Budući da je gotovo izvjesno da će nova Vlada odustati od namjere dosadašnje da se aerodromi u Tivtu i Podgorici prepusta u 30-godišnji zakup stranim partnerima, a da istovremeno država više nema prostora da se dodatno zadužuje kako bi sama razvijala te ključne saobraćajno-privredne kapacitete, u menadžmentu kompanije Aerodromi Crne Gore (ACG) pripremaju novu razvojno-ekonomsku strategiju koja bi trebalo da obezbjedi zadovoljenje oba ključna cilja: da aerodromi ostanu odlučujuće u državnim rukama, odnosno da sa istovremeno dođe do svježeg novca neophodnog za njihovu hitnu rekonstrukciju i modernizaciju i efikasnijeg rukovođenja tom kompanijom.
Potvrđeno je to „Vijestima“ nezvanično u krugovima bliskim rukovodstvu ACG uz napomenu da će taj koncept uskoro biti prezentiran novoj Vladi.
U osnovi, on prodrazumijeva da se ACG djelimično privatizuje na način da bi strateški partner (neka od renomiranih stranih kompanija sa iskustvom u vođenju i razvoju velikih aerodroma u svijetu) otkupila maksimalno do 45% vlansičkog udjela u ACG koji je trenutno kompanija u 100%-tnom vlasništvu države Crne Gore. Otkup vlansičkog udjela međutim, ne bi se sproveo klasičnim plaćanjem tih akcija Vladi, već ulaganjem strateškog partnera u rekonstrukciju i modernizaciju (možda čak i izgradnju potpuno novog aerodroma u Tivtu, sem poletno-sletne staze), a što bi koštalo i do 100 miliona eura. Na taj način riješilo bi se trenutno goruće pitanje loših i nedovoljnih kapaciteta tivatskog aerodroma koji je ključan za dalji napredak crnogorskog turizma, a ACG sa jakim partnerom kao suvlasnikom te kompanije, potom bi na međunarodnom tržištu kapitala relativno lako mogao uzeti dodatni zajam za dalja ulaganja koja trebaju aerodromu Podgorica.
„Na ovaj način većinski paket akcija i većinsko vlansištvo u ACG i dalje bi imala država Crna Gora, dobili bi smo novi i moderan aerodrom u Tivtu, a istovremeno imali i dva popratna vrlo značajna pozitivna efekta: privatni strani partner u ACG bi sigurno, značajno unapredio efikasnost rada i rukovođenja tom kompanijom, odnosno sigurno više ne bi dozvolio da se ona koristi kao politički resurs za predizborna zapošljavanja ili nekritičko razbacivanje novca na razna „sponzorstva“ koja su i do sada nerijetko u ACG određivana po političkoj osnovi“- precizirao je sagovornik „Vijesti“.
On ističe da ta kompanija, iako je (nevezano za efekte koronakrize koju je i ACG itekako osjetio po drastičnom smanjenu i prometa i prihoda) solventna i sposobna da sama vraća kredite, u aktuelnoj situaciji nezamislivo da se ACG zadužuje kod stranih banaka ili drugih kreditnih insituticija jer bi svaki takav kredit ušao u obračun ukupnog državnog duga, a koji je već praktično doveden do pucanja i nivoa koji se opasno približava iznosu od čak 100% BDP-a Crne Gore.
„Dakle, sada nema načina da se kreditnim zadušenjem dođe do novca koji nam je neophodno potreban za dalja ulaganja u razvoj aerodroma, pogotovo onog u Tivtu gdje je sutuacija po tom pitanju več duže vrijeme kritična. Nova politička većina u Crnoj Gori se već i ranije odredila protiv davanja aerodroma u koncesiju tako da je ta priča sigurno gotova i jedini preostali racionalan način da se dođe do novca, razviju aerodromi i poboljša efikansost rada ACG je djelimična privatizacija kompanije sa uvođenjem strateškog partnera“- istakao je izvor „Vijesti“.
On ne krije nezadovoljstvo činjenicom da su dosadašnje Vlade predvođene DPS-om dovele ACG u ovakvu situaciju jer su kabineti prvo premijera Mila Đukanovića , a kasnije i Duška Markovića blokirali već maltene dogovoren posao ACG sa Evropskom bankom za obnovu i razvoj koja je bila spremna da ACG-u prije nekoliko godina, bez traženja garancija države, da izuzetno povoljan dugoročni kredit od oko 50 miliona eura kojim se do sada već mogao i napraviti moderan i proširen aerdrom u Tivtu. Sve to međutim, obustavilo je naprasno insistiranje DPS-a kojem se u tom naumu priključila i Bošnjačka stranka, da se aerodromi u Tivtu i Podgorici po svaku cijenu, daju u dugoročni zakup već viđenom stranom partneru (turskom TAV-u) i na taj način jedan od ključnih državnih ekomonskih i privrednih resursa prepusti nekom drugom. Takvom epilogu oštro su se protivili u SD-u kao dijelu donedavne vladajuće koalicije, kao i u HGI, rezerve je iskazala i sama Evropska Komisija, ali i veliki dio crnogorske opšte i stručne javnosti koja je ukazivali na brojne kontroverze, konflikte interesa IFC-a kao angažovanog stručnog konsultanta, i brojne druge mane koncesionog postupka. Zbog toga on, do završetka mandata odlazeće Vlade premijera Duška Markovića koja ga je počela pripremati i sprovoditi već na ljeto 2017. do danas nije završen. Proces je, što zbog otpora u domaćoj javnosti, što zbog krize izazcane Covidom-19, blokiran još od prvih mjeseci ove godine, kada je završen pretkvalifikacioni postupak zainteresovanih ponuđača.
Pretkvalifikaciju su prošla četiri ponuđača: “Incheon International Airport Corporation” iz Južne Koreje koji upravlja najvećim aerodromom u Aziji koji ima godišnji promet od preko 65 miliona putnika, GMR iz Indije ima nekoliko aerodroma u toj državi i na Filipinima kao i “Sabiha Gokcen” u Istanbulu na kojem su od preuzimanja 2008. godine povećali broj putnika sa 4,3 na 35 miliona, konzorcijum francuskog AdP-a i turskog TAV-a koji na svojim aerodromima ima preko 120 miliona putnika godišnje, a već imaju tri u susjedstvu – Zagreb, Skoplje i Ohrid, te “Corporacion America Airports” iz Luksemburga čiji portfolio većinom čine aerodromi u Južnoj Americi, a u Evropi imaju Firencu, Pizu i Jerevan. U međuvremenu AdP koji je vlasnik TAV-a sa kojim u konzorcijumu nastua na crnogorskom tenderu za aerodrome, postao je i suvlasnik sa 49% udjela u indijskom GMR Airportsu i pravom da postavi izvršni menadžment te kompanije, čime su dva od preostala četiri takmaca za dobijanje u koncesiju aerodroma u Crnoj Gori, praktično postala jedan te isti „igrač“.
Vlada premijera Duška Markovića u ime koje je Tendersku komisju za davanje aerodroma u zakup vodio vicepremeijer Milutin Simović (DPS), ranije je najavljivala da od novog koncesionara očekuje da dobije najmanje 100 miliona eura u formi avansne uplate zakupnine, najmanje 10 odsto godišnje koncesione naknade od ukupnih prihoda oba aerodroma i investicije koncesionara u aerodromsku infrastrukturu u iznosu od najmanje 200 miliona eura.
