Petrovići između restitucije i mina

1 od 13

Vojska Crne Gore nedavno se povukla sa prostora bivšeg vojnog objekta „Petrovići“ na sjevernoj obali poluostrva Luštica u Tivatskom zalivu, ali ovaj super-atraktivni kompleks još nije formalno preuzeo njegov novi korisnnik – kompanija „Luštica Development“ iz Tivta. Tako već dvadesetak dana svako ko je iole znatiželjan, može proći nezaključanu kapiju na ulazu u nekadašnji vojni kompleks i prošetati betonskim putem uz obalu, do 2 kilometra udaljenog Pristana koji je ostao aktivan vojni objekat jer ga koriste jedinice Mornarice VCG.

Iz Ministarstva odbrane (MO) je potvrđeno da je ovaj vojni kompkes još uvijek u državnom vlasništvu i da njime raspolaže MO, ali se ono više aktivno ne koristi.

„Dio bivše vojne lokacije „Petrovići“ , koju čine katastarske parcele ½ i 2 KO Krašići, izdat je u zakup društvu „Luštica Development“ koje predvodi konzorcijum „Orascom“.“- saošteno je u MO.

„Orascomu“ je u okviru ovog bivšeg vojnog kompleksa, u višedecenijski zakup 2009. dato ukupno 20.890 kvadrata „šuma treće kategorije“ i ukupno 1.872 kvadrata „neplodnog zemljišta“, ali se radnici ili obezbjeđenje te firme još nije za stalno pojavilo u Petrovićima. U katastru su inače, za ovo zemljište upisani tereti sudskih sporova koje su proteklih godina protiv države pokrenule ovdašnje starosjedilačke porodice – Đurđenović, Slavović, Zgradić, Francesković i Čepranić koje su tražile da im država vrati djedovinu koju im je svojevremeno, oduzela za potrebe odbrane zemlje, a onda je promijenila namjenu tog atraktivnog zemljišta.

Pored neriješenog pitanja restitucije, najveća prepreka budućoj turističkoj valorizaciji kompleksa „Petrovići“ je neriješeno pitanje zarušenog starog potkopa za municiju koji su ovdje djelimičnim miniranjem, zatvorili Njemci 1944, prilikom povlačenja njihove vojske iz Boke pred partizanima. Potkop se nalazi oko 300 metara zapadno od ulazne kapije kompleksa, i nakon povlačenja VCG, obezbjeđen je ogradom od čeličnih kolaca sa trostrukim redovima bodljikave žice na kojim stoje upadljivi natpisi „    Mine“. Tu je i stara tabla sa natpisom „Minirano-zabranjen pristup“, ali ne i stražar. Iz MO tvrde da Mornarica VCG i dalje obezbjeđuje ovu lokaciju jer se ne zna što se sve od neeksplodiranih ubojnih sredstava, krije u utrobi starog potkopa, čiji je samo ulaz zarušen eksplozijom 1944.

„U cilju raščišćavanja potkopa Petrovići, za čiju realizaciju su potrebna značajna finansijska sredstva, MO je pomoć ponudila NATO organizacija i isti su u okviru NATO TRUST fonda, opredijelili sredstva za ovu namjenu. Realizacija raščišćavanja potkopa Petrovići predviđena je za II fazu NATO TRUST fonda, čije potpisivanje je u toku.“ – rečeno je „Vijestima“ u resoru ministarke Milice Pejanović-Đurišić.

GRADILA GA KRALJEVINA, SRUŠILI NJEMCI, SRJ NIJE MOGLA OČISTITI

Potkop „Petrovići“ prema tvrdnjama starijih mještana, građen je za vrijeme Kraljevine Jugoslavije, najvjerovatnije 1936-38 godine. Tokom Drugog svjetskog rata koristile su ga italijanska i njemačka vojska za uskladištenje i čuvanje većih količina razne artiljerijske municije. Najveće granate koje su se tu čuvale su bile kalibra 280 mm za baterije topova obalske artiljerije koji datiraju još iz Austro-Ugarske, a čiji su vatreni položaji bili u neposrednoj blizini potkopa. Do vatrenih položaja municija je dopremana elevatorom. Prilikom povlačenja iz Boke, Njemci su u jesen 1944 zarušili prednji dio potkopa „Petrovići“ na oko 30 do 40 metara od ulaza. Sam potkop je približnih dimenzija 120 sa 2,5 sa 5 metara, ali za taj objekat ne postoji sačuvana građevinska dokumentacija u vojnim arhivama, pa je ovaj potkop i dalje prilična enigma. Sigurno je da se u dijelu potkopa iza mjesta zarušavanja, i dalje nalaze velike količine minsko-eksplozivnih sredstava i razne municije, zbog čega je bivša Vojska Jugoslavije još 1994 godine počela raščišćavanje potkopa, ali zbog nedostatka novčanih sredstava i stručnjaka radovi su obustavljeni. Ugovoreni troškovi su tada iznosili oko 1,2 miliona njemačkih maraka.

RAJ NA OBALI BOKE NEDOSTUPAN JAVNOSTI DUŽE OD VIJEKA

Petrovići su bili aktivna vojna lokacije preko 100 godina jer je na ovom prostoru još Austro-Ugarska napravila više skladišta mornaričkog naoružanja i vojne opreme, a kompleks je kasnije koristila i Kraljevska mornarica Jugoslavije, te JRM. U vrijeme SFRJ, cijeli kompleks je dodatno uređen i dograđen i kroz njega je probijeno par kilometara kolskog puta uz obalu.Ovdje postoji nekoliko objekata – stražara, kuća za smještaj vojne posade, tehničkih zgrada, tri veća nadzemna skladišta i dva novija podzemna tunela duga po par stotina metara, u kojima su se nekada skladištile protivbrodske rakete, municija, morske mine i ostalo slično naoružanje.Ovdje je i jedno manje kameno mulo, te ostaci manjeg betonsko-drvenog pristaništa. Kompleks obuhvata bukvalno netaknutu prirodu – kamenitu morsku obalu i šikaru iznad nje što raste na podlozi od tvrdog kamena, povoljnoj da se u njemu naprave sigurna podzemna skloništa za municiju i opremu. Kompleks „Petrovići“ se proteže par stotina metara zapadno od posljednjih kuća u tivatskom naselju Krašići, sve do 2 kilometra udaljenog ulaza u aktivni vojni objekat „Pristan“, a „u visinu se dižu“ i do stotinjak metara, neposredno ispod trase lokalnog puta Krašići-Klinci-Rose.