U Crnoj Gori je u septembru u kolektivnom smještaju boravilo 129,71 hiljadu turista, 14,9 odsto više nego u istom periodu prošle godine, pokazuju preliminarni podaci Monstata.
Broj ostvarenih noćenja od 557,48 hiljada veći je 5,7 odsto nego u istom mjesecu prošle godine.
“Od ukupnog broja noćenja u kolektivnom smještaju, 91,7 odsto ostvarili su strani, a 8,3 odsto noćenja domaći turisti”, navodi se u saopštenju Monstata.
U strukturi noćenja stranih turista u septembru su najviše noćenja ostvarili turisti iz Rusije 21,9 odsto, Srbije 10,3 odsto, Francuske 7,9 odsto, Poljske 5,9 odsto, Njemačke 5,7 odsto, Velike Britanije 5,1 odsto, Bosne i Hercegovine (BiH) 3,5 odsto i Češke 2,9 odsto. Turisti iz ostalih zemalja ostvarili su 36,8 odsto noćenja.
“U strukturi noćenja po vrstama turističkih mjesta najviše noćenja ostvareno je u primorskim mjestima 90 odsto, glavnom gradu 4,9 odsto, planinskim mjestima 2,6 odsto i ostalim turističkim mjestima 2,5 odsto”, zaključuje se u saopštenju.
Možda će neko od vas, prolazeći drugog novembra uveče na Dan mrtvih, pored one poljane između Socijalnog i samposluge Vračar (Idea) u Kotoru, vidjeti nas nekoliko Kotorana kako tamo palimo lumine i zapitali se o čemu se radi? Pa evo odgovora, odaćemo pomen Kotoranima koji tu počivaju a na koje su svi zaboravili, poručuje grupa građana iz Kotora.
Koliko ste puta prošli od Gurdića prema raskrsnici ili obratno a da niste obratili pažnju na to da se, sakriven iza suvenirnice, kioska za novine i samoposluge, često zarastao u travu i šiblje, ponekad prekriven kesama, a ponekad i potopljen nalazi jedan od najvrijednijih kotorskih dragulja, kotorski Campo Santo ili sveto polje, kotorsko srednjevjekovno groblje uz srušeni samostan Sv. Franja koji je, davne 1288. godine osnovala kraljica Jelena Anžujska, žena kralja Uroša I.
Za ovaj dragulj nažalost, nijedna gradska vlast do sada nije učinila ništa da ga zaštiti od propadanja tako da je danas postao slika i prilika nemara i obezvrijeđivanja našeg naslijeđa, naše kulturne materijalne i nematerijalne baštine.Kotorski Campo Santo najstarije je gradsko groblje ne samo u Kotoru, već i mnogo šire, jedinstveno na našoj obali na kojem su tokom srednjeg vijeka sahranjivani Kotorani, plemići, pisci, zanatlije, crkvena lica, tu su grobnice čuvenih kotorskih porodica Drago, Bolica, Grubonja, Bizanti, tu je i grob Novaka Kovača, zlatara Miha Spice, vjerovatno i grob fra Vite maloga brata iz Kotora koji je sagradio najljepši spomenik srpske srednjevjekovne arhitekture Visoke Dečane, kao i mnogih drugih Kotorana koji su nas zadužili da imamo Kotor ovakav kakav je danas, grad upisan na Listu svjetske kulturne baštine. Iako sama riječ groblje asocira na svijet mrtvih, ovi grobovi pružaju brojna svjedočanstva o životu ljudi koji su u njima sahranjeni, a samim tim i o vremenu i gradu u kojem su živjeli, to je izvanredna slika života preslikana na kamene nadgrobne ploče.
Zato ovo mjesto nije samo arheološko nalazište ili spomenik kulture, ima tu nešto mnogo dublje, tu počivaju naši preci, naši Kotorani, dio našeg identiteta, dio našeg naslijeđa, dokaz da nismo od juče. Zato, ne smijemo dozvoliti da nam unište ovo groblje, da izgubimo jedan od identitetskih simbola Kotora, da izgubimo onaj genius loci ili duh mjesta koji je stvaran stoljećima čiji su dio i oni koji počivaju na franjevačkom groblju i da na kraju izgubimo građane Kotora i onu nematerijalnu kulturnu baštinu, jezik i običaje čiji su oni nosioci.
Zato u četvrtak oko šest ura, ako vas put nanese, svratite do groblja, sa luminom ili bez njega nije važno, da se zajedno poklonimo sjenima onih koji su nam ostavili u naslijeđe nemjerljivo kulturno i duhovno bogatstvo, kaže se u pozivu grupe građana Kotora.
Stranačke prostorije Hrvatske građanske inicijative, u centru Tivta, kamenovali su nepoznati počinioci u noći između 30. i 31. oktobra.
“Tom prilikom razbijeno je staklo i to se ne dešava po prvi put. HGI je zabrinuta zbog još jednog incidenta i poziva nadležne organe, koji su i obavili uviđaj, da u što kraćem roku rasvijetle slučaj i otkriju počinitelje. Takođe, ovim putem HGI ukazuje na pisanje pojedinih medijskih uposlenika koji svojim neprimjerenim i nedobronamjernim stavovima doprinose crtanju HGI kao mete. Podsjećamo da je HGI stranka koja baštini multinacionalni, multietnički i multikulturalni sklad u Crnoj Gori, te da svojim stavovima ne doprinosi da bude meta napada bilo kojeg pojedinca ili grupe” – stoji u saopštenju Hrvatske Građanske Inicijative Crne Gore.
Policija se još nije oglasila povodom ovog događaja.
Nacrt Prostorno urbanističkog plana (PUP) Herceg Novi završen je i zvanično predat naručiocu, Opštini Herceg Novi, saopšteno je iz te opštine. Sekretarijat za prostorno planiranje i izgradnju tog grada uputiće Nacrt PUP-a na mišljenje nadležnim organima.
Kako je saopšteno iz opštine, predsjedniku Stevanu Katiću nacrt je predao tim obrađivača Agencije za izgradnju i razvoj Herceg Novog, na čelu sa direktorom Borom Lučićem i stručni rukovodilac tima, prof.dr Milica Bajić Brković.
“U narednom periodu opštinski Sekretarijat za prostorno planiranje i izgradnju uputiće Nacrt PUP-a na mišljenje nadležnim organima, institucijama i javnim preduzećima lokalne uprave, u skaldu sa Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata”, navodi se u saopštenju.
Po dobijenim saglasnostima, napominju, Nacrt se dostavlja na mišljenje nadležnom ministarstvu, a nakon njihovog pozitivnog mišljenja, dodaju, može se ići na javnu raspravu, zajedno sa Nacrtom Izvještaja o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu.
“Po održanoj javnoj raspravi slijedi izrada Predloga Plana, koji se dostavlja na saglasnost nadležnim organima. Nakon pribavljanja svih saglasnosti Predlog PUP-a ide na usvajanje u Skupštini opštine Herceg Novi”, kazali si uz opštine.
Izrada Nacrta Prostorno-urbanističkog plana trajala je 15 mjeseci.
PUP HN
“U tom periodu Agencija ostvarila saradnju sa Opštinom Herceg Novi, Ministarstvom održivog razvoja i turizma, Republičkim zavodom za urbanizam i projektovanje, Upravom za nekretnine, Upravom za zaštitu kulturnih dobara, MONSTAT-om, gradskim javnim preduzećima, Agencijom za razvoj i zaštitu Orjena”, navodi se u saopštenju.
Kkao se dodaje, ostvarena je i saradnja sa građanima, i to direktno kroz tri radionice, ali i indirektno putem sprovedenih anketa.
Na izradi Nacrta učestvovala su 34 eksperta i saradnika iz 16 različitih oblasti, a poslom je rukovodila profesor dr Milica Bajić Brković, istaknuti stručnjak u oblasti urbanizma.
“Obrađene su sledeće teme: prirodne karakteristike planskog područja, stanovništvo i socijalni razvoj, društvene djelatnosti, privreda, poljoprivreda, prostorna organizacija, urbani i ruralni razvoj, turizam, zdravstveni turizam, transportni sistem, hidrotehnička infrastruktura, elektroenergetska infrastruktura, elektronska komunikaciona (telekomunikaciona) infrastruktura, energetska efikasnost i OIE, životna sredina, prirodna dobra, kulturna dobra, generalna urbanistička rješenja za Herceg Novi, Igalo i Zeleniku, strateški prioriteti, investicije, pravila uređenja prostora, smjernice za sprovođenje planskog dokumenta, smjernice za primjenu PUP-a na donijete lokalne planske dokumente i smjernice za primjenu PUP-a OHN na planske dokumente čija je izrada u toku”, zaključuje se u saopštenju.
Pokoljenje za pjesnu stvoreno,
vile će se grabit u vjekove
da vam v’jence dostojne sapletu…
Petar II Petrović Njegoš, Gorski vijenac
Ove godine crnogorska književnost može se pohvaliti jednim jubilejem – 170 godina od Njegoševog Gorskog vijenca, koji je štampan u Beču, 1847. godine. Jezici i stilovi crnogorskih vitezova književnosti – Stjepana Mitrova Ljubiše, Petra II Petrovića Njegoša i Marka Miljanova zaslužuju posebnu pažnju i često su bili predmeti interesovanja mnogih književnih kritičara i poznavalaca knjige. Povezanost ova tri velikana pisane riječi ne ogleda se samo u istom vremenu u kojem su stvarali, već i u upotrebi narodnog jezika, poštovanju folklorne tradicije i posebnom osjećaju za isticanjem crnogorskog imperativa – čojstva i junaštva. Pomenuti pisci svjedoci su istog vremena, u kojem su živjeli i stvarali neumorno se oslanjajući na narodni duh, tradiciju i običaje, uobličavajući svoja zapažanja u pripovijetkama ili pak dramskim spjevovima. Važnost njihovog stvaranja prevazilazi okvire crnogorske književne scene i postaje opšte dobro u kulturi našeg naroda.
Muzej grada Perasta posjeduje rijetko izdanje Njegoševog Gorskog vijenca. Naime, riječ je o prvom latiničnom izdanju ovog djela objavljenog u Zadru, 1868. godine. U ovom “historičkom događaju pri svršetku sedamnaestog vijeka” Stjepan Mitrov Ljubiša, poznat književnoj javnosti kao “Njegoš u prozi”, preuzima ulogu prevodioca sa ćirilice na latinicu, a autor je i predgovora i tumačenja nepoznatih riječi i stihova iz Gorskog vijenca. U predgovoru latiničnom izdanju ovog svevremenskog djela naše književnosti Ljubiša skreće pažnju čitaocu da su govor i jezik važne komponente ljudskog postojanja, te da su neodvojivi od vremena i prostora, sažimaju se sa hronotopom i postaju dio neiscrpne istraživačke moći jednog naroda. Takođe, narodni jezik kojim su pisali i Njegoš i Ljubiša su ogledalo društva i smatraju se bitnim faktorom kada je u pitanju razumijevanje jedne kulture. Lokalni jezik ne predstavlja diferencijaciju i podjelu, već mogućnost da se posebnost afirmiše i bude dio tradicije određenog naroda. Ovo latinično izdanje Gorskog vijenca ima posebnu vrijednost, ne samo zbog vremena štampanja ( 21. godinu nakon prvog izdanja), već i zbog činjenice o prednostima koje nosi tumačenje ovog remek-djela iz ugla pisca, koji sa posebnom posvećenošću pristupa komentarisanju stihova “dramcog povijesnog spjeva”. Stjepan Mitrov Ljubiša u obraćanju čitaocima napominje da njegova pobuda da izda latinično izdanje proizilazi iz toga da je djelo bilo nedostupno u ćiriličnom obliku u Dalmaciji, s obzirom na to da ćirilicu “čita samo pravoslavni narod”. Osim pisma, Ljubiša iznosi i još jedan razlog – da je u tadašnje vrijeme bilo skupo nabaviti Gorski vijenac. Pored biografskih podataka Petra II, autor predgovora naziva tvorca Izvite iskre “neumrlim narodnim pjesnikom” a crnogorsku tradiciju “obilnom”, koja daje mogućnost vladici da dio svog rada posveti njenom istraživanju, i da bude svjedok i učesnik jedne nakalemljene kulturne baštine.
Posebnu interesantnost predstavlja podatak da je porodica Visković, iz čije je biblioteke ovo djelo, prekoričavala knjige, te se na dnu rikne nalazi njihovo prezime. Latinično izdanje Gorskog vijenca samo je jedna od mnogobrojnih knjiga iz biblioteke porodice Visković iz Perasta.
Gorski vijenac
Spona između priređivača ovog izdanja i vladike crnogorskog učvrstila se Ljubišinim komentarima i pokušajima (uspjelim) da većinu stihova iz dramskog spjeva protumači za javnost. Prednost latiničnog izdanja nije bila samo u mogućnosti da djelo bude dostupno većem broju čitalaca, već i da se bolje razumiju Njegoševi stihovi, s obzirom na upotrebu narodnog jezika i filozofsko-misaone crte kojoj pribjegava pisac Gorskog vijenca. Najpoznatija Ljubišina pripovijetka Kanjoš Macedonović (1870.) posjeduje motiv Crnogorca u tuđini koji ne razumije kulturne prilike, običaje i način života drugog naroda, a to ispoljava kroz humoristične dijaloge. Motiv vojvode Draška u Mlecima u temelju je Ljubišine pripovijetke, pa se iz preuzimanja ovog motiva može zaključiti Ljubišino divljenje Njegoševoj stvaralačkoj snazi. Interesovanje i isticanje patrijarhalno-herojske zajednice takođe je veza između Ljubiše i Njegoša, a govorne reakcije koje daju mogućnost izražavanja psihologije kolektiva mogu se tumačiti uporedo za ova dva pisca.
Biblioteka Muzeja u Perastu posjedovanjem ovog rijetkog izdanja dramskog spjeva Gorski vijenac na poseban način učestvuje u obilježavanju 170. godina od objavljivanja najznačajnijeg djela crnogorske književnosti, te ovim podatkom želi oživjeti ličnost i djelo vladike crnogorskog i “neumrlog” pisca Petra II Petrovića Njegoša.
Na svečanoj sjednici Skupštine Opštine Herceg Novi predsjednik Opštine Stevan Katić uručio je Oktobarsku nagradu Nikoli Ninu Deretiću, dobrovoljnom davaocu krvi, koji je više od 150 puta dao ovu dragocjenu tečnost, za pomoć i spas drugim ljudima.
Deretić je zahvalio na priznanju i poručio da je sretan što je toliko puta dao krv.
Nikola Nino Deretić rođen je 1949. godine u Bijeloj, u zaseoku Vala, od oca Gojka i majke Desanke, rođene Tauzović. U Bijeloj je proveo cijeli svoj život – odrastao, školovao se, radio i osnovao porodicu. Nakon završene osnovne škole i zanata varioca zaposlio se u Brodogradilištu „Veljko Vlahović“, gdje je i penzionisan. Svojom marljivošću i humanitarnim radom istakao se u svom kolektivu, gradu i mnogo šire.
Nikola Deretić je dobrovoljni davalac krvi već pet decenija, tokom kojih je preko 150 puta dao ovu dragocjenu tečnost za pomoć i spas drugim ljudima. Prvi put je dao krv kao omladinac, sa nepunih sedamnaest godina.
Kao dobrovoljni davalac odgovorio je na brojne pozive rodbine, prijatelja, poznanika i potpuno nepoznatih ljudi, ne samo u svom gradu i državi, već i u drugim republikama bivše Jugoslavije. Nikada nije imao predrasude niti je ljude dijelio po bilo kom osnovu.
Na listi brojnih osoba kojima je pomogao je i Josip Broz Tito, predsjednik Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije. Deretić je 1980. godine, sa pet kolega iz Brodogradilišta, vojnim helikopterom iz Kumbora prevezen u Ljubljanu, gdje je donirao krv tadašnjem predsjedniku. Posebno aktivan bio je tokom ratnog vihora.
Danas kada pitate Nikolu Deretića šta ga je podstaklo da postane i godinama ostane dobrovoljni davalac krvi, dobićete vrlo jasan i iskren odgovor – dati krv pomoć je drugima, a zdravo je za tijelo i duh onoga ko je daje.
U svojoj 68 godini, Nikola više nema pravo da donira krv, jer je prešao starosnu granicu od 65 godina. Njegovu humanu misiju nastavljaju dva sina, obojica dobrovoljni davaoci krvi.
Vijest da je u Jadranu snimljena velika bijela psina, najveći morski pas nakon kitopsine, a koja nije opasna jer se hrani planktonom, ovog vikenda zainteresirala je i uzbunila javnost.
Kod Riminija su veliku bijelu psinu snimili Talijani koji su išli u sportski ribolov na buletin, odnosno na kančanicu, udicom s brodice na većoj dubini. Nisu napisali koliko je velika, međutim, prema snimci moglo bi se zaključiti da je duga oko tri i pol metra. Snimku je prvi prenio portal Podvodni.hr.
Pero Ugarković, urednik portala, autor brojnih tekstova s morskom tematikom i suradnik Instituta za oceanografiju i ribarstvo u Splitu, za Index je prokomentirao viđenje bijele psine u našem moru.
„U Jadranu se velike bijele psine stalno dojavljuju, a doživljaji susreta prepričavaju, međutim bez prave snimke ili fotografije pitanje je da li su to susreti baš sa bijelim ili se radi o nekoj drugoj vrsti. Ipak, moglo bi se zaključiti da se pravi susret dogodi jednom u dvije godine. Nemoguće je procijeniti koliko ih stalno ima u Jadanu, no moguće je da im je, kada su uvjeti povoljni, broj dvoznamenkast; Jadran ipak nije malo more. U Mediteranu im je brojnost slabo istražena. Postoje neki radovi koji su utvrdili da je mediteranska populacija genetski slična s australskom i da je u Mediteran stigla prije pola milijuna godina između dva tadašnja ledena doba“, kaže Ugarković.
Sve više tune, a time i hrane za velike bijele psine
Veće psine od tri metra hrane se ribom, ali i velikim zalogajima poput tuna, dupina i kornjača, a manje palamidama, lucevima i sličnom manjom ribom.
„U Jadranu ima sve više tune zahvaljujući činjenici da je Hrvatska, kao i sve ostale zemlje u Mediteranu, prihvatila pravila ICCAT-a, čime je uvedena kvota na njezin izlov. U zadnjih 10 godina populacija tune polako se oporavlja pa ima sve više hrane za velike bijele psine, ali i za ostale vrste morskih pasa“, tumači Ugarković.
Velike bijele psine u Mediteranu žive na velikim dubinama, nerijetko se spuštaju i do 1000 metara. Prema broju dojava može se zaključiti da u obalna područja najčešće dolaze krajem proljeća i u ranu jesen. Napad na Slovenca, zabilježen na Visu 2008., dogodio se u listopadu.
„Ja sam osobno vidio jednu, kao i svi na tom brodu. Bio sam promatrač u lovu na tune u Jabučkoj kotlini. Prošla je uz brod kao na ovom videu. Uvijek ću žaliti što nisam imao mobitel pored sebe, bio mi je u kabini. To bi bio najbolji selfie koji sam ikada napravio. U tom trenutku dio mene poželio je skočiti u more i plivati s njim, dok je drugi dio mislio: ‘Čekaj malo, pogledaj ga dobro’. Bio je dosta velik, oko pet i pol metara dug. Najveći zabilježen na Mediteranu, od 7,13 metara, ulovljen je na Malti 1987.“
Velike bijele psine najviše privlače tegljači za tune. U Jadranu se ona najviše lovi u kotlini otoka Jabuke odakle se odvlači u gojilišta u kavezima do Zadarske županije i Brača. Ondje se potom hrane dvije do tri godine. U tom procesu preseljenja neke uginu pa stvaraju snažan miris koji privlači morske pse.
„Djelatnici tegljača za tune imaju najviše susreta s morskim psima. Najčešće su to modrulji, ali bude i dosta velikih bijelih psina. One pregrizu mrežu kaveza i uđu za tunama. Zanimljivo je da izađu kroz istu rupu dok modrulji naprave novu rupu. Ronioci koji rade na tegljaču tvrde da se po tome može vidjeti koji je od ova dva psa inteligentniji“, kaže naš poznavatelj morskih dubina.
Strah je prirodan
Ljudima koji ih vide preporučuje da ih slikaju kako bi se točno identificirali. Kaže da ih se ne treba bojati jer rijetko napadaju ljude.
„U Jadranu je u 150 godina bilo samo 11 smrtnih slučajeva. To se može činiti kao ozbiljna brojka, međutim, ona je statistički izuzetno mala. Više ljudi umre od brojnih drugih životinja, primjerice od krava, konja, pasa, zmija, pčela, a osobito komaraca. Ipak, ljudskim fobijama ne treba se smijati. Iracionalni strah od morskih pasa je normalan kao i kod paukova. Mi možemo znati da nas pauci neće ugristi, no statističke analize tu fobiju ne mogu eliminirati“, poručio je Ugarković.
Na inicijativu potpredsjednika Opštine Kotor Milivoja Miša Samardžića, člana Savjeta Direkcije za uređenje i izgradnju Kotora Milijana Samardžića, kao i savjetnika za ekonomsko-plansku politiku i razvoj Turističke organizacije Kotor Mirze Krcića, a uz finansijsku i logističku podršku Direkcije za uređenje i izgradnju Kotora, izgrađen je put do austro-ugarskog vojnog groblja na Crkvicama.
Sa uređenjem groblja počelo se tokom avgusta ove godine raščišćavanjem divljeg rastinja i uklanjanjem izraslog drveća, a kompletno čišćenje terena biće završeno do kraja 2017. godine, ukoliko vremenske prilike dozvole.
Ostale neophodne aktivnosti oko uređenja groblja biće blagovremeno usaglašene u saradnji sa Ambasadom Republike Austrije u Crnoj Gori, kako je i dogovoreno u nedavnoj posjeti vojnog atašea Austrijske ambasade Tomasa Ahamera.
Svi volimo kampovanja i provod u prirodi, no nismo baš sigurni bi li s osmijehom na licu učestvovali u dijelovima programa Drill and Chill festivala koji okuplja obožavatelje penjanja, slacklinea/highlinea i avanturizma.
Festival se održava u susjednoj Bosni i Hercegovini, a dio bogatog programa je i ležanje u popularnom hammocku s jednim interesantnim detaljom – hammock je, naime, obješen na visini od oko 200 metara iznad tla! Čitava stvar se odvija u prekrasnom kanjonu Tijesno, a festival opetovano posjećuju najpoznatiji svjetski penjači, slackline zanesenjaci i moderni akrobati.
Posebna atrakcija su upravo akrobate, highlineri, koji hodaju po specijalnom užetu koje se razapinje preko kanjona, na visinama i do 400 metara.
A kako izgleda neobičan, adrenalinski odmor u hammocku pogledajte u videu:
