Spor oko bivšeg hotela Plaža u Zelenici kod Herceg Novog ipak, čini se, nije okončan, mada je ovaj prvi hotel Crnogorskog primorja odlukom Vrhovnog suda Crne Gore pripao opštini Centar Sarajevo.
Nasljednici porodice Mađar, nekadašnjih vlasnika hotela, uložili su žalbu Ustavnom sudu na njegovu odluku donesenu nedavno u korist jedne od sarajevskih gradskih opština, nakon dvanaest godina dugog sudskog procesa.
Ovaj hotel, koji je početkom Drugog svjetskog rata bio pretvoren u kasarnu, a 1948. nacionalizovan u korist Opštine Herceg Novi, ta opština je 1960. godine ustupila opštini Centar Sarajevo za oko 70 miliona dinara.
Pravni zastupnik nasljednika porodice Mađar, advokat Dragan Lepetić, žalbu temelji na tvrdnji da odluke mjesnog odbora Herceg Novog o ustupanju hotela opštini Centar Sarajevo iz 1960. godine, kao i neke dopunske odluke iz 1972, nisu sprovedene zakonito.
“Nema dokaza da je opština Centar Sarajevo ikada platila taj objekat Herceg Novom. Nema ni dokaza da su tadašnji predsjednici narodnih odbora i opština Herceg Novi i Centar Sarajevo imali ovlaštenja da potpišu takav ugovor (iz 1960. i 1972. godine). Očekujemo odluku Ustavnog suda Crne Gore, a stvar komplikuje to što Komisija za restituciju još nema prvostepenu odluku o zahtjevu za restituciju tog objekta”, kaže Lepetić.
Nasljednici nekadašnjih vlasnika hotela Plaža u Zelenici su, naime, “umješivači” u sporu opštine Centar Sarajevo protiv države Crne Gore, jer imaju pravni interes kao bivši vlasnici hotela koji vode restitucioni postupak pred Komisijom za restituciju u Baru.
Njime potomci Adrijana i Antola Mađar traže vraćanje svojine ili obeštećenje za hotel koji je nacionalizovan u periodu 1948-1949. No, njihov zahtjev za restituciju je i nakon petnaest godina bez rješenja.
Regionalna Komisija za restituciju u Baru dva puta je donosila odluke u tom predmetu, ali su ukidane kod drugostepene komisije za žalbe Vlade Crne Gore, pa ponovo vraćane prvostepenoj instanci, objašnjava advokat Dragan Lepetić, zastupnik Ćabe Mađara.
Zadnje ročište Komisija je održala 11. novembra prošle godine i bila je dužna da donese zakonsko rješenje u roku od mjesec dana. Do danas, pola godina kasnije, to se nije desilo – dodaje Lepetić.
“Glavni problem je nerad ove Komisije, odnosno relativni pravni haos u tom postupku restitucije. Jer, drugostepena komisija pri Vladi Crne Gore skoro uvijek ukida odluke prvostepene, i za to ima još primjera osim ovog slučaja. To je osnovni uzrok problema sa restitucijom hotela Plaža: Komisija za restituciju, odnosno Ministarstvo finansija nije sposobno da do kraja zakonito iznese postupak restitucije, nego se njihove odluke uvijek ukidaju, predmet se ponovo vraća na početak, i tako se tapka u mjestu”, kaže Lepetić.
Na naš upit o slučaju hotela u Zelenici, u nadležnoj barskoj Komisiji za restituciju u Baru kažu da su prošle sedmice predsjednik i član tog tijela razriješeni, pa čekaju nove. U Ministarstvu finansija će se o svemu izjasniti nakon okončanja procedure zamjene predsjednika i člana Komisije,
Ni iz opštine Centar Sarajevo nijesmo uspjeli da dobijemo odgovore na pitanja o tome kada su, kome i koliko platili za hotel Plaža.
Među turističkim poslenicima, odluka Vrhovnog suda da sporni hotel pripadne Sarajlijama izaziva iznenađenje. Jer, nije riječ samo o objektu koji je predmet restitucije, već i hotelu koji je otvaranjem 1902. bio rodonačelnik resort turizma u Crnoj Gori.
“Penzionisani konjički oficir Austro-ugarske vojske Antal Mađar se po savjetu ljekara naselio u Zeleniku i krajem Devetnaestog vijeka napravio kuću. Kad su ga počeli obilaziti prijatelji iz džet seta, došao je na ideju da napravi prvo mali pansion, a potom hotel. I uspio je, bavio se receptivnim turizmom kao rizort hotel, a organizovao je i prve izlete po Crnoj Gori, do Skadra, pa opet nazad u Kotor, Herceg Novi i Zeleniku. Da poštujemo svoju turističku tradiciju, Plaža bi bila idealan kandidat za muzej turizma”, podsjeća dekan Fakulteta za biznis i turizam Rade Ratković.
Zabilježeno je da je početkom prošlog vijeka Plaža imala trideset soba, a u njoj su odsjedali mnogi viđeni gosti, predstavnici mađarskog i evropskog plemstva, pa i kraljevi. Osim crnogorskog kralja Nikole I Petrovića, u svečanom salonu su gošćeni i kraljevi Bugarske, Albanije, Srbije.
“Taj hotel je naša istorija i svi smo se radovali inicijativi familije Mađar da se obnovi, ali ova presuda usložnjava situaciju. Nadam se da će i država i familija Mađar imati snage da cijeli slučaj dovedu do Strazbura, i da će se hotel vratiti Crnoj Gori i originalnim vlasnicima”, očekuje Ratković.
Herceg Novi (na fotografiji) je 1960. ustupio Centru Sarajevo hotel Plaža
Hotel Plaža u Zelenici danas ima 116 godina i smatra se začetnikom organizovanog turizma na Crnogorskom primorju. Iako arhitektonski i istorijski iznimno važan relikt crnogorskog turizma, nekadašnji hotel je danas oronuo i zapušten, i čeka da sud odredi njegovu dalju sudbinu: odluka ko mu je vlasnik, odgovoriće i na pitanje hoće li se Plaža vratiti izvornoj turističkoj misiji ili će nestati u ubrzanoj betonizaciji crnogorskog juga.
/J.V./
