Naučnici Instituta za biologiju mora iz Kotora registrovali su pomor školjke palasture u Tivatskom zalivu, nakon što je nestajanje te vrste primjetno od 2016. u cijelom Mediteranu, usljed oboljenja koje izaziva jedna vrsta parazita.
U unutrašnjem dijelu Bokokotorskog zaliva, koji zahvata Risanski i Kotorski zaliv, populacije palasture još uvijek nijesu pogođene.
“U jesen 2016. godine u zapadnom dijelu Mediterana, došlo je do velikog pomora školjke palasture (lat. Pinna nobilis). Prvi slučajevi pomora, registrovani su na obalama Španije i sjeverne Afrike pri čemu je smrtnost školjki bila izuzetno visoka, čak i do 100% na pojedinim lokalitetima. U naredne dvije godine, nestajanje palasture je zabilježeno u Tunisu, Francuskoj, Italiji, Turskoj, Kipru, Grčkoj i Albaniji, tako reći cijelom Mediteranu izuzev Jadranskog mora. Nažalost, u maju ove godine, pomor palasture registrovan je i na Elafitskim ostrvima u blizini Dubrovnika, na osnovu izvještaja društva istraživača mora “20.000 milja” iz Zadra.
U junu 2019. godine, naučnici Instituta za biologiju mora iz Kotora, Univerziteta Crne Gore, su u toku redovnog monitoringa životne sredine mora registrovali pomor palasture u Tivatskom zalivu, sa procentom smrtnosti većim od 60% na pojedinim lokalitetima. Takođe, zanačajan broj jedinki sporije nego što je to uobičajeno zatvarao je svoje ljušture na prisustvo ronioca u neposrednoj blizini, što je znak bolesti. U unutrašnjem dijelu Bokokotorskog zaliva koji zahvata Risanski i Kotorski zaliv, populacije palasture još uvijek nisu pogođene.
Ovako velika stopa smrtnosti školjki, posljedica je oboljenja koje izaziva parazit iz grupe Protozoa latinskog naziva Haplosporidium pinnae sp., čije se spore izuzetno brzo šire morem i tako dospijevaju na velike udaljenosti. Parazit ispoljava svoju aktivnost u morskoj vodi temperature više od 14 C, što znači da mu je aktivnost pojačana u toku ljetnjeg perioda. U poslednje vrijeme, otkriveno je da zapravo postoje 2 uzročnika oboljenja. Drugi je bakterija roda Mycobacterium, koja je obično bila prisutna u uzorcima tkiva palasture prije pojave masovnog pomora i nije bila patogena. Međutim, u oboljelim jedinkama se povećano umnožava, posebno u onim koje bi mogle da opstanu nakon napada H. pinnae sp., pa su zato oslabljenog imunog sistema nakon parazitoze. Tako da, prema preliminarnim istraživanjima, parazit iz grupe protozoa obično izazove 80-90% smrtnosti u populaciji palasture, dok ostatak jedinki savlada bakterija.
Nedavno je završen, naučno – istraživački projekat PinnaSPOT, nastao u saradnji Instituta za biologiju mora iz Kotora Univerziteta Crne Gore kao vodećeg partnera na projektu, institucija iz Španije (Katolički Univerzitet u Valensiji „San Vicente Martyr“ – Institut za istraživanje mora – IMEDMAR), Francuske (Institut za okeanografiju “Paul Ricard“ – IOPR) i „Fondacije Petrović Njegoš“ iz Crne Gore kao počasnog partnera. Projekat je bio odobren za finansiranje od strane „Fondacije Princ Albert II od Monaka“.
Nakon posjete Princa Alberta II od Monaka i princa Nikole Petrović Njegoš Kotoru, iskazana je spremnost fondacije iz Monaka da i dalje finansijski podrži istraživanja vezana za konzervaciju palasture u Boki kao osnove za dalju zaštitu biodiverziteta ovog područja. U skadu sa tim, Institut za biologiju mora će i dalje obavljati kontrolu brojnosti populacija palasture u Boki Kotorskoj i zajedno sa pomenutim institucijama iz Španije i Francuske pripremiti novu prijavu projekta koja će imati za cilj da koliko je to moguće spriječi nestajanje palasture” – saopšteno je iz Instituta za biologiju mora Kotor.
