Vlada Crne Gore je 13.avgusta, bez održavanja sjednice, na osnovu pribavljene saglasnosti većine članova Vlade, usvojila novi Prostorno-urbanistički plan Kotora (skr. PUP). Istaknuto je da su „sada stvoreni uslovi za kvalitetno upravljanje prostorom i njegovo korišćenje.“
Da li je baš tako?
Javna rasprava oko usvajanja PUP-a
Sadržaj i atmosfera javne rasprave u fazi razmatranja nacrta i predloga PUP-a je pokazala da je upravljanje prostorom otvoreno pitanje za Kotor.
U fokusu je bilo upravljanje prostorom u zalivskom dijelu Kotora, koji je pod zaštitom UNESCO, gdje je naglašeno da treba primijeniti konzervativni pristup u cilju remedijacije, urbane revitalizacije i zaštite prostora od dalje devastacije. Navedeni su primjeri devastacije prostora u Dobroti, Škaljarima i Kostanjici.
Tokom javne rasprave NVO Expeditio i Društvo prijatelja bokeške baštine u više navrata su skretali pažnju javnosti na razmjere devastacije i njene posledice. Sprovođenjem Prostorno-urbanističkog plana Opština Kotor se suočava sa rizikom brisanja područja od izuzetne univerzalne vrijednosti sa Liste svjetske baštine. U javnoj raspravi oko Nacrta PUP Kotor iznesene su ključne primjedbe:
-Projektovanje zaobilaznice oko Kotora UNESCO odobrava samo ako se pokaže neadekvatnim upravljanje lokalnim saobraćajem. SDP je u nedavnom javnom obraćanju iznio predlog upravljanja lokalnim javnim saobraćajem;
-Nastavilo se sa izgradnjom objekata velikog gabarita, posebno u Dobroti, iako je bio na snazi moratorijum o zabrani gradnje u zaštićenom području;
-U izradi PUP nekritički su preuzimani segmenti iz drugih planskih dokumenata; prethodno nijesu izrađene studije razvoja kruzing industrije, kulture, turizma i zaštite životne sredine;
-Bez važećeg Strateškog plana razvoja opštine koji bi trebalo da pruži ključne smernice razvoja, donošenje novog PUP-a je promašaj.
Posljedice
Ovakav prostorno-urbanistički plan je sušta suprotnost Prostornom planu opštine donesenom krajem 80-ih godina, koji je za podlogu imao nekoliko stručnih studija, na osnovu kojih su urađene ključne sektorske politike iz domena industrije, zaštite okoline, turizma i zaštite kulturnih dobara.
Na osnovu tog prostornog plana dislocirana je tradicionalna industrija u industrijsku zonu u Radanovićima, otpočeta izgradnja sistema za odvođenje kanalizacije i otpadnih voda iz kotorskog zaliva, obnoljen Stari grad kao centar grada, formiran Opštinski zavod za zaštitu spomenika kulture i druge institucije.
Na osnovu novog PUP-a iz avgusta 2020. očigledno je:
-Blokiran izlaz na more stanovnicima urbanog jezgra (cca 12 000 stanovnika od 22 000 stanovnika opštine). Izgradnjom marina za jahte, pilona na Luži i sidrišta na dvije lokacije u Dobroti za putničke brodove-kruzere nema prostora za servisiranje, vez i bezbjednog plovnog puta za plovila u vlasništvu građana Kotora.
Nema neophodne komunalne marine, dostupne svim građanima, a plovni put će prepriječiti kruzeri. Zato nije moguće realizovati strategiju kombinovanog lokalnog saobraćaja, koja uključuje upotrebu plovila u lokalnom pomorskom saobraćaju.
-Planira se izgradnja Luke Lipci i to luke ukrcaja za putničke brodove kruzere, pored luke Kotor kao luke ticanja za putničke brodove kruzere. Tako se navodi da se“u Lipcima predviđa formiranje Home kruzing luke sa svim potrebnim servisnim uslugama brodu i putnicima (ukrcaj i iskrcaj putnika, carina, snabdijevanje broda, pilotaža, brodska agentura, privez i odvez broda itd.)“. To će dovesti do kolapsa te lokacije kao spomenika prirode, ugrožavanja bezbjednosti plovidbe, rizika po peraška ostrva itd.
-Ugrožen je razvoj Kotora kao grada, sa atributima urbanog iz antičkih vremena. Stari grad više nije zona centralnih gradskih funkcija (funkcije kulture, obrazovanja, urbanog življenja) jer je podređen potrebama masovnog turizma i kruzing industrije.
Poslednja prilika za restauraciju zone cenralnih gradskih funkcija je na prostoru stare industrijske zone u donjim Škaljarima i obali na Pelužici. Po novom PUP-u na tom prostoru je planirana izgradnja turističkih kapaciteta i manji dio zelenih površina.
Bez gradskog centra, u kojem su locirane institucije koje čine jedan urbanitet gradom, Kotor gubi atribute grada i pada u sivilo prosječnosti. Građani i građanke drevnog grada Kotora tako neće imati prilike da se okupljaju u posebno namijenjenoj zoni, radi zadovoljenja kulturnih, obrazovnih i drugih društvenih potreba, dostupnim svima pod jednakim uslovima. Po novom PUP-u to je zona komercijalizacije koju kontroliše privatni kapital.
Taj dio grada, na kome se nalazi vrijedna industrijska baština, trebalo bi da bude centar za razvoj kulturnih industrija, održavanja tradicionalnih pučkih svečanosti, visokog obrazovanja, muzičke kulture i sl.
-PUP promoviše linijski razvoj grada, umjesto razvoja centalnih gradskih funkcija u Donjim Škaljarima. Čak i u vrijeme moratorijuma na izgradnju došlo je do proliferacije stanova za tržište u raznim oblandama (kondo hoteli i sl.).
-Visoka ulaganja u infrastrukturu su posljedica linijskog razvoja grada. Lokalna samouprava servisira i finanasira takav razvoj, što se kosi sa javnim interesom. Iz tog razloga postoji aktuelni problem sa vodosnabdijevanjem u zalivskom dijelu opštine.
Izgradimo Kotor 21. vijeka:
Ø Uspostavimo novu politiku upravljanja lokalnim saobraćajem koji je promovisao SDP!
Ø Otvorimo izlaz na more građankama i građanima gradskog jezgra!
Ø Regulišimo razvoj kruzing industrije!
Ø Izgradimo novi centar grada u staroj industrijskoj zoni u Škaljarima!
Zato PUP Kotor treba staviti van snage i raspisati međunarodni tender za izradu novog, u skladu sa reputacijom i značajem Kotora, kaže se u saopštenju OO SDP Kotor.
