Za efikasno planiranje i intervenciju neophodan je holistički pristup koji kombinuje detaljne simulacije scenarija izliva, participativno uključivanje lokalnih i stručnih aktera, kontinuiranu razmjenu podataka, kao i proširenje vremenskih okvira uz modeliranje ekstremnih situacija, jedan je od zaključaka sesije
Radionica pod nazivom „Politike i strategije za održivu plavu ekonomiju u Crnoj Gori“, osmišljena u organizaciji Pomorskog fakulteta Kotor, Univerziteta Crne Gore i Nacionalnog instituta za okeanografiju i primijenjenu geofiziku – OGS, uz podršku NVO „Naša akcija“, Uprave pomorske sigurnosti i upravljanja lukama Crne Gore, održana u srijedu, 25. juna u hotelu Cattaro, u okviru projekata TRUE BLUE (CEI podrška za obuku i istraživanja radi otključavanja i unapređenja potencijala održive plave ekonomije za regionalnu saradnju i evropske integracije) i ASAP (Adriatic Sensitive Areas Protection –sufinansiran iz EU programa Interreg IPA Adrion). To je nastavak događaja održanih u Bosni i Hercegovini i Albaniji, a okupljeni učesnici raspravljali su o ključnim mjerama za zaštitu Jadranskog mora i jačanje kapaciteta lokalnih institucija.
– Radionica je uspješno okupila ključne stručnjake, predstavnike javnih institucija, akademsku zajednicu i civilni sektor, te kroz dvije komplementarne sesije ponudila sveobuhvatan okvir za jačanje zaštite morskog ekosistema Crne Gore. Pomorski fakultet Kotor će, kao partner, nastaviti implementaciju preporuka kroz daljnje aktivnosti i podršku razvoju održive plave ekonomije u Crnoj Gori i region, kazao je ispred Pomorskog fakulteta prof. dr Danilo Nikolić za Boka News. On je u održao uvodnu prezentaciju u kojoj je istakao ključnu ulogu preciznog monitoringa emisija i strožih dekarbonizacijskih mjera u pomorskom saobraćaju za ostvarivanje ciljeva održive plave ekonomije.
Ojačati kapacitete za zaštitu i upravljanje morskim resursima
– Kao ključni ishod radionice, zaključeno je da Crna Gora, aktivnim uključivanjem svih relevantnih aktera i kontinuiranom razmjenom informacija, može znatno ojačati kapacitete za zaštitu i upravljanje morskim resursima. U pomorskom sektoru, zaključeno je da redovne simulacije incidenata i integracija međunarodnih standarda u svakodnevne operacije nisu samo preporuka, već neophodnost za podizanje operativne spremnosti i sigurnosti. Panelisti su naglasili potrebu za adaptivnim, regionalno usklađenim pristupom monitoringu i upravljanju rizicima, kontinuiranom razmjenom podataka i jačanjem kapaciteta svih zainteresovanih strana, kako bi Crna Gora značajno unaprijedila svoju spremnost i zaštitu Jadranskog mora, kazao je dr Nikolić.
Program, koji je podijeljen na dvije sesije, posvećene TRUE BLUE inicijativi i razmjeni znanja o plavoj ekonomiji i ASAP projektu, sa organizovanom fokus grupom usmjerenom na procjenu rizika od izlivanja nafte, otvorila je g-đa Oriela Halilaj u ime Nacionalnog instituta za okeanografiju i primjenjenu geofiziku (OGS).
Pomorske aktivnosti i zaštita životne sredine
Okrugli sto „Pomorske aktivnosti i zaštita životne sredine u Crnoj Gori“ vodila je Dijana Radović sa Pomorskog fakulteta Kotor. Učesnica ove sesije je bila dr Živana Ninčević Gladan, višepoziciona savjetnica u oblasti biologije i direktorica Instituta za okeanografiju i ribarstvo u Splitu, Hrvatska. Dr. Ninčević Gladan bila je članica Mediteranskog međugeografskog međukalibracionog tima za fitoplankton u okviru implementacije Direktive o vodama i Direktive o morskoj strategiji. Od 2019. godine članica je Evropske radne skupine za dobar status morske okoline (WG GES) kao nacionalni ekspert.
Isto tako u izlaganjima je učestvovao i dr Pero Tutman, naučni savjetnik za morsku biologiju i ekologiju Instituta za okeanografiju i ribarstvo u Splitu, koji proteklih petnaest godina vodi naučna istraživanja morskog otpada u Jadranskom moru, kao i g-đa Anna Marconato (CEI) glavna menadžerka programa sa osamnaest godina iskustva u međunarodnim odnosima i regionalnoj saradnji. Kao projektna menadžerka ASAP projekta u okviru Interreg IPA Adrion programa, donosi duboko razumijevanje kako mehanizmi CEI-a mogu smanjiti ekološki rizik i ojačati obalnu otpornost kroz uključivanje više učesnika.
Predavač na Fakultetu za pomorstvo i saobraćaj u Ljubljani, Slovenija, kapetan Valter Šuban, koji sa bogatim iskustvom u pomorstvu — od kadeta do kapetana — i opsežnim istraživanjima o upravljanju balastnom vodom i pomorskoj sigurnosti, spaja operativnu stručnost i akademsku utemeljenost kako bi predložio značajnu saradnju među pomorskim institucijama.
Upravljanje rizikom od izlivanja nafte u obalnim područjima Crne Gore
U popodnevnoj sesiji, posvećenoj ASAP fokus grupi „Upravljanje rizikom od izlivanja nafte u obalnim područjima Crne Gore“, Vinko Bandelj i Fabrizio Gianni (OGS), te Kapetan Valter Šuban sproveli su učesnike kroz anonimne upitnike i radionice i time doprinijeli izradi geo-referenciranih mapa ranjivosti, koje objedinjuju geomorfološke, ekološke i socio-ekonomske faktore. Zaključeno je da je za efikasno planiranje i intervenciju neophodan holistički pristup koji kombinuje detaljne simulacije scenarija izliva, participativno uključivanje lokalnih i stručnih aktera, kontinuiranu razmjenu podataka, kao i proširenje vremenskih okvira uz modeliranje ekstremnih situacija.
Potrebni jedinstveni protokoli
Panelisti su istakli važnost usklađivanja EU direktiva sa specifičnostima Jadranskog ekosistema, kako bi se uočile ključne ekološke promjene i omogućila pravovremena reakcija. Naglašena je potreba za jedinstvenim protokolima praćenja morskog otpada, koji bi objedinjavali naučne metode i podršku lokalnih zajednica kroz edukaciju i volontiranje, čime bi se postigla održiva participacija građana u očuvanju čistoće obalnih područja. Kroz diskusiju o CEI i ASAP mehanizmima, ukazano je na prednost zajedničkih planova hitnih intervencija i modela finansiranja koji kombinuju javna i privatna sredstva, što stvara stabilnu osnovu za buduće aktivnosti.
Jačanje spremnosti za brzu i efikasnu reakciju na izlivanja nafte
Prisutne je pozdravila g-đa Andreina Marsella, ambasadorka Italije u Crnoj Gori, koja je potsjetila na kontinuiranu italijansku podršku evropskom putu Zapadnog Balkana i zajedničkom očuvanju Jadranskog mora, te gđa Vana Đurašević, direktorica Direktorata za regionalne i druge međunarodne organizacije Ministarstva vanjskih poslova Crne Gore i zamjenica nacionalnog koordinatora za Centralno-evropsku Inicijativu (CEI), koja je naglasila da projekti TRUE BLUE i ASAP značajno jačaju prekograničnu koordinaciju i spremnost za brzu i efikasnu reakciju na izlivanja nafte i druge pomorske incidente.
/M.D.P./
