Prema ocjeni ekonomskog analitičara Zarija Pejovića, državne kompanije koje posluju profitabilno ne bi trebalo privatizovati, pa tako bi i aerodrome u Podgorici i Tivtu država trebala da zadrži u svom vlasništvu i modernizuje uz pomoć kredita.
“U tom smislu razumijem inicijativu i najavu referenduma građana Tivta”, kaže Pejović za Radio Slobodna Evropa (RSE), komentarišući inicijative za raspisivanje referenduma o privatizaciji aerodroma Tivat, podnesene uporedo sa predtenderskom procedurom za dodjelu tridesetogodišnje koncesije crnogorskih aerodroma koja je u toku, uz učešće preko trideset svjetskih kompanija.
Jednu inicijativu za referendum je podnijela opoziciona, a drugu partija iz vladajuće koalicije u Tivtu, SDP (Socijaldemokratska partija) i Socijaldemokrate (SD). Obje partije protive se namjeri davanja koncesije za tivatsku vazdušnu luku i zalažu se da ona ostane u državnom vlasništvu. Protiv privatizacije su i u Sindikatu Aerodroma.
Da je, umjesto koncesije crnogorskih aerodroma Vlada podržala namjeru da se kreditno zaduženje uloži u njihovu infrastrukturu, danas bi otplata godišnje rate bila višestruko manja od prihoda koje ostvaruje Aerodrom, kaže za RSE Igor Petković, potpredsjednik Sindikata Aerodroma Tivat.
I zaposleni su, dodaje, svjesni da aerodromi infrastrukturom moraju da prate povećanje prometa, zbog čega su Aerodromi Crne gore još prije osam godina imali model proširenja.
“Po tom našem modelu, koji je urađen u saradnji sa Evropskom bankom za obnovu i razvoj, trebali smo da dobijemo kredit od 100 miliona koji bi uložili u infrastrukturu. Da smo se odlučili za taj vid razvoja, vraćanje kredita je bilo na godišnjem nivou pet prema jedan, što znači da trenutno Aerodromi Crne Gore zarađuju pet puta više nego što bi bila godišnja rata”, pojašnjava Petković.
Loša infrastruktura na aerodromima u Podgorici i Tivtu je među najznačajnijim faktorima koje su iz Ministarstva saobraćaja i pomorstva navodili kao razlog za raspisivanje koncesije.
“Svake godine imamo povećanje putnika, ali kapaciteti su limitirani. Na žiro računima Aerodroma Crne Gore ima 25 miliona eura, ali ih nijesu koristili za ulaganja”, istakao je ministar Nurković, krajem prošle godine na skupštinskom Odboru za ekonomiju, finansije i budžet.
Zbog protivljenja koncesiji, opoziciona tivatska SDP je ovih dana pokrenula skupštinsku proceduru za raspisivanje referenduma kojim bi se građani Tivta izjasnili o ostanku aerodroma u državnom vlasništvu. Predsjednik lokalnog SDP Krsto Bošković podsjeća da su takvu inicijativu podnijeli i prije dvije godine, ali je odbijena iz formalnih razloga, što očekuje i sada.
“Koncesija je u ovom trenutku izvjesna, iako je ovdje dio parcela na kojem je aerodrom vlasništvo građana Tivta, koje je kao ‘zemljište nepoznatih vlasnika’ uknjiženo kao državna imovinu. Svaka sudska instanca će to riješiti u korist građana, ali je pitanje kada će to biti. Ipak, malo je vjerovatno odlaganje koncesije, jer SD pomaže DPS-u u ovoj priči”, kaže Bošković za RSE.
No, u lokanom SD-u, koji je dio vladajuće koalicije uz DPS (Demokratsku partiju socijalista) i HGI (Hrvatsku građansku inicijativu), takođe se zalažu da država ostane vlasnik Aerodroma, i s tim ciljem su pokrenuli prikupljanje potpisa za raspisivanje referenduma. U toj partiji podsjećaju da su od same najave privatizacije Aerodroma bili protiv, tvrdeći da u tom “poslu Vlade i budućeg koncesionara jedini gubitnik može biti opština Tivat”.
“Kakav god da bio ishod referenduma, on nije obavezujući za Vladu, koja ima legitimno pravo da potpiše koncesioni ugovor. Međutim, vidjeli smo ovih dana da je Vlada, pod pritiskom građana, odustala od izgradnje pojedinih malih hidrocentrala, pa ne vidimo razlog zbog čega ne bi odustala i od ovoga, kada znamo da je najbolje da aerodrom kao strateški važan ostane u vlasništvu države”, izjavio je za RSE predsjednik tivatskih Socijaldemokrata Zdravko Mitrović.
Podsjetimo, iz Socijaldemokrata Crne Gore u više navrata je saopšteno da su koncesiona dokumenta za aerodrome u pojedinim djelovima nezakonita, da ne štite interes države, da je njima obuhvaćeno i nekoliko stotina hiljada kvadrata imovine u Tivtu koja nije vlasništvo države, te da nije napravljena procjena vrijednosti zemljišta koje se daje u najam, nego samo procjena resursa koje će preuzeti koncesionar.
U vladajućoj DPS, međutim, kažu da je koncesioni akt prošao sve zakonske instance, a da je koncesija neophodna jer je stanje Aerodroma neodrživo. Zagovornici takvog koncepta pokazuju strah od nečeg novog, ili je u pitanju pokušaj da se zadržavanjem postojećeg stanja sačuvaju neki trenutni partikularni interesi, saopšteno je iz tivatskog DPS-a.
“Aerodromi su sada usko grlo za ubrzani rast u turizmu i cijeloj ekonomiji’, kazao je ranije premijer Duško Marković (DPS), obrazlažući vladinu odluku da aerodrome valorizuje putem koncesije.
Analitičar Zarija Pejović, pak smatra da aerodrome treba zadržati jer je ostatak saobraćajne infrastruktura loš.
“Autoput kroz Crnu Goru nije završen, željeznički saobraćaj nije dobar, nemamo više brodsku liniju Bar-Bari što se tiče transporta. Tako da smatram da bi država trebalo da sačuva Aerodrome u sopstvenom vlasništvu”, kaže Pejović.
U međuvremenu, veliko interesovanje za dobijanje koncesije za Aerodrom u Podgorici i Tivtu je potvrđeno učešćem čak 33 kompanije iz Evrope, Amerike i Azije na predtendersku konferenciju. Predkvalifikaciona faza traje do kraja novembra, ali je iz Ministarstva saobraćaja najavljeno da rok može biti prolongiran još par sedmica. Nakon toga se raspisuje tender, a očekuje se da kompletna procedura odabira koncesionara bude okončana do juna iduće godine.
Izdavanje aerodroma u Tivtu i Podgorici u koncesiju oročeno je na 30 godina, a prihod Vlade biće najmanje 100 miliona eura avansne zakupnine i najmanje 10 odsto godišnje od bruto prihoda aerodroma. Te prihode država će dijeliti sa gradovima u kojima se nalaze aerodromi (Tivat i Podgorica).
Od koncesionara se očekuje najmanje 80 miliona eura ulaganja u prve tri godine, i najmanje 200 miliona eura tokom ukupnog trajanja koncesije.
Prema procjeni Ekonomskog fakulteta u Podgorici, sadašnja tržišna vrijednost imovine Aerodroma Crne Gore je procijenjena na preko 140 miliona eura.
Trenutno je na Aerodromu Tivat stalno zaposleno 240 radnika, ali se taj broj tokom ljetnje sezone udvostruči. Sindikat je prošle godine sa Ministarstvom saobraćaja i predstavnicima Vlade u Bordu direktora potpisao Kolektivni ugovor koji, u slučaju koncesije, štiti radnike u narednih pet godina.
/J.Vukićević/
