Djelo jednog od najblistavijih umova čovječanstva, naučnika i inovatora svjetskog glasa, Nikole Tesle predstavljeno je sinoć na putujućoj izložbi “Nikola Tesla – čovjek iz budućnosti” otvorenoj u holu Dvorane “Park” u Herceg Novom, kao dio programa Prijatelji u gostima 55. Praznika mimoze.
Izložbu koja obuhvata dio Tesline bogate zaostavštine i koja je do sada obišla veliki broj gradova širom svijeta otvorila je direktorica Muzeja Nikole Tesle u Beogradu, Ivona Jevtić. Ona je rekla da je izložena osnovna postavka na kojoj je prikazan dio Teslinih ličnih predmeta i pronalazaka. Takođe je najavila da će tokom ljeta, na filmskom festivalu u Herceg Novom biti prikazan i nedavno snimljeni dokumentarno igrani film o Nikoli Tesli koji je imao premijeru u Americi I Beogradu.
Vladimir Perić, kustos muzeja Nikole Tesle predstavljajući izložene eksponate ispričao je priču o životu I radu Nikole Tesle, od rođenja do smrti.
-Ova postavka predstavlja osnovu, nekoliko najvažnijih Teslinih pronalazaka i patenata. Tesla je u svom životu imao više od 300 patenata i mi se trudimo da to njegovo djelo obuhvatimo cijelo, kroz naučne oblasti, kao što su indukcioni motori i taj polifazni sistem koji je savremenom svijetu toliko važan, takođe, visokofrekventne struje, čuveni Teslin transformator i mašinstvo. I onda se trudimo da upravo kroz te oblasti pokrijemo sa modelima radnim koji su posjetiocima najzanimljiviji, da obuhvatimo svaku od tih oblasti, a opet da pokažemo ono što je najvažnije i, naravno, da odgovorimo zahtevima prostora gdje izlažemo – kaže Perić.
Kroz izloženu kolekciju Teslinih patenata i pronalazaka posjetioci izložbe imaju uvid i u sve najbitnije događaje iz njegovog života.
-Sami vizuali pričaju priču o Nikoli Tesli, koju prate muzejski eksponati, odnosno, radni modeli i makete. Ono po čemu je muzej Nikole Tesle karakterističan jesu upravo ti radni modeli koji pokušavaju široj publici da dočaraju možda nešto što je nekome komplikovano, što se tiče uopšte tehničkog znanja, a opet da budu interesantni i zanimljivi, Tako su, što se tiče ove postavke, izloženi prvi indukcioni motor sa rotorom u obliku diska i čuveni indukcioni motor, takozvano Kolumbovo jaje, Teslin transfotrmator koji je uvjek svima najinteresantniji i radni model pumpe koja opet spada u tu oblast mašinstva kojim se Tesla bavio, a svakako se trudimo da i taj dio prikažemo.
Pored patenata i Teslinih ličnih predmeta, postavku čine njegova bista i portret.
-Ono što je posebno interesantno je izložena replika biste Nikole Tesle koju je uradio Ivan Meštović, koju je Tesla lično naručio. Izložena je I replika jedinog portreta Nikole Tesle, čuveni “Plavi portret” čija je autorka Vilma Ljvov Parlagi, mađarska princeza i Teslina prijateljica- kaže Perić.
Ovaj originalni portret čuva se u muzeju Nordsi u nemačkom gradiću Husumu. Pronađen je 2009. i sve do tada se nije znalo ko je na slici, a u njihovoj zbirci se vodio kao portret nepoznatog muškarca. Kada je otkriveno da je na slici poznati naučnik, otkriveno je I da je portret nastao 1916. Godine. Teslina prijateljica koja je naslikala njegov portret nekako je uspela da ga ubedi da neko vrijeme sedi u fotelji I pozira, što nije imao običaj. Naziv ’Plavi portret’ nastao je tako što je Tesla, kome se nije dopalo osvetljenje u princezinom ateljeu, napravio sopstveni svetlosni aranžman i pozirao pod svetlošću jakih svetiljki, filtriranoj kroz plavo staklo.
-Tesla je neko vrijeme bio zaboravljen, ali je u posljednjih petnaestak, dvadeset godina postao poznati globalni fenomen I brend I jako je važno značaj njegovog dela pokazati posebno mlađim ljudima, upravo da bi shvatili koja je veličina njegovog genija I koji je značaj tih pronalazaka koje je nama kao čovečanstvu ostavio. Nama stižu pozivi sa svih strana. Ono što je jako važno, napravili smo dogovor sa muzejom koji se nalazi na hidrocentrali Nijagari koja je jako važna za uopšte vezu sa Teslom. Svoj najveći projekat Tesla je upravo tamo realizovao, tako da u planu je jedna izložba koja će u saradnji sa njima biti održana sledeće godine, a što se tiče izložbi manjih formata, svakako I u ovoj godini, videćemo gde ćemo pre stići. Direktno iz Herceg Novog kada ovde završi izložba prelazimo u Trebinje, u Muzej Hercegovine, ovu istu postavku tamo postavljamo, pa ćemo da vidimo gdje ćemo posle toga – kaže Perić.
Teslina zaostavština dopremljena je u Beograd 1951. godine, na osnovu odluke suda u SAD, pošto je za jedinog Teslinog naslednika proglašen njegov sestrić Sava Kosanović. Zaostavština Nikole Tesle preneta je u Beograd, na Elektrotehnički fakultet. Juna 1952. godine, ona je preneta u „Genčićevu vilu“ u tadašnjoj ulici Proleterskih brigada 51, u kojoj se i danas nalazi muzej koji je osnovan 5.decembra 1952.godine. Ovo rješenje potpisao je Josip Broz Tito. Urna s Teslinim posmrtnim ostacima preneta je takođe u Beograd i danas se nalazi u Muzeju Nikole Tesle, tako da je Muzej Nikole Tesle sada i memorijalni muzej koji baštini originalnu arhivu čuvenog naučnika. UNESKO je ovu bogatu građu uvrstio u Registar “Pamćenje svijeta”, što predstavlja najviši oblik zaštite nekog kulturnog dobra.
U Muzeju se čuva veliki broj ličnih predmeta koje je Tesla koristio tokom svog života. Muzejsku kolekciju čini devet zbirki. U okviru ove kolekcije, zvanično je registrovano preko 1200 sačuvanih predmeta, originalnih tehničkih predmeta iz oblasti mašinstva i elektrotehnike, ličnih i odevnih predmeta Nikole Tesle, medalja i ordenja kojima je bio odlikovan kao i predmeta likovne i primenjene umetnosti iz njegove ostavštine. Najveći dio muzejskih dragocjenosti predstavlja Teslina lična arhiva koja sadrži 163.911 signatura dokumenata, rukopisa, naučnih beležaka, proračuna, šema, crteža i pisama. Ovu građu nastalu u dugom vremenskom periodu (od 1856. do 1943. godine), čine najrazličitija dokumenta, kako po svom sadržaju tako i po formi u kojoj su zabilježena.
Izložba „Nikola Tesla – Čovek iz budućnosti“ predstavlja samo dio eksponata iz fundusa Muzeja Nikola Tesla iz Beograda. za Novljane i njihove goste izložba će biti otvorena narednih mjesec dana.
/Lj. Veljković/
