Konstantna pojava novih uskih grla u pomorskom lancu snabdijevanja povećava stope otpreme kontejnera a u sektoru brodarstva se ne očekuje poboljšanje do 2022. godine, do kada se predviđa i trajanje globalne nestašice kontejnera.
Mjesecima nakon što se po prvi put pojavio problem nestašice kontejnera, cijene njihove otpreme iz Azije u SAD i Evropu neprestano rastu.
Prema britanskoj konsultanskoj kući za pomorsku industriju – Drewry, očekuje da će se ove godine prosječne trenutne stope otpreme (spot rates) i ugovorene stope otpreme robe pomorskim putem unutar globalne trgovine povećati za 50%, što je skoro 30% više u odnosu na martovsku prognozu analitičara.
Drewry-jev svjetski kontejnerski indeks (World Container Index) porastao je 24. juna za dodatnih 15,9% ili $1.104 da bi dostigao $8.061,65 po kontejeneru od 40 stopa (FEU), što je za 332% više u odnosu na istu nedjelju 2020. godine. Ovo predstavlja najveći rast Drewry-jevog indeksa od 2012. godine. Stope od Šangaja do Los Anđelesa porasle su za više od trećine u toku jedne sedmice, sa $6.358 po FEU na $8.548 prošle sedmice. Stope od Azije do istočne obale SAD-a takođe su porasle za 39% na $11.180 po FEU. Stope na relaciji Šangaj – Đenova povećale su se za $603 na $11.448 po FEU, što je 540% više u odnosu na isti period 2020. godine. Stope na relaciji Šangaj-Roterdam zabilježile su rast od $779 da bi dostigle $11.975, što predstavlja promjenu od 626% na godišnjem nivou.
U velikom broju slučajeva brodari moraju platiti dodatne takse za opremu kao i prostor na brodu što lako dodaje po nekoliko hiljada američkih dolara na samu stopu otpreme. U skladu sa očekivanjima Drewry-ja, cifre su ostale visoke i prošle nedjelje.
Indeks je 1. jula porastao za 4,2% ili $337 na $8.399,09 po FEU a takođe ostaje za 346% viši nego prije godinu dana.
Slika: Drewry-jeva procjena na osam glavnih trgovačkih ruta istok-zapad
Drewry-jev svjetski kontejnerski indeks je 8. jula porastao za 4,7% ili $397 na $8.795,77 po FEU što je uvećanje od 333% u odnosu na isti period prije godinu dana.
Prosječni svjetski kontejnerski indeks (WCI), koji je Drewry sačinio za period unazad godinu dana, iznosi $5.760 po FEU, što je za $3.716 više od petogodišnjeg prosjeka od $2.044 .
Stope otpreme tereta (spot rates) na relaciji Šangaj – Đenova i Šangaj – Roterdam porasle su za $852 i $592 da bi dostigle $12.626 i $12.795 po FEU što je na godišnjem nivou promjena od 514% i 596%. Stope Roterdam-Njujork porasle su za 7% ili $328 i iznosile su $5.336 po FEU. Slično tome, stope od Šangaja do Los Anđelesa porasle su za $466 i iznose $9.631 po FEU što je 229% više u odnosu na isti period 2020. godine. Takođe, stope na relaciji Roterdam – Šangaj i Los Anđeles – Šangaj porasle su za 3% na $1.740 i $1.326 po FEU. Drewry očekuje da će se stope dodatno povećati tokom ove nedjelje.
Stručnjaci iz industrije smatraju da su rastuće stope otpreme nastale kao rezultat poremećaja u lancima snabdijevanja izazvanih kašnjenjima u lukama i unutrašnjim distributivnim mrežama, dok zapadni trgovci i proizvođači žure da obnove zalihe koje su iscrpljene tokom pandemije Covid-19. Cifre su počele da rastu prošlog ljeta, jer je potrošačka potražnja počela da raste na kraju lokdauna.
Kompanije koje se bave najmom kontejnera naručuju kontejnere od malog broja proizvođača u Kini i daju ih u zakup prevoznicima koji i direktno naručuju od fabrika.
Prema Freightwaves, tri kineske kompanije – CIMC, DFIC i CXIC proizvode oko 80% svjetskih kontejnera. Proizvodnja je naglo porasla što se procjenjuje na 6-8% rasta kontejnerskih kapaciteta ove godine. Međutim, čak i uz to kontejneri se ne proizvode dovoljno brzo da bi se ublažila nestašica opreme zbog toga što veliki dio njihove proizvodnje ove godine teži da nadoknadi niske stope proizvodnje u 2019. i dijelom 2020. godini.
Prema UNCTAD, porast potražnje je bio veći od očekivanog i nije naišao na adekvatan odgovor u pogledu kapaciteta za otpremu što je kasnije dovelo do nestašice praznih kontejnera bez presedana. Prevoznici, luke i brodari bili su nespremni. Prazni kontejneri su ostavljani na mjestima gdje nisu bili potrebni, a repozicioniranje nije bilo planirano.
Povećanje cijena se nastavilo i zbog događaja poput blokade Sueckog kanala u martu i uskih grla na ulazima u južnu Kaliforniju i u kineskoj luci Yantian, danima i nedeljama držali brodove na moru i uzrokovali deficit otpreme.
Cijene vozarine za sve veći broj pošiljki nadmašuju brojke poput indeksa Drewry, Šangajskog indeksa vozarina kontejnera i Freightos Baltic Indeksa, jer oni uglavnom bilježe stope koje se nude u roku od oko nedelju dana prije planiranog isplovljavanja broda.
Prema prognozama Drewry-ja, brodarske kompanije na putu su da u 2021. godini ostvare godišnju dobit od 80 milijardi dolara, a to bi se moglo povećati i na 100 milijardi dolara ukoliko bi stope otpreme nastavile rast tokom druge polovine ove godine. Još jedno usko grlo će biti raspoloživi brodski prostor u Aziji, jer su kapaciteti već prilično popunjeni.
/Dr sc. Jelena Stjepčević, menadžment u pomorstvu/
