Dobrovoljno vatrogasno društvo „Krtoli“ nebrojeno je puta u proteklom periodu dokazalo da može stati rame uz rame, sa bilo kojom profesionalnom Službom zaštite u Crnoj Gori – čulo se preksinoć na svečanosti kojom je u Radovićima kod Tivta, obilježana 10-ta godišnjica osnivanja i rada DVD „Krtoli“, jednog od najagilnijih volonterskih udruženja u Crnoj Gori.
Uz DVD „Bogoljub Brezić“ iz Perasta, DVD „Krtoli“ je jedino aktivno dobrovoljačko vatrogasno društvo u državi, a svojim brojnim intervencijama u proteklih deset godina kako na teritoriji tivatske, tako i susjednih opština, ali i proljetos tokom poplava u Srbiji, krtoljski dobrovolci pokazali su se kao veoma značajan i pozdan činilac cijelog sistema civilne zaštite u Boki.
Svečanosti u Radovićima kojom je obilježena prva decenija rada društva koje danas broji preko 40 članova, a ima i podmladak sa kojim se organizovano radi, prisustvovali su konzul Srbije u Herceg Novom Zoran Dojčinović, načelnici opštinskih Službi zaštite Herceg Novog i Kotora Branko Mitrović i Maksim Mandić sa saradnicima, kolege vatrogasci iz Službe zaštite Tivta, ali je upadljivo bilo odsustvo čelnika tivatske Opštine koji se nisu odazvali pozivu na druženje sa krtoljskim volonterima.
Okupljene je pozdravio predsjednik DVD „Krtoli“ Stefan Kostić koji je podsjetio da je prije 190 godina ovo društvo pokrenulo petnaestak mještana Krtola kojima je Vatrogasna služba Tivta ustupila jednu staru cisternu, a Vatrogasna sluba Herceg Novog jedno malo terensko vozilo. U narednih nekoliko godina, DVD „Krtoli“ je omasovljeno i zahvaljujući podršci Opština Tivat, Hervceg Novi i Mornarice VCG, opremljeno novom opremom i vozilima, pa tako sada raspolaže sa ukupno šest protivpožarnih cisterni i par manjih vozila. O uspjehu ovog DVD najbolje govore brojne intervencije u proteklih 10 godina, te spašeni ljudski životi i imovina u gašenju šumskih i požara na objektima, spašavanju žrtava saobraćajnih udesa, spašavanju brodova od potonuća, intervenciji prilikom pada vojnog helikoptera na Luštici, a što je bivša lokalna uprava Tivta znala da cijeni pa je tako DVD-u „Krtoli“ Opština 2009 godine kupila potpuno novo, najmodernije vatrogasno vozilo marke „mercedes“, vrijedno preko 250 hiljada eura. Kostić je posebno istakao intervenciju DVD „Krtoli“ prilikom majskih velikih poplava u Srbiji koju je logistički podržala Opština Tivat.
Pripadnici DVD Krtoli
„Naši pripadnici sa čamcima, motornim pumpama, ronicem i svom potrebnom opremom otišli su u Šabac da pomogne ugroženom stanovništvu. Tu smo pokazali ne samo znanje i hrabrost, već i najveću ljudsku vrlinu, a to je humanost. Tim gestom smo podigli ugled ne samo našeg mjesta Krtola, grada Tivta već i naše države Crne Gore.”- istakao je Kostić .
„Funkcionisanje ovog DVD je od izuzetnog značaja za opštinu Herceg Novi i našoj Službi jako puno znači najviše zbog toga što pokrivate dio teritorije na poluostrvu Luštica koji pripada hercegnovnsoj opštinii. Zahvaljujući vama mi već godinama nijesmo imali da prelazimo na ovu stranu zaliva i intervenišemo na našem dijelu Luštice. Fasciniran sam organizacijom i načinom rada kako funkcionišete i kako ste organizovani.” – poručio je volonterima iz Krtola načelnik Službe zaštite Herceg Novog Branko Mitrović.
Učesnici svečanosti povodom prve decenije rada DVD “Krtoli” sjetili su se i minutom čutnje počast odali četvorici pripadnika tog volonterskog udruženja koji su preminuli ili tragično stradali proteklih godina – Dušku Stanjeviću, Draganu Tomoviću, Daliboru Makri i Radu Peričiću.
Roman „Jedro nade” bokeljskog pisca Nikole Malovića biće prestavljen čitalačkoj publici u Kinu „Boka” – Kotor, 15. decembra, ponedjeljak sa početkom u 19 sati. Moderatorka će biti Vanja Gavrovski.
Izdavač romana je beogradska „Laguna”, a organizatori promocije su opštinski Savjet za mlade i Gradska biblioteka i čitaonica Kotor.
Radnja ovog romana prati Nikolu Smekiju, ambicioznog modnog industrijalca iz Barija, koji se na poziv gradonačelnice vraća u Perast, grad svojih predaka, da bi ponovo pokrenuo i oživio tradicionalnu proizvodnju mornarskih majica.
U svijetu koji potpuno zavisi od tehnologije, evoluirani Google preuzeo je ulogu boga, pa nadgleda sve i svakoga.[quote_box_right]Jedro nade je roman o istorijskom razvitku mornarske majice koja je na Mediteranu mnogo više od elementarnog komada garderobe[/quote_box_right]
Šjor Smekija uspeva da brodi digitalnim lavirintom, otkriva kako je plavo-beli dezen nastao na Mediteranu i kojim to čudom uporno opstaje kroz vjekove. U najljepšem zalivu na svetu, junak se zaljubljuje u neobičnu mještanku koja će mu otkriti, ne samo tajne baroka, već i da je ljubav jedino što internet još uvek ne može da zabilježi i arhivira…
Jedro nade je roman o istorijskom razvitku mornarske majice koja je na Mediteranu mnogo više od elementarnog komada garderobe. Plavo-bele pruge su jedinica stila sveprisutnog pomorskog kulta, modni mit, ali i oličenje seksualnosti. Na primorju je svako ko nosi prugastoplavu majicu hodajuca avantura.
Kapetanski Perast politički je odvojen od susjednog Kotora. Ima predsjednika koji tvrdi da 1492. g. ni na jednom od tri broda s Kolumbom nije plovio katolički sveštenik, ali jeste tumač za hebrejski.
Malović je kao niko prije njega, u roman utkao logiku primorskog načina života, i ispleo ljubavnu priču u srcu urbane barokne bajke. Pred nama je izuzetna povest o čuvenom dezenu koji je postao globalni brend, u čiju istoriju su umješani Jevreji, katolički kraljevi i otkriće Amerike.
Mirisi Božića u Konavlima 2014., sedma po redu tradicionalna manifestacija u ruralnom turizmu, održati će se od 21. do 28. decembra.
„Ovogodišnja manifestacija bit će stručnog, kulturnog, zabavnog i humanitarnog karaktera i imat će najbogatiji program do sada. Neka Mirisi Božića najljepše zamirišu u cijeloj Hrvatskoj“ – poručio je Ivo Vodopić, predsjednik Agroturizma Konavle, na konferenciji za medije.
Manifestacija će se otvoriti Božićnim koncertom Dubrovačkog simfonijskog orkestra i gostiju, u nedjelju 21. decembra u župnoj crkvi sv. Nikole u Čilipima. Program se potom nastavlja sljedećih dana Okruglim stolom povodom međunarodne godine OPG-a, zatim priredbom „Božićni dar konavoske dječice“, humanitarnom akcijom „Nek’ nam je svijem Božić“ te cavtatskom vremeplovnom kolendom, koja će oživjeti tradiciju uz susret sa znamenitim povijesnim ličnostima. Petak i subota, 26. i 27. decembra rezervirani su za Dane otvorenih vrata konavoskih agroturizama, a manifestacija se završava Festivalom zelene menestre i vina, koji svake godine privuče iznimnu pažnju javnosti.
Inače, promotorica manifestacije je glumica Jelena Perčin, a Mirisi Božića pokrenuti su 2008. godine i nositelj su Zlatne povelje nagrade „Suncokret ruralnog turizma Hrvatske“, za najbolju manifestaciju u ruralnom turizmu.
Klapa “Jadran”iz Tivta održati će humanitarni koncert čija će prikupljena sredstva biti namjenjena oporavku naše sugradjanke, Mirjane Krstičević, u nedjelju, 14. decembra u 20 sati u Centru za kulturu Tivat – Dom „Gracija Petković“.
Pored klapa „Jadran“ nastupiti će i klape “Vazda mladi” “Bellezza” i “Veterani vazda mladi”.
Sponzori koncerta su opština Tivat, Turistička organizacija, Centar za kulturu i radio Tivat.
U Peskari je juče i danas održana XVI plenarna sjednica Foruma Jadranskih i Jonskih gradova, sa temom „Projekti i upravljanje Strategijom jadransko jonskog makroregiona i obaveze gradova članova Foruma”.
Na sjednici je odlučeno da se predsjedništvo nad ovom prestižnom organizacijom nakon dvogodišnjeg potpredsjedavanja dodijeli Opštini Kotor, tako da će gradonačelnik Kotora prim. dr Aleksandar Stjepčević u narednom periodu biti predsjednik Foruma, kaže se u saopštenju iz kabineta gradonačelnika Kotora.
Događaju su u ime Opštine Kotor prisustvovale koordinator kancelarije za međunarodnu saradnju Jelena Stjepčević i savjetnica za međunarodnu saradnju i projekt-koordinator Lena Pasinović.
Forumu – Pescara
Jadransko-jonski makroregion predstavlja novi oblik saradnje između regiona u Evropi u smislu što većih mogućnosti korišćenja postojećih instrumenata EU fondova. Strategija EU za Jadransko-jonski makroregion počiva na podsticanju ‘plavog rasta’ tj. razvoju pomorske ekonomije te saobraćajnih i energetskih veza, zaštiti životne sredine i razvoju održivog turizma. Strategija jadransko jonskog makroregiona (EUSAIR) predstavljena je 18. novembra 2014. godine u Briselu, a postaje operativna u januaru 2015. čime se uvećava odgovornost lokalnih vlasti u pogledu efektivne implementacije razvojnih programa i korišćenja fondova Evropske Unije koji će na ovaj način postati dostupni.
Forum Pescara
Članstvo u Forumu jadranskih i jonskih gradova nudi mogućnost stvaranja jakih partnerstava u narednom programskom periodu Evropske Unije, imajući u vidu da buduća strategija Evropske Unije za jadranski i jonski region kao i novi programi teritorijalne saradnje predstavljaju dobru priliku za razvijanje zajedničkih inicijativa u ovoj oblasti.
Forum broji 50 članica, gradova koji se nalaze na obalama Jadranskog i Jonskog mora, Grčke, Italije, Slovenije, Bosne i Hercegovine, Albanije, Hrvatske i Crne Gore. Iz naše zemlje članovi Foruma su Kotor, Bar, Budva i Ulcinj. Cilj Foruma je očuvanje prirodnih vrijednosti jadransko-jonskog basena, unaprijeđenje saradnje u regiji, širenje mira i prijateljstva. Forum jadranskih i jonskih gradova je priznat od strane Evropske Unije od koje treba da dobije finansijsku podršku iz evropskih međunarodnih fondova za projekte i inicijative koje su u skladu sa planom i programom Foruma. Forum promoviše inovativne forme decentralizovane saradnje i partnerstva između lokalnih vlasti zemalja članica – stoji u saopštenju iz kabineta gradonačelnika Kotora
„Komuna” časopis za lokalnu samoupravu i njegovanje baštine Crne Gore promovisan je sinoć u vinariji „Old winery” u Starom gradu – Kotor.
Goste i zvanice u ime domaćina, organizatora pozdravila je direktorica Radio Kotora Vjera Banićević rekavši da se radi o 13. izdanju časopisa čijim se jedinstvenim i osobenim tematskim konceptom, afirmišu svi segmenti i aspekti neprocjenjive vrijednosti našeg ukupnog kulturnog nasljeđa.
„Istorijsko kulturno blago ima svoj prostor. A kada su vrijednosti svuda oko nas i kada postoje hroničari koji sve civilizacijske tokove i uticaje bilježe kako bi sačuvali prebogatu baštinu našeg podneblja, značajno je da su na istom tragu pronašle svoj put upravo na stranicama časopisa koji predstavljamo. Zato, da bi sačuvali prebogatu baštinu našeg podneblja, predstavljamo Komunu, ali i potpisnike tekstova, čija nas je priča o vremenu prošlom u vremenu sadašnjem večeras okupila i povezala”- kazala je Vjera Banićević direktor Radio Kotora..
Promocija Komune u Kotoru
Izvršni urednik „Komune” Minja Bojanić istakao je da izlazak „Komune” predstavlja neku vrstu pozitivnog incidenta na medijskom nebu Crne Gore. „Pravo je zadovoljstvo sarađivati sa ekipom novinara kod koje je ostalo viška entuzijazma, na kome inače počiva i ova ideja i na kojoj inače kotrlja ova novina. Meni je sasvim dovoljno da listate i iščitate ovaj 13. broj, jer se radi o časopsiu koji se može čitati večeras, sjutra i za stotinu godina”, istakao je Bojanić.
Pozdravljajući goste i zvanice direktor Direktorata za medije pri Ministarstvu kulture mr Željko Rutović je kazao:
Promocija Komune u Kotoru
„Ne možemo se kao društvo, zajednica i pojedinci pohvaliti velikim civilizacijskim uzmacima kada je kultura sjećanja u pitanju. Po prirodi stvari, dosta ružnih stvari koje su mi se dešavale i koje se dešavaju upravo su u toj relaciji da svijet počinje od nas i da svijet počinje od mene. U zaostvaštini svih tragova, ličnih, porodičnih, kolektivnih i u krajnjem civilizacijskih, jesu i samo i prije svega povezani u riječi tragova.
Efekti komercijalne prirode po prirodi stvari nose ili ne donose profit, ali baština i kultura i svekoliko nasljeđe jednog naroda onoliko je dobra, plemenita i onoliko se predaje u nasljeđe koliko je sadašnje živuće generacije znaju čuvati. U to ime grupa posvećenika ili volontera željela je da dio svoje kreacije, dio svog ontološkog bića preda u nasljeđe nekim novim generacijama. Naša ambicija je bila, jeste i biće da multikulturalno biće Crne Gore bude karakter svih naših tragova koji jesu i nisu poznati ovdašnjem opusu i na prirodan način postane valorizovan u našim sjećanjima. Trudeći se da pojave ne budu incidenti, nego da sjećanje bude pravilo, želimo da svi damo svoj doprinos onome što jeste i nasljeđe u riječi ne Komuna, nego Komun, taj zajednički izlazak na Komun, kao opšti teren, zajedničko dobro, zajednička imovina, javna stvar i ideja ideja,vodilja, putokaz kolektivne kulture sjećanja.
Neka Komuna bude crnogorska agora, neka to bude zbir različitih glasova sjećanja o nama, o našim tragovima, o našoj prošlosti zarad nekih novih čitača, tumača koji će znati da čitaju i Komunu i svekoliko naše nasljeđe.
Promocija Komune u Kotoru
Ako samo jedan čovjek u narednim decenijama nađe jednu rečenicu koja će ponijeti njegovo biće, njegov rod, njegovu porodicu, našu zajednicu, onda su tragači istine na putu Komune zaista uspjeli”, istakao je Rutović.
„Komuna je časopis koji objedinjuje sve ljude koji imaju pero, specifičnost i posvećenost našoj crnogorskoj baštini, baštini Boke Kotorske i nije važno ko iz kojih medija dolazi, da li su to kolumnisti, esejisti. Tu su svi ljudi koji osjećaju potrebu za pripadništvom”, kazala je kolumnistkinja Marija Čolpa.
Voislav Bulatović, tehnički urednik podsjetio je na činjenicu da je „Komuna” proteklih mjeseci nastup na medijskom tržištu Crne Gore proširila sa dva izdanja. Radi se o knjigama „Recepti za ljubav” Marije Čolpe i o fotomonografiji „Kosta Kilibardi Čudesni”. Nadam se da je ovo samo početak niza izdavačkih poduhvata koje Komuna planira”, kazao je Bulatović.
Promocija Komune u Kotoru
Kolumnista Miro Marušić podsjetio je na značaj decembra, kao mjeseca kada je 2011. iz štampe izašao prvi broj ovog časopisa.
„Kada smo razgovarali o ideji, koncepciji, tematici, dizajnu u vazduhu se još tada osjećalo da će časopis zaista imati svoju budućnost i biti nešto sasvim drugo u odnosu na tabloide, žutilo, senzacionalizam.
U tom uvodom broju kazali smo da „nećemo samo čuvati pepeo predaka, nego piriti u žar još tinjajuće tradicije“ i tako samo nastavili do danas. Kada, čitajući ovaj časopis, prošetate Crnom Gorom, tek tada možete shvatiti koliko je ovaj mali prostor zapravo bogat kulturom i tradicijom. Evropa se ovdje stvarala i o svemu tome možete čitati na ovim stranicama, jer se Komuna ne čita kao tabloid pet ili deset minuta, već od broja do broja”, poručio je Marušić.
Glavni i odgovorni urednik „Komune” Amer Ramusović konstatovao je da časopis javni interes i dodao da je jedinstven po svom dizajnu i tekstovima
„Nastojimo da kulturnu baštinu ovog podneblja valorizujemo na pravi način, ali i da ukažemo na ono što nije dobro, kada je u pitanju njeno zapostavljanje. Na naše veliko zadovoljstvo, „Komuna” je došla i do Instituta slavistike u Oslu i studenti u Norvškoj je izučavaju, a imamo i obećanje iz Ministarstva prosvjete Crne Gore da će se naš časopis kroz fakultativni pilot projekat izučavati u jednoj od osnovnih škola”, saopštio je Ramusović, dodavši da kolege novinari rade isključivo na volonetrskoj osnovi.
Promocija Komune u Kotoru
„U planu nam je da nakon izlaska 20. broja časopisa izdamo knjigu baštine i tradicije Crne Gore i objavimo sve tekstove koji su objavljivani”, zaključio je Ramusović.Časopis u crno-bijeloj tehnici i na prigodnom formatu, na 28 strana, izlazi četiri puta godišnje, tematski obrađuje kako kulturnu baštinu, tako i tradiciju, arhitekturu, turizam, kulturu življenja, način kukturu ishrane, stare zanate i obuhvata cijelo područije Crne Gore.
On je izrazio zahvalnost Ministarstvu kulture, odnosno Direktoratu za medije koji je na pravi način sagledao ovaj projekat i pružio neophodnu podršku.
Organizatori promocije časopisa “Komuna” bili su Lokalni javni servis Radio Kotor i portal „Boka News” u saradnji sa „Old winery” i „Old town HOSTEL ” iz Kotora.
CETINJE kao austrougarski PIONIER na Skadarskom jezeru 1917 godine
„Uteć` će mi vapor!“ – sa strijepnjom je pomislila u rano jutro tog sudbonosnog 10.decembra 1944, Kotoranka Gospava Lučić (43). Čuvši reski pisak brodske sirene, Gospava je potrčala prema Luži, gdje se sa rive upravo otiskivao mali parobrod „Cetinje“. Već dobrano nakrcan šarolikom gomilom -narodom,partizanima, zarobljenim Njemcima i Italijanima iz partizanske divizije „Garibaldi“, „Cetinje“ je lagano zavezao krmom i odvojio se od obale. Žena što je trčala prema rivi, noseći u rukama zavežljaj sa nešto hrane i preobuke, upala je u oči zapovjedniku broda, kapetanu Božu Papareli. Znajući da osim njegovog broda, u tek oslobođenoj Boki nema drugog prevoznog sredstva koje mještane može prebaciti u neki drugi dio zaliva, kapetan Božo naredio je obustavu manovre isplovljenja. Mašinski telegraf u strojarnici „Cetinja“ zazvonio je i zaustavio se na natpisu „stoj“, a potom i na oznaci „lagano napred“. Brodić se zatresao, zaustavio u pjeni koja se širila ispod njegove krme, i opet provom usmjerio prema rivi na koju je, u međuvremenu pristigla zadihana Gospava…. Sa boka „Cetinja“, poslije komandantove naredbe, do obale je ispružen ponat (drvena daska) preko koje se Gospava Lučić ukrcala na brod i ne znajući što je čeka,krenula na sastanak sa svojom sudbinom…..
U mornaričkoj bolnici u Meljinama ležao je Gospavin sin Ilija. Partizanski borac Prve bokeljske narodnooslobodilačke udarne brigade, ranjen je neznatno ranije, tokom završnih operacija za oslobođenje Boke Kotorske od njemačkih okupatora. Brižna majka hitala je da u Meljinama obiđe sina zbog čega je Gospavi pao ogroman kamen sa srca kada se, obrevši se na palubi „Cetinja“, uvjerila da ipak nije propustila brod i time priliku da se sretne sa svojim djetetom za koga je strijepila. Umorna i zadihana, snašla je sebi malo mjesta na palubi malog parobroda što se po oblačnom jutru, usmjerio od Kotora prema Prčanju idalje, sve do Herceg Novoga na ulazu u zaliv Boke.
Partizanske vlasti, u prvim danima po okončanju ratnog haosa, činile su sve da što prije koliko-toliko normalizuju život na obalama zaliva. Uspostavljenje redovnog brodskog saobraćaja bio je prioritet pa je kapetan Paparela, odmah pošto je oslobođen Kotor 21.novembra, postavljen za zapovjednika malog putničkog parobroda „Cetinje“ što je kraj rata dočekao zapušten i oštećen, na mrtvom vezu u Dobroti. Pored zapovjednika Paparele iz Dubrovnika, posadu »Cetinja« činili su i upravitelj stroja Luka Kostić iz Krtola, prvi oficir palube Ivo Tomić iz Dobrote, prvi oficir stroja Tonko Karaman iz Dubrovnika, noštromo Josip Katelan sa Prčanja, kormilari Gracija Rizoniko i Tripo Radoničić sa Prčanja, odakle je bio i kuvar Petar Marković. Vođa stroja bio je Krsto Marković iz Stoliva, a mornari na brodu su bili Anton Katalin iz Prčanja, Mato Marković iz Stoliva i Mihailo Jovanović iz Dobrote. Oni su osposobili brod za plovidbu i već 5.decembra 1944, »Cetinje« je postao prvi trgovački brod koji je nakon oslobođenja, uplovio u luku Kotor. Za Bokelje, poslovično vezane za more i brodove, to je bio pravi praznik i vjesnik dolaska dugo žuđenih, mirnijih i boljih vremena, pa je maleni stari parobrod tok prilikom na rivi na Luži dočekala i kotorska Gradska muzika.
Cetinje
Već 9. decembra »Cetinje« je krenuo na obnovljenu i tada jedinu putničku liniji zalivom na relaciji Kotor-Prčanj-Stoliv-Perast-Risan-Kamenari-Tivat-Đenovići-Herceg Novi.
Ovaj maleni stari parobrod od samo 100 bruto-registarskih tona, prije Drugog svjetskog rata pripadao je kompaniji »Zetska plovidba« a.d. sa Cetinja. Čelični brod dug 30,8 i širok 5,3 izgrađen je davne 1903 godine u Lajtamu u Velikoj Britaniji, mogao je primiti 250 putnika, a brzinom od 10 čvorova pogonila su ga dva klipna parna stroja ukupne snage 280 konja. Pod imenom »Nettuno« u vlasništvu Barskog društva, brod je početkom 20.vijeka plovio na Skadarskom jezeru. U Prvom balkanskom ratu služio je za tegljenje barži sa ratnim materijalom crnogorske vojske, a upravo na ovom brodu je crnogorski prestolonasljednik Danilo Petrović 22. aprila 1913, potpisao sporazum sa Esad-pašom o predaji Skadra Crnoj Gori.
U Prvom svjetskom ratu brod je početkom 1916, artiljerijskom vatrom nadomak Skadra, potopila austro-ugarska vojska i tom prilikom poginulo je 16 ljudi. Austro-Ugari su nedugo potom izvadili »Nettuno« sa dna jezera, nadjenuli mu novo ime »Pionier« i koristili ga za svoje vojne potrebe. Kraj Prvog svjetskog rata brod je dočekao u luci Bar gdje je djelimično oštećen, ostao narednih nekoliko godina do 1925, kada ga je Barsko društvo prodalo Brodarskom preduzeću a.d. »Boka« iz Kotora, (kasnijoj »Zetskoj plovidbi« a.d. Cetinje). Brod je dobio ime »Cetinje« i do početka Drugog svjetskog rata korišten je na redovnim putničkim linijama u zalivu Boke Kotorske.
Oslobođenje Boke u Drugom svjetskom ratu, u poznu jesen 1944 godine, »Cetinje« je dočekao napuđten i oštećen, na vezu u Dobroti.
Nakon opravke, svoje prvo i jedino putovanje na upravno obnovljenoj civilnoj brodskoj liniji Kotor-Herceg Novi, parobrod »Cetinje« je obavio 9.decembra, a rano jutro narednog dana opet je vozio kroz Boku, pritisnutu teškim, olovnim oblacima iz kojih je sipila sita kiša, a more podizao jak jugo. Kada je oko 8.30 isplovio iz Tivta prema Đenovićima, na »Cetinju« se nalazilo preko 250 ljudi,žena i djece -civili, partizani, Italijani iz čuvene divizije »Garibaldi« i zarobljeni Njemci. Dok je rominjala lagana kiša, parobrod je mirno plovio po uzburkanom zalivu, valjajući se na valovima nošenim jakim jugom, da bi u 8.50 sati kada je bio na sred Tivatskog zaliva, odjeknula ogromna eksplozija. Na mjestu gdje je bio pramac »Cetinja«, podigao se ogromni gejzir vode, a očevici su kasnije govorili da je brod nošen inercijom mašina, nakon eksplozije koja mu je raznijela pramac, komandni most, dimnjak, jarbol i veći dio nadgrađa, skrenuo 90 stepeni u odnosu na dotadašnji kurs i potonuo za manje od 3 minuta.
Strahovita detonacija koja je razorila »Cetinje« odmah je ubila i većinu njegovih putnika pa su mornari iz više vojnih i privatnih brodića i čamaca koji su se iz Tivta i sa hercegnovske rivijere odmah uputili na mjesto tragedije, uspjeli spasiti samo nekoliko ranjenika među kojima i teško povrijeđenog kapetana Paparelu. Pored njega, preživjela su još samo tri člana posade i sedam putnika. Zvaničan bilans potonuća parobroda prema podacima partizanskih vlasti je 87 poginulih, ali istoričari koji su kasnije istraživali tu tužnu epizodu govore o oko 240 žrtava. Tijela koja su pokupljena iz mora kasnije su sahranjena u kolektivnu grobnicu na mjesnom groblju u Donjoj Lastvi kod Tivta.
Iako je 2. i 3.decembra 1944 godine improvizovanim minolovkama kojesu vukli motorni jedrenjaci »Ljubomir« i »Durmitor«, Štab »Mornaričke stanice Boka« obavio čišćenje od sidrenih protivbrodskih mina četiri prolaza na ruti Tivat-Đenovići, u komandi partizanskih snaga u Boki nisu znali da su Njemci petnaestak dana ranije, neposredno pred svoje povlačenje, u vode zaliva bacili ukupno 82 na dnu ležeće magnetske mine. Upravo takva, izuzetno razorna mina sa magnetnim upaljačem koji se aktivira kada iznad mine prođe brod metalne konstrukcije, uništila je parobrod »Cetinje« i sa njim u smrt odvela preko 200 ljudi. Među stradalima bila je i Gospava Lučić koja je tog jutra prije 70 godina, bila presretna da nije propustila brod što ju je odveo u smrt, umjesto u posjetu svom ranjenom sinu u meljinskoj bolnici.
Gospavin unuk Mladen Lučić, danas je direktor Lučke uprave Crne Gore koja brine o gazdovanju svim crnogorskim morskim lukama, pa i bokeškim koje je decembra 1944,povezivao parobrod „Cetinje“. Za njega i njegovu porodicu tragedija koja je zadesila parobrod je duboko lična, pa Mladen i njegov brat Boško,redovno svakog 10.decembra, obilaze kolektivnu grobnicu žrtava sa „Cetinja“ u Donjoj Lastvi kod Tivta i zajedno sa mnogim drugim pojedincima i institucijama, trude se da ovaj nesrećni događaj nađe adekvatno mjesto u našoj istoriografiji.
„Na brodu „Cetinje“ stadala je majka mog oca, ali je kompletan sastav ljudi na tom brodu bio je zaista heterogen – bili su tu mještani iz Boke, partizani iz svih krajeva bivše Jugoslavije, italijanski partizani, njemački zarobljenici, tako da je ovo stvarno multinacionalna tragedija od značaja za nekoliko država. Stoga mi je još i draže i srce mi je puno kada vidim da se svake godine obilježavanju ovog događaja pridružuje sve veći broj ljudi i institucija kako bi se odala počast sjenima poginulih sa „Cetinja“. – kaže za „Vijesti“ Mladen Lučić. Ove godine vijence i cvijeće na grobnicu u Donjoj Lastvi, ali i u more Tivatskog zaliva na poziciji potapanja „Cetinja“ položili su rodbina i prijatelji žrtava i preživjelih, članovi UBNOR-a, Mornarice VCG, ambasada Hrvatske, Italije i Njemačke.
„Jako je važno da se ovdje okupljaju i stari i stariji mlađ i ljudi jer mi stari, trebamo predati tu „štafetnu palicu“ mlađim generacijma, da bi se i ubuduće znalo što su ti ljudi koji su stradali na „Cetinju“ radili i kako su poginuli. Biti član posade tog broda i ploviti još nesigurnim vodama Boke iz kojih su vrebale brojne opasnosti poput mina, nije tada bilo nikakvo posebno junaštvo, već da tako kažem, svakodnevno herojstvo ljudi koji su radili svoj posao, bez da traže neku nadoknadu, jer je tako bio i ljudski i Božiji zakon. Ti ljudi iz posade, bez obzira odakle dolazili, išli su za nekim idealima koji su ih povezivali uprkos razlikama.“-smatra sin kapetana Boža Paparele, dr Ivo Paparela, univerzitetski profesor iz Dubrovnika i Pariza, koji je iz Francuske i ovaj put stigao na obilježavanje godišnjice tragedije parobroda „Cetinje“ u Boku Kotorsku.
Kada se oporavio od rana zadobijenih u potonuću »Cetinja« , njegov otac kapetan Božo Paparela, vratio se na more i godinama služio kao pilot koji je sprovodio trgovačke brodove kroz minska polja zaostala iz rata na rutama prema Albaniji. Dubrovački kapetan ostavio je i neizbrisiv trag u ustanovljavanju kompanije »Prekookeanska plovidba« Bar gdje je kapetan Paparela odgojio i tajnama tog zanata naučio više generacija mladih pomoraca iz Crne Gore.
Najveće pomorske tragedije na Crnogorskom primorju živo se sjeća i tivatski publicista Vasko Kostić, koji je tada kao 15-godišnjak, sa mnogim Tivćanima ispratio brod “Cetinje” 10.decembra 1944 sa tivatske gradske rive Pine na, ispostavilo se, njegovo posljednje putovanje.
»Ti ljudi na brodu kao da su nešto slutili – svi su mahali rukama pozdravljajući se sa nama koji smo ostali na obali, kao da putuju preko okeana u daleku Ameriku, a ne tu na drugu stranu zaliva do koje nažalost, nikada nisu stigli.«- sa sjetom se prisjeća Kostić momenata od prije sedam desetljeća.
Kostić, čiji je dalji stric Luka bio upravitelj stroja na “Cetinju”, je krajem šezdesetih, gledao i akciju splitskog “Brodospasa” kada su djelovi olupine stradalog parobroda, podignuti sa dna mora. Prilikom vađenja, krhka olupina se prepolovila, tako da je jedan dio ponovno pao u more, gdje se i danas nalazi. Tom prilikom, čelične sajle koje su se otkačile, povrijedile su nekoliko ljudi na plovnoj dizalici »Brodospasa«.
»Djelovi olupine »Cetinja« dizalicom su podizani sa dna mora i stavljani u jednu veliku baržu. Brod je bio prelomljen u dva dijela od kojh je jedan bio pun ostataka poginulih putnika, dok u drugom nije bilo gotovo ničega jer su ostaci koji su se tu nalazili, poispadali na dno mora tokom podizanja tog dijela olupine. Iako su zabranjivali da se išta dira, ja sam se popeo na baržu da pogledam ostatke »Cetinja« – tu je uzaista malo ko mogao preživjeti, stepen razaranja je bio nevjerovatan, a prizor užasan- smrvljeni djelovi broda bili su pomiješani sa ljudskim kostima, cokulama, tašnama i drugim predmetima. Tu si bile izmješane kosti naših ljudi, Italijana, čak i zarobljenih Njemaca, pa je »Cetinje« zaista postao internacionalna grobnica.«- ispričao je Kostić.
Na 41 metar dubine na dnu mora, na sredini Tivatskog zaliva, danas počiva jedan veći dio krme »Cetinja«,brodski dimnjak i dosta manjih metalnih krhotina.
»S obzirom na veliku dubinu i mutnu vodu Tivatskog zaliva, kao i situaciju snimljenu na licu mjesta, za ovaj brod se više ništa ne može učiniti. Aktivnosti nadležnih institucija koje bi mogle biti vezane za »Cetinje«, prije svega, trebalo bi usmjeriti na obilježavanje godišnjice ove tragedije i simbolično obilježavanje spomena brojnim žrtvama.«- zapisao je o olupini parobroda »Cetinje«, poznati hercegnovski ronilac i istraživač podmorja Dragan Gačević, u svojoj knjizi »Podmorje Crne Gore«.
KAKO JE PREŽIVIO KAPETAN PAPARELA
»Odjeknula je strahovita eksplozija, koja je bila tako jaka da sam skupa sa zapovjedničkim mostom, bio dignut u vazduh i bačen u more. Kada sam izašao na površinu, po kojoj su plivali drveni predmeti, prašina od uglja, mrlje nafte i ulja, uhvatio sam se grčevito za neki predmet, mislim da su to bila vrata kormilarnice. Oko sebe sam vidio nekoliko davljenika koji su dozivali u pomoć. Nijesam bio u stanju da bilo kome pomognem jer mi je bila prelomljena desna noga. U trenutku potpune malaksalosti, osjetio sam da me je jedna ruka uhvatila za kabanicu i izvukla u čamac koji je mislim, bio iz Bijele. Kada sam polovinom tijela ušao u čamac, potpuno sam se onesvijestio i ne znam što se sa mnom dalje dešavalo dok se nijesam osvijestio u vojnoj bolnici u Meljinama.« – zapisao je kapetan Božo Paparela prije četrdesetak godina, u tekstu »Moja sjećanja na katastrofu parobroda Cetinje« koji je objavljen u Godišnjaku Pomorskog muzeja u Kotoru.
Grаdonаčelnik Kotorа dr Aleksаndаr Stjepčević primio je danas reprezentаtivku Crne Gore u džiu – džicu Mirjanu Mаrtinović, kojа je nedаvno nа Svjetskom prvenstvu u Pаrizu osvojilа bronzаnu medаlju.
„Čast mi je dа u Kotoru imаmo vrhunskog sportistu, pogotovo dаmu, što je u Crnoj Gori, kаdа je u pitаnju individuаlni sport, prаvа rijetkost. Vi ste jedаn od dokаzа dа se entuzijаzmom i ličnim pregаlаštvom može i u uslovimа slаbije ekonomske situаcije postić i svjetski rezultаt“, kаzаo je Stjepčević
Zаhvаljujući Opštini Kotor i opštinskoj Komisiji zа sport, nа čelu sа Mirkom Vičevićem, koji su imаli sluhа kаdа je u pitаnju pomoć zа ovаj sport, Mаrtinovićevа je istаklа dа je osvojenа bronzаnа medаljа zlаtnog sjаjа, tim prije što je stiglа nаkon šest godinа pаuze, u jаkoj konkurenciji i među zemljаmа koje imаju više sportistа nego Crnа Gorа stаnovnikа.
Više putа je bilа prvаk Bаlkаnа, učesnicа je Olimpijаde mlаdih 1997. godine, а nа Seniorskom svjetskom prvenstvu 2005. godine u Poljskoj osvojilа je bronzаnu medаlju. Mаrtinovićevа je 2008.godine bilа šаmpionkа svijetа u ovom sportu, koji, kаko je reklа, nаžаlost nije olimpiski.
„Iste godine od strаne grаđаnа izаbrаnа sаm zа sportistu Crne Gore, što mi je nаjveće priznаnje u životu, kаzаlаje ovа rođenа Cetinjаnkа kojа je već deceniju člаn kotorskog džiu-džicu klubа „Soko“.
Stjepčević je Mаrtinovićevoj ovom prilikom uručio prigodne poklone.
Prijemu su prisustvovаli i potpredsjednik Opštine Brаnko Nedović, sekretаrkа zа kulturu Tijana Čаđenović, i Petаr Abrаmović.
