S obzirom da se tokom turističke sezone sakupe ogromne količine plastičnih i staklenih flaša, limenki, papira, metala, drveta, elektronskog otpada, odjeće i drugog otpada, reciklaža selektovanog otpada je mogući pravac održivog razvoja u Boki Kotorskoj.
S obzirom da je reciklaža svjetski trend, kojim se štede prirodni resursi planete Zemlje, poželjno je da donosioci odluka u lokalnoj upravi Kotora, zajedno sa Lukom Kotor, JP Komunalno Kotor, naučnim, obrazovnim i drugim ustanovama, usmjere svoj razvoj u tom pravcu, nezavisno od mogućih sugestija buduće Strategije održivog razvoja turističke destinacije Kotor. Za sada se u Kotoru obavlja samo reciklaža “zelenog” otpada.
Poslenici Komunalnog preduzeća na teritoriji Opštine Kotor organizuju selekciju tržišno zanimljivih otpadnih sirovina, a posebno je uređeno preuzimanje čvrstog otpada sa brodova u Luci Kotor, pri čemu su kapetani kruzera dužni da unaprijed najave koje količine i koje vrste sortiranog otpada žele da istovare na obalu. Ipak, dešava se da sa kruzera istovare i miješani otpad, što je nedopustivo, s obzirom na renome tih brodskih kompanija i na status Bokokotorskog zaliva kao Svjetskog naslijeđa.
-Do sada nismo posebno evidentirali količine odloženog otpada sa kruzera u Luci, ali, kako je sada aktuelna izrada nacrta Studije održivog razvoja Kotora kao turističke destinacije, od namjeravamo da u svoje poslovanje uvedemo i tu praksu. Poznato nam je da oko 80 odsto kruzera koji uplove u Luku obavljaju selekciju otpada koji kamionima preuzimaju radnici Komunalnog, ali se često dešava da otpad bude i “miješani”. Samo pet odsto od ukupne količine sakupljenog otpada na cijeloj teritoriji Opštine se izdvaja i sortira za reciklažu. To je mali napredak u zadnjih par godina, jer je prije toga izdvajano samo dva odsto.
Prošle godine je na području Opštine selektovano ukupno 550.000 kg papira i kartona, 110.000 kg plastike (tvrda plastika, streč folija), 7.500 kg metala, 75.000 kg plastične ambalaže (PET), 3.500 kg metalne ambalaže (limenke), što je sve material koji se prodaje za reciklažu i to firmama Waste pro iz Danilovgrada, Boy iv Herceg Novi, Sveti Nikola iz Nikšića i Eko Solution iz Niša. Takođe, prošle je godine sakupljeno i odvojeno 270.000 kg stakla, ali se ono za sada ne plasira na tržište, kazala je za Boka News Miljana Đurišić, direktorka JP Komunalno Kotor.
Odjašnjava da radnici “Komunalnog” odvoze otpad u Pretovarnu stanicu u Kavču.
-Sav otpad koji stigne u stanicu je miješani, osim onog iz supermarketa i hotela u kojima je obezbijeđena mreža za selekciju. Tu se miješani otpad ručno sortira, zatim se presuje, balira i dalje upućuje na reciklažu. Zbog nedostatka mehanizacije prinuđeni smo na ručno sortiranje otpada, a da bismo unaprijedili tehnologiju selektovanja, potrebno je da nabavimo novo postrojenje, koje košta minimum million ipo eura, kaže Đurišić. Prihodi koje Komunalno preduzeće ostvari prodajom selektovanog otpada ne mogu da pokriju sve troškove poslovanja.
-Ti prihodi samo donekle pokrivaju troškove poslovanja. Na Pretovarnoj stanici je zaposleno više od 20 radnika koji ručno odvajaju sirovine, postrojenje je veliki potrošač električne energije, dotrajalo je i zahtijeva konstantna ulaganja u potrošne dijelove, pa su troškovi veliki. Tek kad građani počnu da vrše primarnu selekciju otpada u svojim domovima, društvo će moći da ostvaruje profit koji će se moći da uloži za nabavku opreme, ističe direktorka Đurišić.
Ekološki aktivisti preporučuju da se posebna pažnja posveti sprovođenju kaznenih mjera, a naročito zelenom otpadu, od koga zajednica može imati višestruku korist, posebno kada se uzmu u obzir klimatske promjene, zagađenja vazduha, vode i tla.
Oblast turizma, kao jedan od značajnih faktora koji utiče na stanje životne sredine u okviru Lokalnog plana zaštite životne sredine za Opštinu Kotor 2019-2023. koji je usvojen jednoglasno na lokalnom parlamentu, obradili su poslenici Eko Centra DELFIN. Oni su u ovom dokumentu dali svoje preporuke u vezi izrade Strategije razvoja turizma u Kotoru, bez koje nije moguće sagledati uslove, ograničenja, mogućnosti i pravce razvoja.
-Permanentna edukacija svih starosnih dobi, informisanje i, naravno, primjena i poštovanje politika i sprovođenje kaznenih mjera, u mnogome bi doprinijeli poboljšanju stanja životne sredine i na kopnu i na moru u našoj Opštini. Ako je Opština uspostavila komunalnu infrastrukturu, donijela politike i definisala mjere, obezbijedila vremenske periode za prilagođavanje, onda je neophodno da se počne i sa kažnjavanjem nesavjesnih fizičkih lica i privrednih subjekata, kaže Ljiljana Radunović iz Eko Centra DELFIN. Objašnjava da je otpad sa kruzera tržišno zanimljiv, te se njegovo odlaganje iz Luke obavlja uz prethodno selektovanje i pakovanje.
Komunalno Kotor DOO raspolaže značajnom opremom za prikupljanje i obradu otpada sa teritorije Opštine. Radunović ističe da je to jedino preduzeće u Crnoj Gori, koje reciklira jednu vrstu otpada u okviru svog postrojenja u Kavču. Saradnja Komunalnog i Eko centra DELFIN je aktivna i dobra još od 2005. god, kada su zajedničkim snagama ostvarili projekat kroz koji su obezbijedili opremu za Pretovarnu stanicu. Komunalno Kotor je 2011.god. kroz zajednički projekat dobilo opremu za reciklažno dvorište, a 2016.god su, takođe kroz projekat iz EU fonda, uspostavili prvu i za sada jedinu kompostanu za obradu zelenog otpada u Crnoj Gori.
Apsurdno je da, kod tolike hvale ostvarenim profitom od kruzing-industrije, lokalna uprava radije daje novac za nastupe regionalnih estradnih zvijezda, negoli za nabavku savremenog postrojenja za selekciju miješanog otpada, te se dešava da radnici “Komunalnog”, uprkos tom “luksuzu”, sav smrdljivi otpad sortiraju RUČNO. Posebna priča su i plate čistača ulica, radnika koji preuzimaju otpad iz kontejnera, s obzirom na hronični nedostatak radne snage, naročito u sezoni.
Selekcija otpada- obaveza Luke
-Prema opštinskoj Odluci o načinu odvojenog sakupljanja komunalnog otpada radi obrade na teritoriji opštine Kotor od 2021.god, koja u prvoj fazi implementacije obavezuje stanovnike i privredne subjekte mjesnih zajednica Kotor, Škaljari –Sv.Stasije; Muo-Prčanj da prikupljaju i odlažu otpad na način „suva i mokra frakcija“, obaveza je i Luke Kotor da otpad koji se iznosi sa kruzera bude selektovan. Prema informacijama koje imamo, taj otpad je već selektovan, upakovan i na taj način je odložen u kontejnerima u Luci Kotor. Radi se o tržišno interesantnim otpadnim sirovinama, što znači – sve osim hrane, objašnjava Radunović.
Važnost reciklaže zelenog otpada
– Analizom podataka iz Državnog plana upravljanja otpadom, zaključili smo da je 10% od ukupnih količina prikupljenog otpada u Crnoj Gori zeleni otpad, a u primorskim opštinama čak je i veći procenat, uzimajući u obzir klimatske uslove. Iz tog razloga smo pripremili projekat i u saradnji sa Komunalno Kotor DOO uspostavili kompostanu u kojoj se sav prikupljeni zeleni otpad sa teritorije Opštine Kotor, obrađuje i proizvodi visoko kvalitetni kompost. Ako znamo koja je korist u njegovoj primjeni u poljoprivredi i pri oporavku zagađenog i ispoštenog zemljišta, a uz to i njegovu cijenu na tržištu, onda je jasno koliko je važno da recikliramo zeleni otpad, kojeg imamo u velikim količinama. Kroz ovaj projekat tada smo obezbijedili i značajan broj komunalne opreme za Opštine Tivat, Budva i Herceg Novi (gradske kontejnere i press kontejnere), pojasnila nam je Radunović.
/M.D.P./
