Masiv Orjen
Plаninаrski klub „Subrа“ u subotu, 15.novembrа orgаnizuje jednodnevni progrаm posvećen vrijednostimа mаsivа Orjenа.
Tog dаnа otvoriće i novouređeno odmorište „Pod Vrаtlom“, nа rаskrsnici stаzа zа Veliko i Mаlo Vrаtlo, а plаnirаn je obilаzаk rаnije uređene stаze „Stаrčevićа serpentine“.
U plаninаrskom domu „zа Vrаtlom“ u 10 sаti biće održаn okrugli sto nа temu „Budućnost Orjenа“.
Istog dаnа biće orgаnizovаnа plаninаrskа kružnа turа preko vrhovа Grаb i Ćedilo, odnosno speleo-lokаlitetа Žlijebskа jаmа. Stаzа je pogodnа zа srednje spremne plаninаre, а zа ostаle je predviđenа krаćа turа do Žlijebske jаme i nаzаd.
Orjen je prvu trasiranu planinsku stazu dobio krajem 19. vijeka, tokom vladavine Austrougarske Monarhije, a kojom je lično austrougarski prestolonasljednik, princ Rudolf, izašao na glavni vrh pri svom obilasku ovog dijela Carevine. Za Austrougarsku se vezuje i gradnja niza utvrđenja i odličnih kolskih puteva, remek dijela tadašnjeg građevinarstva. O kvalitetu puteva dovoljno govori podatak da su oni, bez nekog održavanja i izmjena, još uvijek u upotrebi. Pri posjeti Orjenu svakako treba obići Crkvice, mjesto gdje se nalazila velika austrougarska kasarna sa pratećim utvrđenjima na istaknutim visovima u okolini. Domicilna tradicionalna arhitektura je, naravno daleko skromnija i rustičnija, a njena sačuvana izvornost i jednostavnost, valjan je motiv obilaska podorjenskih sela Kruševica, Mokrina, Kamenog, Žlijeba, Bunovića Ubala. Glavni građevinski materijal je kamen i on često služi čak i za pokrivanje krovova.
Orjen je kao rijetko koje mjesto na svijetu ispunjen speleološkim objektima, jamama i pećinama i pravi je raj za speleologe, koji procjenjuju da u Masivu imaju još decenije i decenije istraživačkog rada. Orjen je takođe omiljena planinarska destinacija, dobrim dijelom i zbog Zubačkog kabla, koji je ujedno najviša tačka istočnojadranskog priobalja.
Drugo odredište koje planinari rado posjećuju je Subra, planina za koju se vezuje nekoliko epiteta: njen vrh je najbolji vidikovac u Masivu, Subrin amfiteatar slovi za najzanimljiviji detalj primorskih Dinarida, a Subrini platoi su jedan od najupečatljiviji primjera kraškog mikro reljefa u svijetu. Subrin amfiteatar je najbojli alpinistički teren na Orjenu, prava poslastica za ljubitelje ovog ekstremnog sporta. Južni krajevi masiva, u neposrednom bokeljskom zaleđu, sve više se koriste za paraglajding. Izletnici i planinari rado posjećuju Vrbanj, koji je proteklih decenija dobio sadržaj lokalnog izletničkog centra. Kamenska ravan sa planinarskim domom Za Vratlom, neizostavna je destinacija južnog dijela masiva. Tu se, osim Subre, nalazi više planinskih vrhova sa odličnim pogledom na Zaliv i otvoreno more.
Na Subru najčešće se polazi iz planinarskog doma Za Vratlom (1160 m). Dom je skladno kameno zdanje kapaciteta 50 ležajeva. Kako se objekat ne nalazi na putu, sačuvao je mir i pravi planinski ugođaj. Već kod doma pažnju privlači dominantni ogoljeni kupolasti vrh Subre, koji se vidi na zapadu. Prvi dio staze vodi kroz zatalasanu Kamensku ravan i Duboki do, katuništa sela Kameno, da bi od, njihovog ruba, u podnožju Subre, započeo strmi uspon.
Nakon pola sata napornog penjanja, staza izbija na 1679 metara visok vrh Subre. To nije najviša tačka masiva Orjena, ali je zasigurno najpoznatija. Slavu duguje upravo dobrom pogledu koji seže od centralne Albanije, cjelokupne Crne Gore, sa dominantnim vrhovima Lovćena, Prokletija i Durmitora, pa preko hercegovačkih planina i Popovog polja, sve do južne Dalmacije i njenih ostrva, a kad je bura na samoj liniji spajanja mora i neba, kao najudaljenija tačka, može se opaziti čak i Lastovo. Zimski izlazak na vrh zaogrnut u debeli sniježni plašt, poseban je doživljaj, ali i privilegije malobrojnih zaista dobro obučenih i spremnih alpinista.
