Resorni ministar Milojko Spajić je početkom maja raskinuo jedino javno-privatno partnerstvo u saobraćajnoj infrastrukturi – koncesiju za put Meljine – Petijevići. Ovo je ujedno bio i prvi projekat javno-privatnog partnerstva na Zapadnom Balkanu, a ugovarala ga je opština Herceg Novi sa kompanijom Univerzal Monte. Dva dana prije izbora u Novom, 7. maja Vlada se obavezala da će iz budžeta isplatiti investitoru četiri miliona eura, a 11. maja je zvanično ukinuta naplata putarine na toj dionici. Spajić je, nakon raskida ugovora, izjavio kako je to isplata koncesionara iz državne kase
sjajan potez Vlade, jer će tim putem da nagrnu turisti iz BiH, sad kad se više ne plaća putarina.
Ekonomski analitičar Predrag Drecun smatra da su projekti javno-privatnog partnerstva poželjni, ali da ih je malo zbog izrazite političke nestabilnosti koja u Crnoj Gori traje decenijama.
Putarina i turisti
Iz Ministarstva finansija su Pobjedi kazali da su, navode da su nakon inicijative opštine Herceg Novi i analize, predložili da Vlada da saglasnost na raskid sporazuma o izgradnji puta Meljine – Petijevići po BOT sistemu. – Inicijativu smo ocijenili opravdanom jer je cilj da, uz set dosadašnjih mjera i odluka, doprinesemo oporavku crnogorskog turizma. Sporazum je od nemjerljivog značaja za građane Herceg Novog, kao i za crnogorski turizam, imajući u vidu da su turisti iz Bosne i Hercegovine, prije pandemije, ostvarivali značajan broj noćenja u Crnoj Gori – rekli su iz Ministarstva. Drecun je ocijenio da je put Meljine – Petijevići najnižeg dozvoljenog saobraćajnog kvaliteta.
– Smatram da, sam po sebi, taj kvalitet puta ne zahtijeva naplaćivanje bilo kakve putarine – kazao je Drecun, koji nije želio da komentariše raskid sporazuma sa kompanijom Univerzal Monte.
– Ne znam kakav je ugovor sačinjen sa partnerom, tako da ne mogu da se izjašnjavam o kvantifikaciji štete. Ali je činjenica da to više neće plaćati građani dobra, ubrzavaće
se saobraćaj, a i transport će biti brži i jeftiniji – rekao je Drecun, koji smatra da četiri miliona eura koja treba iz državnog budžeta isplatiti koncesionaru nijesu ,,velika sredstva“. – Država će naći ta sredstva, to se može izvući iz neke rezerve, ali ako bi to postala praksa, onda bi moglo da bude upitno koji su kriterijumi za raskidanje takvih ugovora. Ovako kao izuzetak, može da se prihvati – zaključio je Drecun.
Sporazum
Prema Sporazumu potpisanom 7. maja Vlada, odnosno Ministarstvo finansija i socijalnog staranja preuzelo je obavezu isplate naknade u iznosu od četiri miliona eura najkasnije do 31. januara naredne godine. Premijer Zdravko Krivokapić i predsjednica Republike Srpske Željka Cvijanović ozvaničili su 11. maja ukidanje putarine na putu Meljine – Petijevići, kada je trajno uklonjena naplatna rampa. U izgradnju 12,8 km puta uloženo je 18 miliona eura, put je otvoren početkom jula 2008. godine, a firma Univerzal Monte dobila je koncesiju na 20 godina. Do sada je investitor od putarine inkasirao 13,4 miliona eura. – Ovaj sporazum obavezuje investitora da o svom trošku završi početu sanaciju dijela puta, najkasnije do avgusta ove godine. Takođe, predviđeno je i angažovanje revizorske kuće koja će potvrditi stanje kreditnih obaveza
investitora – rekli su iz Ministarstva finansija. Podsjetili su da su iz opštine Herceg Novi, prilikom iniciranja rješavanja problema i potpisivanja sporazuma, naglasili njegov značaj za građane Herceg Novog i cijele Crne Gore, ističući da je ovo bio jedini magistralni put u regionu na kom se naplaćivala putarina.
Koliki je promet bio tim putem pokazuje i činjenica da se investitoru, koji je dobio ekskluzivno pravo da duž ove dionice izgradi dvije benzinske pumpe, restorane, parking, tržni centar, nije isplatilo da gradi išta od toga.
Presudom Osnovnog suda u Herceg Novom početkom maja 2014. god, za pokretanje klizišta na Podima kao glavni uzrok naznačena je izgradnja dionice Meljine –Petijevići. Firma ,,Prijedor putevi“, kao izvođač radova, dužna je da plati 30.000 eura, a Radenku Crnogorcu, kao odgovornom licu, određen je sedmomjesečni pritvor.
Posebno će se posvetiti privatno-javnom partnerstvu
Zatečeni broj projekata iz privatno-javnog partnerstva nije odgovornost ove vlade – ističu iz Ministarstva i odmah dodaju da su se usmjerili na to da sa međunarodnim partnerima obezbijede administrativne kapacitete za
pripremu i realizaciju politike javno-privatnog partnerstva.
– U narednom periodu Vlada će se posebno posvetiti kreiranju politike javno-privatnog partnerstva sa specificiranjem oblasti u kojima je izražena potreba za novom infrastrukturom, kao i projekata unapređenja javnih usluga, kroz javno-privatna partnerstva – rekli su Pobjedi iz Ministarstva finansija i socijalnog staranja i naglasili da je novi regulatorni okvir preduslov za kreiranje novih projekata po ovom modelu razvoja javne infrastrukture.
– Novi strateški okvir za ovu politiku, koji je takođe u pripremi, dodatno će ojačati mapiranje naših daljih koraka u dijelu unapređenja ovog vida investicione politike – kazali su Pobjedi iz Ministarstva i podsjetili da je Zakon o privatno-javnom partnerstvu donesen krajem 2019. godine, a počeo se primjenjivati od jula 2020. godine, uz set donesene podzakonske regulative. Predstavnici Ministarstva dodaju da se specifičnost javno-privatnog partnerstva ogleda u dugoročnosti ugovornog odnosa. – Dobra priprema projekta i neophodnost pripreme analiza, koje su i regulatorno zahtijevane, specifičnost je projekta koji se realizuje po ovom modelu. Važno je obezbijediti transparentan i na međunarodnim standardima baziran proces izbora privatnog partnera – naglasili su iz Ministarstva i dodali da navedeno zahtijeva
nužno vrijeme za realizaciju jednog projekta. -Opredjeljenje za modele javno-privatnog partnerstva bazira se, između ostalog, i na ozbiljnim ,,nou hau“ vrijednostima koje partner treba da donose uz investiciju – poručeno je iz Ministarstva.
Uticaj političke nestabilnosti
Ekonomski analitičar Predrag Drecun smatra da su projekti javno-privatnog partnerstva poželjni, a nema ih zbog izrazite političke nestabilnosti, koja je, kako kaže, u Crnoj Gori bila prisutna čak i u vrijeme dok tri decenije vlada dominatno jedna ista partija. – Investitori ne vole neizvjesnost i to je osnovni uzrok što nije došlo do mnogo većeg broja privatno-javnih partnerstava. A to mogu i da potkrijepim zaključcima jedne analize koju sam prije desetak godina radio za Uniju poslodavaca gdje smo vršili upite kod investitora i politička nestabilnost je bila glavni razlog – rekao je Drecun našoj redakciji. On ističe da na odluke investitora više utiče politička nestabilnost nego ekonomska i poreska politika. – Mislim da to uopšte nije ni skopčano s tim ko vrši vlast u Crnoj Gori, nego sa postizanjem konsenzusa o budućoj strategiji razvoja Crne Gore. To ne treba da se mijenja ko god bio na vlasti, to jednostavno ostaje tako, pravila se postave, važe i ne mijenjaju se od vlade do vlade – kazao je Drecun. On smatra da projekata javno-privatnog partnerstva treba da bude više. – Postoji raspoloženje investitora, naročito inostranih za takve vrste partnerstva, naročito u komunalnim djelatnostima i prečišćavanju otpadnih voda – saopštio je Drecun.
/S.Popović/
