Sedimenti na morskom dnu u najelitnijoj marini za mega i super jahte u Crnoj Gori – tivatskom Porto Montenegru, i dalje sadrže povećane koncentracije teških metala. To se vidi iz Izvještaja o stanju životne sredine u Tivtu za 2017. koji je pripremila Agencija za zaštitu pririode (EPA), a odbornici u lokalnom parlementu usvojili su ga pred novogodišnje praznike.
EPA je analiziorala razne aspekte morskog ekosistema u Porto Montenegru u okviru svog redovnog prigrama praćenja stanja kvaliteta vode i sedimenata morksog dna na tzv. HOT SPOT-ovima (mjestima na obali gdje je zbog privrednih aktivnosti pojačano zagađenje mora). Zanimljivo je da, iako EPA već godinama u svojim izvještajima naglašava važnost mora kao biološkog i prvenstveno ekonomskog resursa za Crnu Goru, u našoj državi uopšte ne postoji regulativa za maksimalno dozvoljene koncentracije polutanata u sedimentu na dnu mora.
Rezultati analize uzoraka sedimenata stoga su posmatrani u odnosu na preporuke standarda UK (United Kingdom) i holandskog standarda za navedene supstance, kao i kriterijuma OSPAR Konvencije (Konvencija o zaštiti morskog ekosistema sjevero-istočnog Atlantika) za sediment. Prema OSPAR-a, BAC kriterijumi služe za testiranje da li su koncentracije u analiziranom sedimentu blizu prirodnog nivoa koncentracije, dok koncentracija ispod ERL vrijednosti znači da nema značajne opasnosti na morske organizme. Klasifikacija UK koju koristi dva nivoa akcije. Ako koncentracije zagađujuće materije u sedimentu padnu ispod nivoa 1, nije verovatno da će zaostati zagađenje u sedimentu. Koncentracije između nivoa 1 i 2 ukazuju da je neophodna dalja procjena. Vrijednosti iznad nivoa 2 ukazuju da materijal nije prihvatljiv za odlaganje u more, osim ako nisu primjenjeni rigorozni sistemi zaštite od procurivanja.
“U uzorku sedimenta uzorkovanom na lokaciji Porto Montenegro, prema OSPAR kriterijumima, od neorganskih polutanata sadržaj žive, bakra i olova prelazi i BAC i ERL kriterijume, dok sadržaj arsena i nikla prelazi BAC kriterijume. Od organskih polutanata sadržaj poličikličnih aromatičnih ugljovodonika (PAH) prelazi i BAC i ERL kriterijume za procjenu stanja morskog ekosistema, dok sadržaj Naphtalene prelazi BAC kriterijum. PCB-i kongeneri (PCB28, PCB101, PCB118, PCB153, PCB138) prelaze i BAC i EAC kriterijume za procjenu stanja morskog ekosistema. Prema UK standard, sadržaj arsena, žive, bakra, nikla, olova i cinka je između nivoa 1 i 2. Prema holandskom standard, sadržaj kadmijuma, olova i hroma su ispod ciljnog nivoa, a sadržaj arsena, žive, bakra, nikla, cinka, policikličnih aromatičnih ugljovodonika i mineralnih ulja su između ciljnog i interventnog nivoa.”- piše u izvještaju o stanju zagađenja morskog dna Porto Montenegra teškim metalima i mineralnim uljima.
Unapređenje ekološkog stanja ove lokacije na kojoj se duže od vijeka obavljala brodoremontna djelatnost, bilo je jedan od gromoglasno najavljenih i obećanih benefita od zatvaranja nekadašnjeg tivatskog vojnog brodogradilišta Arsenal i njegovog pretvaranja u marinu i turističko naselje Porto Montenegro. Investitori tog projekta međutim, nikada nisu reazlizovali najavljeno i obećano fizičko uklanjanje nekoliko hiljada tona teškim metalima zagađenog sedimenta na dnu marine i ostataka grita od ojeskarenja brodova, koji su i dalje tu, ispod površine mora na kojoj se ljuljuškaju luksuzne i skupe jahte. Inače, prema analizama EPA, po fizičko-hemijskim parametrima, kvalitet morske vode u tivatskoj marini tokom 2017. bio je na nivou A2 (voda u kojoj se može kupati).
Na zahtjev menadžmenta Porto Montenegra analize stanje ekosistema u marini je 2017. radio i Institut za biologiju mora iz Kotora. I njihova ispitivanja sedimenata uzetih sa dvije lokacije u marini, pokazala su povećano prisustvo jednog broja zagađujučih materija.
“Sadržaj žive na poziciji Po je bio između nivoa1 i nivoa2, a na lokaciji P2 je bio iznad nivoa1. Sadžaj hroma i kadmijuma na obje pozicije je bio između nivoa1 i nivoa2. Sadržaj bakra, olova i cinka na poziciji Po je bio ispod nivoa1, a na poziciji P2 između nivoa1 i nivoa2. Sadržaj arsena na obje pozicije je bio ispod nivoa1”- piše u Informaciji.
POPRAVLJA SE BIODIVERZITET
Istraživanja stručnjaka kotorskog Instuituta pokazala su da se biodiverzitet u moru Porto Montenegra postepeno popravlja nakon deset godina od prestanka brodoremontne djelatnosti. Ipak, i dalje su ovdje prisutne neke vrste fitoplanktona koje su indikatori ekosistema bogatog nutrijentima (što u pravilu prouzrokuje izlivanje kanalizacionih voda u more).
Stručnjaci IBMK utvrdili su da se u akvatorijumu Porto Montenegra mrijeste 33 vrste riba, dok uz gatove marine živi 36 vrsta pridnenih biljaka, te 75 vrsta pridnenih životinja (sunđera, zglavkara, žarnjaka, mekušaca, crva, bodljokožaca i drugog).
“Na ispitivanim lokacijama povećava se diverzitet vrsta u obraštaju, a i njihova količina tako da imamo površine koje su veoma gusto obrasle, kako zoobetosnim organizmima tako i fitobentosnim algama”- piše u Informaciji.
Istraživanje ribljih zajednica vršeno je uz dokove marine a najbrojnija vrsta u ulovu bio je špar sa 62% ukupnog ulova. Šnjur bio je zastupljen sa 17%, barbun 7%, , a cipol, barbun od kamena, perka i labra sa po 3%..
