Suočavanje sa prošlošću- gest humanosti i elementarne kulture
Performansom PAMTIMO LOGOR MORINJ aktivistkinje Anime su u utorak 3.oktobra u 12 sati na Trgu od oružja ponovo ukazale na značaj suočavanja sa prošlošću bez kojeg nema mira u budućnosti. Posljedice nesuočavanja su za Kotor vidljive, on više nije mjesto kulture, tolerancije i gradskog života već kalkulator za brojenje posjeta i kruzera, poručuju iz „Anime“.
– Delegacija vlada Hrvatske i Crne Gore prisustvovale su 10. oktobra 2022. otkrivanju spomen ploče od strane Ranka Krivokapića, ministra MVP u tadašnjoj vladi uprkos protesta mještana Morinja. Anima je podržala postavljanje spomen ploče i obilježavanje mjesta ratnog zličina ali je imala primjedbe na tekst na spomen ploči kojim se abolira učešće Crne Gore (rukovodstva, rezervista i policije) u ovom zločinu. Predsjednik vlade i rukovodstvo Opštine su se suprostavljali postavljanju ploče, navodno iz administrativnih razloga koji izgleda još nijesu razriješeni. Ovo ne može biti opravdanje rukovodstvu Opštine koje iz moralnih razloga treba da ima proaktivan stav prema ovom zločinu kako bi učinili da o tim dešavanjima znaju svi u Kotorskoj opštini kao i uticaju tog zločina na sve koji su se nakon toga dešavali (kriminal i korupcija). Tim aktivnostima doprinijeli bi smanjenju nacionalnih tenzija i omogućili pomirenje i vraćanje duha tolerancije i mira Kotoru. Anima stalno upozorava na odgovornost prema žrtvama ali i prema građanstvu Kotora koje istinu treba da zna kako se ne bi po svakom važnom pitanju u Opštini nacionalno pregrupisavali i stvarali plodno tlo za buduće sukobe.
Ploča se još uvijek nalazi tamo gdje je postavljena, na objektu koji je u nadležnosti Ministarstva odbrane a štite je vojnici. 29. septembra ove godine delegacije Republike Hrvatske i Crne Gore su položile cvijeće na ovo mjesto, skoro inkognito, medijima je ulaz bio zabranjen. Sve se to dešava u opštini Kotor ali nema opštinske delegacije! Sramno je za sve, da ni godinu dana nakon postavljanja ploče nije napravljen napredak nego to mjesto (i zločin) i danas služi kao mjesto koje političari zloupotrebljavaju, ističu aktivistkinje i borkinje za ljudska prava.
Potsjećaju da je u Morinju, u Opštini Kotor, od 3. oktobra 1991. godine do 18. avgusta 1992. godine JNA je organizovala Centar za prihvat zarobljenika iz Hrvatske, poznat kao „logor Morinj“, u kojem su u nečovječnim uslovima bile zatvorene 292 osobe iz Dubrovačke regije
U sudskom procesu koji je započet 2007. godine, a pravosnažno okončan 2013. godine, četiri pripadnika JNA su osuđeni zbog izvršenja krivičnog djela ratni zločin protiv ratnih zarobljenika (čl. 144 KZ SRJ) prema zatvorenicima u tom logoru.[1] Osim krivičnog postupka, sudovi Crne Gore su u parničnim postupcima donijeli i 154 odluke kojima je dosuđena naknada nematerijalne štete žrtvama.Nikada nije preispitana komandna odgovornost.
Aktiviskinje ANIME su u novembru 2019. godine kod Sekretarijata za kulturu i društvene djelatnosti Opštine Kotor pokrenule Inicijativu za podizanje spomen obilježja ratnim zatvorenicima iz Hrvatske u Sabirnom centru u Morinju (sa inicijativom upoznale: predsjednika Opštine i Skupštine Opštine, predsjednika Crne Gore, predsjednika Vlade i predsjednika Skupštine CG; ministru pravde i ministru odbrane kao i Generalni konzulat Republike Hrvatuske u CG). Dobijeni odgovor od tadašnjeg predsjednika države uputio nas je na opštinske organe, a oni na zahtjev koji prema našem stavu isključivo Opština i njeno vođstvo treba da realizuju kako bi se građani/ke Kotora suočile sa istinom o Sabirnom centru tj. Logoru Morinj.
Na Inicijativu ANIME Centar za žensko i mirovno obrazovanje, Akcije za ljudska prava (HRA) i Centara za građansko obrzovanje (CGO), za podizanje spomen obilježja i uvažavanja žrtava na mjestu logora Morinj, Predsjedniku, Predsjednici Skupštine i Sekretarki Sekretarijata za kulturu, sport i društvene djelatnosti Opštine Kotor, nismo dobile odgovor ni jedne instance kojoj je Inicijativa upućena.
ANIMA je u dugom periodu, naročito od vremena sticanja nezavisnosti, ukazivala na važnost kulture sjećanja na mjesta preživljene patnje i učinjenog zločina. Ukazivala je na neophodnost suočavanja građanstva Kotora sa ovom činjenicom i na preuzimanje odgovornosti Opštine Kotor na različite načine: uličnim akcijama, saopštenjima, flajerima, prikazivanjem filmova o Logoru Morinj, obilaskom ovog mjesta u kontiniutetu, simboličkim obilježavanjem polaganjem cvijeća i ploče, predlogom da se na tom mjestu napravi muzej sjećanja i Centar za mir koji bi Kotoru vratio dostojanstvo. 2019.g Anima je uradila istraživanje o stavovima i informisanosti u organima lokalne uprave prema ratnom zločinu u Mornju.Izdale smo publikaciju sa rezultatima istraživanja „Pamtimo logor Morinj” i dokumentovale prikupljenje podatke. Analiza sa zaključkom je pokazala da je, uprkos još uvijek jasnih otpora opštinske vlasti da se u potpunosti suoči sa ovim zločinom, iskazana potreba za obilježavanjem ovog mjesta, stoji u saopštenju povodom performansa na glavnom gradskom trgu Staroga grada.
/M.D.P./
