Nedostatak legalne deponije na području Boke Kotorske godinama je aktuelan. Sa hiper izgradnjom objekata posebno je došlo do izražaja odlaganje građevinskog otpada na područiju kotorske opštine, dok je značajno devastirano i šire područje Grblja.
Većina deponovanog materijala po dogovoru s vlasnicima privatnih parcela odlaže se i na teritoriji Opštine Tivat i Herceg Novi.
Veliki problem su u ovom trenutku deponije u zaleđu prema krivošijskom kraju, gdje se očigledno koriste pozicije prilično sakrivenih uvala na kojima se odlažu građevinski i druge vrste otpada.
Prema anketi koju je sproveo portal Boka News, o divljim građevinskim deponijama u zaleđu Boke Kotorske, na pitanje da li nam je potreban jedinstveni sistem upravljanja otpadom, čitaoci, njih 90%, smatraju da je to jedini ispravni put.
Na pitanje: „Znate li gdje u opštini u kojoj živite možete legalno deponovati građevinski otpad“, njih čak 90% je odgovorilo da ne znaju gdje mogu legalno deponovati otpad.
Na pitanje: „Da li su lokalne uprave i komunalna preduzeća dovoljno uradili na informisanju građana kako mogu legalno i gdje odložiti otpad“, sa ne je odgovorilo 93% anketiranih.
Čak 85% anketiranih smatra da nadležne inspekcije ne rade dobro i odgovorno svoj posao.
Tragom ovih rezultata nastavili smo istraživati problematiku koja je iz dana u dan sve izraženija.
Gornje Ledenice za skladištenje građevinskog i kabastog otpada, ali…
Godinama unazad Kotor je bez legalne, zvanično registrovane deponije građevinskog materijala, što je i razlog formiranja brojnih divljih koje degradiraju i ugrožavaju UNESCO-vu baštinu i zagađuju prostor, tim prije što ni lokacija na Ledenicama, koja je odlukom lokalnog parlamenta još 30.09.2019. godine utvrđena za privremeno skladištenje građevinskog i kabastog otpada, nije privedena namjeni.
Riječ je o privremenoj lokaciji na dijelu katastarske parcele 1150 KO Ledenice Gornje, površine 2,1 ha, koja se može koristiti 5 godina od dana usvajanja Odluke.
U Opštini Kotor objašnjavaju da je definisana lokacija za privremeno odlaganje neopasnog građevinskog otpada još uvijek nije počela sa radom “iz finansijskih razloga”.
„Prethodne dvije godine je obilježila epidemija, pa su i Opština i JKP prošli finansijski zahtijevan i težak period. U skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom, lokacije za privremeno odlaganje neopasnog otpada moraju imati posebnu opremu za mjerenje i preradu gradjevinskog otpada, što zahtjeva značajna finansijska sredstva“, ranije nam je saopštio potpredsjednik Opštine Kotor Nebojša Ševaljević.
On smatra da je u Kotoru neophodno u što kraćem roku obezbijediti lokaciju za deponiju građevinskog otpada.
I lokalna uprava nelegalno deponovala građevinski otpad
Imamo primjer iz 2019. godine kada je kotorska lokalna uprava „riješila“ problem sa tonama građevinskog šuta od srušenog hotela “Fjord”, tako što je dozvolila njegovo nezakonito odvoženje i odlaganje na opštinsku parcelu u Industrijskoj zoni.
Oko 8.000 kubika šuta hotela “Fjorda”, odloženo je na drugoj strani Vrmca, na opštinskoj parceli koja je tako pretvorena u “neuređeno odlagalište“, koje ne ispunjava nijedan zakonski uslov za odlaganje otpada.
Tadašnji predsjednik Opštine Kotor, Željko Aprcović izjavio je da je da je u pitanju “privremeno odlaganje šuta”.
“Postigli smo sporazum sa investotorom da se taj materijal tu privremeno odloži, ali on tu neće ostati jer su stručnjaci procijenili da je u pitanju materijal koji se može reciklirati i ponovo upotrebiti u gradnji novog objekta na mjestu starog “Fjorda”. Sve će se to u najkraće vrijeme nanovo iskoristiti, jer je taj materijal pogodan za tamponiranje i slično”, kazao je tada Aprcović, ne objasnivši na temelju kojeg dokumenta i dozvole se građevinskim otpadom od “Fjorda” zatrpava opštinski plac u Industrijskoj zoni.
Odloženi otpad se i dalje nalazi na ovoj lokaciji.
Bez Zakona o upravljanju otpadom
Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma i Vlada Crne Gore nijesu završili proces donošenja novog Zakona o upravljanju otpadom koji je shodno Akcionom planu za ispunjavanje završih mjerila za poglavlje 27 bio planiran za 2021. godinu.
Zbog toga nisu stvoreni uslovi da se krene u proces pripreme Državnog plana upravljanja otpadom za period 2022. – 2027. što je bilo planirano za 2022. godinu, kao ni lokalnih planova upravljanja otpadom.
Služba za inspekcijske poslove Opštine Kotor suočava se sa učestalom pojavom izdavanja privatnih parcela za potrebe odlaganja građevinskog otpada u cilju sticanja imovinske koristi
* Prošle godine je Služba za inspekcijske poslove Opštine Kotor imala noćna dežurstva, u periodu od ponoći pa do 3-4 sata u zoru, sankcionisali su neke budvanske građevinske firme koje su iz Budve ulazile u kotorsku opštinu i vršile odlaganje građevinskog i drugog otpada
* Najkritičnije tačke na kojima se vrši to odlaganje i gdje se najčešće prijavljuje je teritorijajni dio iznad Risna, prostor iznad Lipaca uz magistralni put Lipci-Grahovo-Vilusi; pojačan intenzitet ovakvog odlaganja otpada je evidentan na području Donjeg Grblja, u katastarskim opštinama Kovačko polje, Kovači i Kubasi.
* Dvadesetak privatnih parcela je zapečaćeno i donešena je zabrana daljeg nasipanja, većinom na području Grblja
Divlje deponije građevinskog otpada godinama devastiraju Grbaljsko polje duž magistrale kroz nasipanje potoka, kanala, privatnih parcela, javnih površina, i to bez ijednog jedinog dokumenta ili nadzora lokalne uprave ili nekog državnog organa, ministarstva, građevinskog, poljoprivrednog ili ekološkog inspektora. Zbog toga je teret sprovođenja komunalnog reda pao na leđa Službi za inspekcijske poslove Opštine Kotor, čiji inspektori imaju pune ruke posla, naročito s proljeća i s jeseni, kada su pojačani građevinski radovi. Miro Anđelić, pomoćnik načelnika Službe za inspekcijske poslove Opštine Kotor, u koordinaciji sa Sinišom Kovačevićem, potpredsjednikom Opštine, zajedno sa svojim poslenicima, nerijetko dolaze u nezavidne situacije kada vlasnici privatnih parcela „štite“ odlagaoce otpada na njihovom poljoprivrednom gazdinstvu, pod izgovorom „nivelacije zemljišta“. Dešavaju se i konfliktne situacije kada vlasnici parcela imaju uredne dozvole od viših državnih institucija, da komunalna inspekcija evidentira prekršaj, ali ga ne sankcioniše. Sa druge strane, kada nemate legalnu deponiju za građevinski materijal, koju treba da obezbijedi Opština, onda se morate snalaziti kako znate i umijete. Zato i komunalni inspektori ponekad „zažmure“, dajući zeleno svjetlo onima koji imaju potrebu da odlože šut.
Na pitanje da li je moguća korupcija kada se neko lice zatekne da „na divlje“ odlaže šut, Anđelić smatra da je to posao za organe Uprave policije, sudstva i tužilaštva, ali ističe da je nemoguće „zažmuriti“, jer ipak se to dešava na lokacijama koje su veoma vidne sa magistralnog puta.
– Pozivam kolege Ministarstva poljoprivrede da isprovjeravaju sve privatne parcele koje se nalaze na teritoriji Opštine Kotor, a koje se vode kao poljoprivredno zemljište, na kojima su imali zahtjeve lica, da izvrše inspekcijski nadzor da li se te parcele koriste u svrhu te namjene. Mi smo tu za svaki vid saradnje u lokalnoj upravi. Što se tiče korupcije, to bih prepustio organima Uprave policije, Tužilaštva i sudstva da izvrše nadzor i kontrolu u cilju zaštite životne sredine i javnih površina. Apelujem i na građane i druge subjekte koji se bave građevinskim radovima kao i na organe koji vrše kontrolu komunalnog i inspekcijskog nadzora da se zajedno aktivno uključimo u rješavanje ove problematike, jer imamo primjere koji pokazuju da nije sve ni do Komunalne inspekcije ni do Komunalne policije, već da imamo tu i druge organe koji se moraju aktivno uključiti u kontrolu upitnih rješenja. Pozivam poljoprivrednu inspekciju, ekološku inspekciju, građevinsku inspekciju, koji su na republičkom nivou, da što češće i intenzivnije obilaze Južnu regiju, s obzirom da nemamo registrovanu deponiju za odlaganje građevinskog otpada. Ove inspekcije su prijeka potreba na lokalnom nivou, jer naš djelokrug rada je veoma širok, poručio je Anđelić u razgovoru za Boka News.
Koliko često primate prijave o nelegalnom odlaganju građevinskog otpada?
-S obzirom da na teritoriji Opštine Kotor kao i susjednih opština, Tivat, Herceg Novi i Budva, nema registrovane deponije za odlaganje građevinskog otpada, pojačan je stepen prijavljivanja koje se odnose na odlaganja grđevinskog i druge vrste otpada na mjestima koja nijesu predviđena za tu namjenu. Te prijave su nešto izraženije na proljeće i u jesen, s obzirom da je tada intenzivnija gradnja, a tokom ljetnje sezone ima ih u manjoj mjeri. Narušavanje komunalnog reda tokom ljeta se obično dešava u nekim ruralnim sredinama, zaseocima i selima Opštine. Dešava se da kada se obavljaju „hitni radovi“ ta vrsta građevinskog otpada izlazi van grada i odlaže se na mjestima koja su zabačena i jednim dijelom u tom periodu nepokrivena službama koje se bave očuvanjem komunalnog reda u Opštini Kotor. Dobijamo prijave od građana, od turista, od nevladinih organizacija i od ekoloških aktivista. U odnosu na susjedne opštine imamo izuzetno veliki intenzitet posla u ovom domenu i ulažemo velike napore da to spriječimo. Geografsko područje je takvo da ljudi dolaze iz Tivta, Budve, magistralni je put, veoma brzo dođu, izvrše iskrcaj materijala i odlaze sa lica mjesta. Organizujemo dežurstva, noćne kontrole i sankcionisali smo neke budvanske firme, uspjeli smo da taj dio za neko vrijeme držimo pod kontrolom. Intenzitet odlaganja otpada je smanjen.
Kakav je postupak kod procesuiranja takvih slučajeva, da li se uđe u trag počiniocima i kažnjavaju li se?
-Inspektori izlaze na teren, najčešće uspijemo da zateknemo ta lica na djelu i da ih sankcionišemo, izdamo prekršajne naloge. U nešto manjem broju slučajeva pokreću se upravni postupci i preduzimaju se upravne mjere i radnje na mjestima gdje je moguće izvršiti sanaciju toga narušenog dijela zemljišta i njegovo vraćanje u prvobitno stanje.
Koliko je bilo kazni tokom ove godine?
-Oko tridesetak posto ispisanih prekršajnih naloga u toku godine odnosi se na ovaj vid prekršaja, na odlaganje građevinskog i druge vrste otpada van mjesta predviđenog za tu namjenu. Što se tiče Opštine Kotor, najkritičnije tačke na kojima se vrši to odlaganje i gdje se najčešće prijavljuje je teritorijajni dio iznad Risna, risansko brdo i prostor iznad Lipaca uz magistralni put Lipci-Grahovo-Vilusi, a sa druge strane pojačan intenzitet ovakvog odlaganja otpada je evidentan na području Donjeg Grblja, u katastarskim opštinama Kovačko polje, Kovači i Kubasi. To su nekako, za tu vrstu prekršaja najpogodnija mjesta za počionioce da izvrše taj prekršaj neometano i da prođu nekažnjeno, jer je to ruralno područje koje je udaljeno od grada i teško je da na njemu obezbijedimo 24-časovni nadzor inspektora. Prošle godine smo imali noćna dežurstva, u periodu od ponoći pa do 3-4 sata u zoru, što je bilo uspješno, jer smo sankcionisali neke budvanske građevinske firme koje su iz Budve ulazile u Kotorsku opštinu i vršile odlaganje građevinskog i drugog otpada na mjestima koja nisu predviđena za tu namjenu.
*** Jedan od glavnih problema sa kojima se inspektori susreću je što se vrši uzurpacija- korišćenje privatnih parcela suprotno njihovoj namjeni. Privatna lica u cilju sticanja neke imovinske koristi ugovaraju sa građevinskim preduzećima (pravnim licima) da na njihovim parcelama vrše odlaganje otpada, koje nije propisno. Za tu vrstu odlaganja otpada, odnosno „zaravnjavanja terena“, kao što to nazivaju vlasnici parcela – privođenja parcela namjeni, potrebno je da postoji određena zakonska dokumentacija. Jedino lica koja dobiju urbanističko-tehničke uslove imaju posebno naglašeno na kojim parcelama i u kom nivou je potrebno izvršiti podizanje parcele, zaravnjivanje do koji granica, kako ne bi došlo do ugrožavanja susjednih parcela, narušavanja atmosferskih kanala, potoka, kako bi se izbjegle poplave ili neke nezgode uslovljene elementarnim nepogodama.
Da li se ta odlaganja građevinskog otpada na privatnim parcelama dešavaju i dalje, da već kažnjeni ponavljaju prekršaj na istom ili drugom mjestu?
-Naravno da se te stvari dešavaju, veoma je teško nama službenicima ući u trag pojedincima zato što na tim privatnim parcelama imamo vasnike koji „daju stražu“ ljudima koji vrše odlaganje materijala na njihovim parcelama. Oni su uvijek tu prisutni, znaju kuda se mi krećemo, kada ćemo doći, a i onda kada uspijemo da konstatujemo tu nepravilnost i zateknemo vozače kamiona u prekršaju, vlasnici parcela su ti koji se pojavljuju i preuzimaju odgovornost na sebe za učinjeni prekršaj, u smislu da su oni organizovali te firme i da su im platili da oni njima dovoze taj materijal u cilju zaravnjavanja terena, sadnje maslina, izgradnje vinograda i sl. Sve je to motivisano i izazvano činjenicom da ne postoji deponija građevinskog materijala u vlasništvu opštine ili države i vlasnici parcela u saradnji sa vlasnicima građevinskih firmi pristupaju tom improvizovanom rješenju, a u stvari na taj način dolazi do zagađenja životne sredine i do promjene geografskog položaja samih parcela što može dovesti do plavljenja objekata usljed zatrpavanja bujičnih kanala i tome slično.
Intervencije na poljoprivrednom zemljištu iziskuju posebne dozvole i korišćenje zdrave zemlje, a ne građevinskog otpada?
-Naravno, kada govorimo o poljoprivrednom zemljištu, tu je posebno i striktno propisana procedura i dokumentacija koju izdaje Ministarstvo poljoprivrede i u skladu s tom dokumentacijom treba izvršiti rekultivaciju zemljišta, a sami tok realizacije toga prati poljoprivredni inspektor koji je zadužen da izađe i da vidi da li je ta zemlja ispravna u smislu potreba rekultivacije tla, uzgoja kultura i sl.
Da li je bilo kažnjavanja vlasnika parcele ili izvršilca odlaganja otpada na privatnoj parceli, s obzirom da su i komunalni inspektori izloženi pritiscima istih?
-Imali smo raznih situacija na terenu.Vlasnicima privatnih parcela pristupamo na način da ako ne posjeduju urbanističko-tehniku dokumentaciju koju izdaje nadležni organ Opštine Kotor, mi pristupamo kažnjavanju i preduzimanju upravnih mjera i radnji u smislu donošenja rešenja i pečaćenja parcele. Otprilike dvadesetak privatnih parcela je zapečaćeno i donešena je zabrana daljeg nasipanja, većinom na području Grblja. To se svakodnevno dešava, pitanje je samo da li akciju kontrole vršimo mi, ili postupamo po prijavi građana. Kotor je geografski najpogodnija opština za vršenje tih prekršaja, nalazi se na bliskoj udaljenosti od Budve, od Tivta. U saradnji sa Komunalnom policijom Opštine Tivat preduzimali smo mjere i radnje u pograničnom dijelu sa Opštinom Kotor u mjestu Lovanja, gdje je odložena velika količina otpada. Imali smo zajednička dežurstva kako bismo izvršiocima pokazali da tu postoji nadzor i da se prate aktivnosti na tom području.
Da li je više pojedinaca ili firmi koje odlažu taj otpad?
-To više rade neke građevinske firme čija je primarna djelatnost vršenje iskopa, a jedna od alternativa kako bi ljudi izbjegli ovaj vid prekršaja donekle jeste usmjeravanje toga otpada građevinskim firmama koje zvanično posjeduju kamenolome. Ima ih nekoliko u Opštini Kotor, tri firme imaju kamenolome u G. Krivošijama i Ledenicama i u Nalježićima (Tujković). Oni su u svom koncesionom ugovoru koji su potpisali sa Vladom Crne Gore imali klauzulu u kojoj se obavezuju da taj površinski kop moraju da rekultiviraju i vrate u prvobitno stanje. Oni imaju određenu mehanizaciju i separaciju na kojoj se vrši odvajanje tog građevinskog otpada – odvajanje željeza od betona, vrši se mljevenje otpada i njime se vrši zaravnjavanje terena koji je iskopan.
Jedino zakonsko rješenje za odlaganje tog otpada imaju te firme sa validnim rješenjem nadležnog ministarstva. To je najprikladnije mjesto za odlaganje tog materijala. Pored građevinskih firmi, ima i dosta fizičkih lica, privatnika, preduzetnika koji takođe nelegalno odlažu otpad.
Na koji se način kažnjavaju izvršioci, plaćaju li oni troškove čišćenja terena?
-Ako zateknemo vršenje tih radnji na nekoj lokaciji i ustanovimo da je tu količinu materijala koji smo zatekli odložilo lice koje smo zatekli u tom momentu, mi donosimo rješenje gdje nalažemo tom licu da taj teren vrati u prvobitno stanje. Međutim, imamo i situacija gdje zateknemo lice da odlaže građevinski otpad na mjestu gdje je taj otpad godinama unazad odlagan od strane drugih počinilaca- u tim slučajevima ne možemo narediti da se izvrši sanacija, ne bi bilo ni realno moguće da pojedinac izvrši sanaciju ogromne kvadrature, ali ga kažnjavamo prekršajnim nalogom u zavisnosti od toga da li je u pitanju fizičko ili pravno lice- fizičko lice lice se kažnjava sa 500 eura, pravno lice- 1.500 eura i odgovorno lice u pravnom licu- 500 eura. Kada je u pitanju firma, ta kazna dođe oko 2.000 eura.
Na osnovu Zakona o komunalim djelatnostima i Zakona o upravljanju otpadom, ako zateknemo lice, kažnjavanje se vrši na licu mjesta, izdavanjem prekršajnog naloga, a u slučaju da se javi vlasnik, koji preuzme odgovornost, mi pravimo zapisnik u kome uzimamo od njega izjavu da je preuzeo odgovornost i izdamo mu prekršajni nalog, čak preduzimamo upravne mjere i radnje u smislu donošenja rješenja da se to zemljište zaravnja i(ili) vrati u prvobitno stanje. Pritom troškove snosi vlasnik – subjekt nadzora.
Da li su ti iskopi-kamenolomi potencijal za otvaranje buduće regionalne deponije za odlaganje građevinskog materijala? Možda treba povezati one koji imaju višak nepotrebnog materijala i one (u kamenolomu) gdje su ostale rupe nakon eksploatacije
-Nemam precizne informacije, to je domen rada podpredsjednika Opštine, da li će u nekom doglednom periodu biti registrovana i otvorena deponija za odlaganje građevinskog otpada na teritoriji Opštine Kotor, ali sve zavisi od nekih drugih državnih službi i organizacija, kao što su Agencija za zaštitu životne sredine, zatim Ministarstvo, mjesne zajednice, svi daju svoj doprinos u tome.
Jedini zakonski način može da leži u tom rješenju nadležnog ministarstva koje je izdato firmama-vlasnicama kamenoloma, sa kojim je obavezalo ta preduzeća da izvrše naknadnu rekultivaciju tih iskopa, majdana, rupa, koje ostavljaju nakon izvlačenja materijala. Pojedinci imaju separaciju za preradu tog materijala. To bi moglo biti prelazno rješenje kako bi se izbjegla uzurpacija javnih površina od strane drugih lica i preduzetnika, kao i nenamjensko nasipanje privatnih parcela, promjena konfiguracije terena i ugrožavanje tuđih parcela i objekata.
Ko je dužan da godinama nagomilani građevinski otpad, kojim je izmijenjena konfiguracija tla, vrati u pređašnje stanje, da li je to uopšte moguće?
-U saradnji sa Komunalnom policijom Opštine Kotor mi smo 2021. godine izvršili popis svih deponija, bilo manjeg, bilo većeg kapaciteta, koje se nalaze na teritoriji Opštine. U tom periodu je postojalo ukupno 32 deponije, što na privatnim, što na javnim površinama. Neke deponije na javnim površinama koje su ugrožavale životnu sredinu i bezbjednost građana, mi smo kroz akciju Komunalnog preduzeća i Službe zaštite i spasavanja uspjeli da saniramo, izvršili smo njihovu rekultivaciju. Taj ogromni otpad je pokupljen i Komunalno preduzeće je izvršilo nasipanje- rekultivaciju čistom zemljom. To su određene deponije iznad Risna. Međutim, ima deponija koje se konstantno ili povećavaju ili smanjuju, a po našem nalogu od 2021. godine Komunalno preduzeće je izvršilo sanaciju manjih deponija na javnim površinama. Veliki problem jesu deponije koje se javljaju na „privatnim parcelama“, uz sami magistralni put na teritorijalnom potezu Donji Grbalj, Kovačko polje, Kovači, od Radanovića pa prema Budvi.
U odnosu na prethodne godine, intenzitet odlaganja tog građevinskog otpada se znatno smanjio na potezu iznad Risna, a povećao se na području Grblja, u smislu uzurpacije- nenamjenskog korišćenja privatnih parcela, koje se kastarski vode kao livade i pašnjaci.
Zadnjih godinu dana u saradnji sa Turističkom organizacijom radimo na čišćenju od smeća i privođenju namjeni planinskih staza i tvrđava koje su interesantne za posjetu turista (Vrmac, Goražde). Dosta toga pokrivaju volonteri i ekološki aktivisti. Kad je u pitanju javna površina, mi angažujemo Komunalno preduzeće.
Jeste li upoznati sa pojavom korupcije- kakva je mogućnost da vlasnik parcele potkupi inspektora, da ovaj „zažmuri“ prilikom odlaganja otpada na privatnoj parceli?
– Veoma je teško dati odgovor na to pitanje, ali sa moje tačke gledišta nemoguće je „zažmuriti“, jer ipak se to dešava na lokacijama koje su veoma vidne sa magistralnog puta. Većina tih stvari se dešava na očigled svih, imamo deponije, kada krenemo magistralnim putem od krtoljske raskrsnice (kružnoga toka) prema Budvi, svaka treća-četvrta parcela uz put vidi se da je nasipana, da je zaravnjano. Konfiguracija terena na tim mjestima u većini slučajeva je promjenjena. Sad imamo situaciju da se radi objekat od javnog interesa- bulevar Tivat-Budva, čija trasa prolazi kroz Lovanju, na kojoj je decenijama unazad nepropisno vršeno odlaganje građevinskog i drugog otpada. Vrši se površinski kop, a sve to će morati (ponovo) negdje da se odloži, tek ćemo vidjeti gdje i kako. To je pitanje za opštine Tivat i Kotor.
Da li ste imali slučajeve sukoba nadležnosti Vaše inspekcije sa državnim organima u višim instancama?
-Da, polovinom ove godine bio je slučaj da je Ministarstvo poljoprivrede izdalo rješenje da se izvrši nasipanje (nivelacija, zaravnjavanje) dijela terena u Grblju, kako bi se ta privatna parcela privela namjeni kao poljoprivredno zemljište. Međutim, izlaskom na teren naših službenika po prijavi građana, zatekli smo odlaganje građevinskog otpada, šuta sa ruševina nekog hotela. To je službeno konstatovano, snimljeno i arhivirano. Naše reagovanje dolazi u sukob sa rješenjem Ministarstva poljoprivrede, kojim se naređuje tom licu (vlasniku parcele) da u određenom roku izvrši zaravnjavanje parcele. Nadzor kvaliteta nasutog materijala treba da izvrši poljoprivredni inspektor, trebalo bi da bude tu. Mi bismo trebali da zaustavimo tu aktivnost, a spriječeni smo rješenjem, koje je još uvijek na snazi. Nadam se da će poslenici Ministarstva poljoprivrede blagovremeno reagovati i na tim mjestima na kojima su izdali takva rješenja izaći na teren u sastavu komisije i provjeriti da li zemljište koje se tamo odlaže kvalitetom i ekološkim porijeklom pogoduje poljoprivrednoj proizvodnji. Spisi su službeno upućeni Ministarstvu, upoznat je i predsjednik Opštine.
Nedavno se desio sličan slučaj, ali na tom lokalitetu je odložena čista zemlja, tih primjera ima dosta.
Kad je srušen bivši hotel „Fjord“, kompletan građevinski otpad je prebačen u industrijsku zonu u Radanovićima (iznad poslovnog centra KIPS). Šta je sa tim ogromnim otpadom, dokle će stajati tamo?
-Koliko sam upoznat, to prebacivanje iz grada u zonu je izvršeno 2019. godine, na način što je doneseno rješenje o privremenom odlaganju otpada. Rok tog rješenja je istekao. Od inspektora koji je tada vodio taj poduhvat, tražio sam uvid u predmet i tražio sam da se pokrene dalja procedura u smislu donošenja novog rješenja, preduzimanja nekih upravnih mjera i radnji, ali sam obavješten da je odgovorno lice koje je tada postupalo i bilo subjekt nadzora (koje je izvršilo odlaganje otpada za vlasnika u dogovoru sa lokalnom upravom) u tom predmetu, sada u inostranstvu na liječenju i već duži vremenski period nije u Crnoj Gori. Nama je nedostupan.
Lokacija na kojoj je taj otpad odložen iznad KIPS-a nekad je bila na upravljanje Komunalom preduzeću, sada stoji sve zatvoreno, tamo niko godinama ne ulazi. Radi se o stotinama tona otpada. Mi to pratimo budno, na tome smo i zaustavljeni. Mogli bismo donijeti odluku da izvršimo uklanjanje toga o trošku Opštine, međutim, to su ogromni troškovi, ali u svemu tome treba da se vodi račun da odgovornost preuzme onaj ko je to preuzeo na sebe. Potrebno je preduzeti određene korake kako bi se to dovelo do kraja.
Nadzor putem drona
-Od Jaza do Dragalja velika teritorija Opštine Kotor, u toku turističke sezone, kada je dnevni priliv gostiju do 20 hiljada turista sa kruzera imamo situaciju da nas neko pozove da pođemo u Dragalj ili u Zagoru, gdje se vrši deponovanje građevinskog materijala, ta patrola ili taj inspektor kojeg uputimo odavde, treba da prođe saobraćajni kolaps da bi došao do tamo.
Planiramo da za iduću godinu izvršimo nabavku drona, ako bismo dobili saglasnost nadležnih organa za snimanje i nadlijetanje javnih površina. Osim za kontrolu deponovanja otpada, koristićemo ga i za nadlijetanje morske obale u cilje sprečavanja i zloupotrebe javnih površina u zoni Morskog dobra. Sada ne možemo stići svuda, ali u skladu sa prioritetima službe i lokalne uprave, zaključcima menadžmenta Opštine postupamo u cilju očuvanja komunalnog reda.
„Eko centra Delfin“ Kotor, Ljilja Radunović: Oprema za reciklažu pomoći će građanima u održivom upravljanju građevinskog i kabastog otpada i povećati kvalitet naše životne sredine
Ekološka aktivistkinja Ljilja Radunović, projekt-menadžerka „Eko centra Delfin“ Kotor, smatra da trend iznajmljivanja prostora vlasnika privatnih parcela iz Grblja građevinskim firmama radi deponovanja otpada sa gradilišta „ima dužu i kompleksniju genezu jer ni nacionalnom ni lokalnom politikom nikada ovo područje nije iz poljoprivrednog preimenovano u građevinsko ili industrijsko u prostorno planskoj dokumentaciji“. Ističe da se pojavom nasipanja livada ugrožava bezbjednost parcela i domaćinstva u drugom nizu iza nasutog.
– Vlasnici parcela u ovom periodu tranzicije jednostavno su procijenili da je za njih povoljnije da prodaju, iznajme ili sami podignu objekat tržišne namjene, nego da se bave poljoprivredom. Međutim, u zvaničnim planskim dokumentima to područje je još uvijek evidentirano kao poljoprivredno zemljište i Zakon im omogućava da dobiju mišljenje ili saglasnost nadležnog ministarstva da nasipaju, tamponiraju i tome slično svoje parcele, ne navodeći stvarni razlog. Inspekcijske službe Ministarstva poljoprivrede ne izlaze na teren da provjere opravdanost i namjeru i eto imamo situaciju koja jeste. U ekspanziji urbanizacije ovog područja sada imamo drugi veći problem, a to je šta je sa parcelama i domaćinstvima iza nasutih i izgrađenih područja? Oni su ugroženi u vrijeme obilnih kiša i sigurno trpe posledice ovih aktivnosti. Osim toga, evidentno je da u ovoj situaciji nestaju i kanali za atmosfersku kanalizaciju, zatrpavaju ih ili jednostavno zanemaruju i eto poplava i na susjednim parcelama i duž magistrale, skrenula je pažnju Radunović.
Ističe potrebu uvezivanja svih činioca ovog procesa, od onih koji odlažu otpad i inspektora, do državnih institucija, kako bi se obezbijedio održivi razvoj u smislu brige za zdravu životnu sredinu.
-Neophodno je da svi nivoi vlasti, lokalno i nacionalno, kontinuirano sarađuju i informišu jedni druge o situaciji, problemima, mogućnostima za njihovo prevazilaženje i adekvatnim rješenjima. Mislim da je to glavni problem, jer rješenja nema ako se to ne promijeni.
Komunalno Kotor je tokom prošle godine obezbijedilo vrlo vrijednu i dobru opremu za reciklažu građevinskog i kabastog otpada, koji svakodnevno obrađuje na svom imanju u Kavču, sve dok se ne definiše lokacija za njegovo deponovanje. To je idealno rješenje za sve izvođače radova i građane, da svoj građevinski i kabasti otpad u saradnji sa ovim preduzećem obezbijede, odnosno održivo upravljaju sa njim, što bi svakako smanjilo broj nelegalnih deponija ovog otpada, pa naravno u tom slučaju i povećalo kvalitet naše životne sredine, sugestija je Ljilje Radunović.
NVO „Naša akcija“: Regulisanje “divljih” djelatnosti je ključno kako bi se očuvala zakonitost, zaštitila sredina i spriječila eventualna zloupotreba
Volonteri NVO „Naša akcija, poznati po svom ekološkom aktivizmu, zabrinuti su za stanje duž magistrale od Kotora do Budve.
-Naš uvid u to područje pokazuje zabrinjavajuće promjene usled nasipanja građevinskog otpada. Ovakva promjena terena može imati (ili već ima!) ozbiljne posledice po ekološku ravnotežu i konfiguraciju terena. Osim toga, to može uticati na kvalitet vode, biološku raznovrsnost i dugoročnu održivost lokalnog ekosistema. Važno je hitno preduzeti korake kako bismo procijenili štetu i implementirali mjere zaštite, kaže za Boka News Vuk Koljenšić, operativni manadžer „Naše akcije“.
On upozorava i na pojavu iznajmljivanja poljoprivrednih parcela za odlaganje otpada.
– Pojava da vlasnici poljoprivrednih parcela iznajmljuju prostor građevinskim firmama pod izgovorom niveliranja zemljišta, često uz dozvolu Ministarstva poljoprivrede, zaista izaziva ozbiljne zabrinutosti. Ovo nije samo pitanje ekološke održivosti, već i pitanje etike i odgovornosti prema zajednici. Potrebno je pažljivo razmotriti regulative i proaktivno spriječiti ovakvo ponašanje koje može nanijeti nepopravljivu štetu poljoprivredi i okolini, a takođe je važno i razgovarati sa vlasnicima poljoprivrednih parcela i ukazati im na činjenicu kakvu klasu zemljišta posjeduju i za koju namjenu se koristi, ističe Koljenšić i skreće pažnju da nedostatak regulativa ostavlja prostor za sumnje na korupciju i regulisanje “divljih” djelatnosti.
– Ako postoji nedostatak regulativa ili ako se postojeće regulative ne primenjuju dosledno, to može dovesti do nekontrolisanog ponašanja pojedinaca i firmi.
Ukoliko se komunalni inspektori neadekvatno bave ovim pitanjima, to svakako izaziva sumnje na korupciju. Regulisanje ovih “divljih” djelatnosti je ključno kako bi se očuvala zakonitost, zaštitila sredina i spriječila eventualna zloupotreba. Ukoliko postoji i naznaka korupcije, to zahtijeva hitnu istragu i odgovornost, poručuje sagovornik Boka News-a iz NVO „Naša akcija“.
/Team Boka News/
* Projekat – Society Against Corruption in Montenegro – Project Partners: Balkan Investigative Reporting Network and Civic Alliance
