku. Vukasović je 1870. godine u Buenos Airesu osnovao parobrodarsko društvo “La Platense” koje je dugi niz godina bilo najjače parobrodarsko društvo unutrašnje plovidbe u Južnoj Americi. Na vrhuncu moći društvo je raspolagalo sa ukupno 118 brodova. Zbog jake konkurencije, brodovi ovog društva su prodati 1894. godine. Takođe je bio i suvlasnik velike pomorske kompanije “Vucassovich y Onetto” u čijem je vlasništvu bilo oko 120 brodova raznih veličina i namjena. Nakon njegove smrti kompanijom su nastavili da rukovode potomci, a ugašena je 1937. godine podjelom imovine kada ju je preuzeo njegov poslovni partner Heronimo Oneto.
Nakon toga, Vukasović se u potpunosti okreće naučnom radu i od tada pa do smrti 1908. godine se bavi konstruisanjem novih teretnih i putničkih parobroda za argentinsku trgovačku mornaricu, ali i nekih ratnih brodova. U tom periodu gotovo svi najbolji argentinski trgovački, kao i neki ratni brodovi, građeni su po nacrtima i uputima kapetana Miloša Vukasovića. Njegove konstrukcije i nacrti brodova uvrstile su ga u red najcjenjenijih i najboljih pomorskih arhitekata tog vremena. Među brodovima koje je konstruisao ističu se putnički brodovi “Minerva” i “Apolo”, zatim “Eolo” i “Venus” namjenski građeni za međunarodnu liniju od Buenos Ajresa do Montevidea, teretni brodovi “Demostenes” i “Pitagoras” kao i mnogi drugi. Osim konstrukcijom brodova, Vukasović se veoma uspješno bavio i njihovim slikanjem, a njegov opus i danas važi za jedan od najznačajnijih segmenata marinističke umjetnosti u Argentini.
Kada je Vukasović umro 1908, velika povorka od nekoliko hiljada ljudi predvođena tadašnjim argentinskim ministrom trgovine ispratila je ovog Bokelja na posljednji počinak. Govoreći nad njegovim odrom, ministar je za Vukasovića rekao da je “jedini Evropljanin koji je u ovom vremenu silno zadužio Republiku Argentinu”. Sahranjen je na groblju Rekoletu u Buenos Ajresu, u porodičnoj grobnici familije Siviori, moćne trgovačke porodice kojoj je pripadala njegova supruga.
Srećni što dio Vukasovićevog nasljeđa vraćaju njegovom zavičaju
U popratnom pismu koje su Vukasovićevi potomci posredstvom Cieslinskog uz donirani njegov slikarski pribor, uputili Pomorskom muzeju u Kotoru, stoji da poklonjeni artefakt ima veliki simbolički značaj.
“Ova donacija ima ne samo veliku istorijsku i umjetničku vrijednost već će predstavljati i opipljivu vezu kapetana Miloša Vukasovića i njegovog zavičaja, sa Miloševim slikarskim opusom. Smatramo da je Pomorski muzej Crne Gore u Kotoru zbog svog kulturološkog i geografskog značaja u vezi s porijeklom familije Vukasović, najadekvatnija insitutucija za čuvanje, zaštitu i prezentaciju javnosti ovog artefakta”, stoji u pismu Vukasovićevig potomaka i Pomorskog muzeja Argentine iz Buenos Airesa, uz naglasak da su spremni na dalju saradnju s kotorskim muzejem “u oblastima koje za cilj imaju promociju i širenje spoznaje o značaju djela kapetana Miloša Vukasovića”.
/Siniša Luković/
