Od oko 11 hiljada stabala agruma u hercegnovskoj opštini više od 90 odsto napala je vrsta štitastog moljca (Aleurocanthus spiniferus), a još nije pronađen pouzdan lijek protiv te pošasti. Štitasti moljac pored citrusa napada preko 70 biljnih vrsta; između ostalih , kruške, japanske jabuke , vinovu lozu, lovor. Nije opasan po ljude, jer se mogu koristiti plodovi voćke čije je listove napala ova štetočina. U Crnoj Gori nema organizovane akcije borbe protiv štitastog moljca.
“Stanje se pogoršalo u odnosu na prošlu godinu”, kaže ing. Mileva Marić, stručna savjetnica u oblasti zaštite bilja za Bokokotorski zaliv.
“Štete na biljkama čine larve i odrasle jedinke , sisanjem biljnih sokova na naličju listova te izlučivanjem obilne medne rose, čime smanjuju asimilacijsku površinu lista, onemogućuju normalan razvoj , a zbog naseljavanja gljiva čađavica onemogućava se fotosinteza zbog čega biljka počinje da se guši“ objašnjava Marić. Vrlo često lisne uši sisanjem uzrokuju deformacije listova u obliku kovrčanja, a unutar skovrčanih listova nalaze se kolonije ovih štetnika. Na taj način ne samo da su skrivene nego i zaštićene od djelovanja zaštitnih sredstava. Štitasti moljac agruma je s druge strane zaštićen voštanom prevlakom zbog čega je smanjena djelotvornost velikog broja insekticida.
Štitasti moljac u njegovom razvoju prolazi tri stadijuma. Odrasla ženka izleže 35 do 40 jaja, a ciklus jedne generacije traje dva do četiri mjeseca. Tokom godine razvije se od tri do šest generacija ove biljne štetočine. Prva se najčešće javlja krajem aprila i u maju, druga polovinom avgusta i u septembru , a u toplim jesenjim mjesecima ( kao u godini koja je za nama) javlja se i treća generacija. Zato je njeno suzbijanje teško i zahtjeva stalnu zaštitu i tretman.
Branko Zorić koji u Zelenici ima četrdesetak sadnica limuna, narandže i mandarina kaže da su prošle godine njegovi nasadi bili pošteđene štitastog moljca i da je imao bogat i zdrav plod. Ove godine I njegovu malu plantažu “poharao” je biljni napasnik. Do imanja njegovog komšije, koji je udaljen od mora, štitasti moljac još nije stigao. Ostaje pitanje do kada, jer je evidentno njegovo širenje. Za sada su pošteđeni samo nasadi u pojedinim područjima koja su udaljena od mora.
Marić ističe da je bitna preventiva , da treba prorijediti unutrašnjost krošnje kako bi se dobilo strujanje vazduha , a zaštitu obaviti biljnim uljima i sistemičnim insekticidima. Važno je i spaliti grane dobijene rezidbom. Tretman je potrebno sprovesti najmanje tri puta godišnje. Praćenje pojave odraslih jedinki , a i djelomično smanjenje njihove brojnosti vrši se postavljanjem žutih ljepljivih ploča, koje privlače moljca.
Preporučuje upotrebu plavog ulja ( 2 do 2,5 odsto) i ponavljanje tretmana za 20 dana.
Kao posebno važno, Marić ističe istovremeno tretiranje zaraženih biljaka. „Ako vaš komšija, ili nasadi na susjednim parcelama nisu tretiranim, vaš trud će biti uzaludan“, navodi Marić I objašnjava da sigurne zaštite nema I da je zato potrebno kombinovati više zaštitnih sredstava.
Od Azije do Boke
Štitasti moljac koji je porijeklom iz Male Azije, pojavio se 2013 godine u Crnoj Gori, prvo u Boki Kotorskoj. U Evropi je prvi put nađen 2008. godine u nasadima agruma na jugu Italije, u provinciji Lecce. U Hrvatskoj je zabilježen 2012. u jednom vrtnom centru u Splitu na ukrasnim sadnicama naranče, a pretpostavlja se da je unesen biljnim materijalom iz Italije. Tada je zaraza uspješno iskorijenjena, ali moljac se ponovo pojavio u Dubrovačkoj županiji krajem 2018. Godine.
/S.Kosić/
