Publika je uvijek ta koja daje krajnji sud o dopadljivosti muzičke ili bilo koje druge izvedbe, a najubjedljiviji pokazatelj prijemčivosti koncerta „Laudate Dominum“, održanog u čast Tripundana u katedrali Sv. Tripuna, su dugotrajne ovacije publike, i to na nogama. Ova dirljiva reakcija za sopranistkinju Saru Vujošević Jovanović, za baritona Dmitrija Griniha, orguljaša Antonija Pantalonea, diskanta Arsenija Emšanova, trubača Stjepana Gatilova i violinistkinju Tanju Bogdanović, bila je najveća nagrada za njihovu izvođačku posvećenost i uložen trud, snažan indikator da su uspješno prenijeli ovu pažljivo osmišljenu i duboko emotivnu dimenziju muzike.
Svima njima mnogo znači taj duboki doživljaj vanvremenske muzike, zajednički dijeljene sa baladura jedne od najstarijih crkava u Evropi, a najstarije na prostorima bivše Jugoslavije.
Rezonance muzičke molitve kroz vjekove
-Muzički program koji ste imali priliku da čujete, ocrtava ukorijenjeno ozbiljan i natprosječno izazovan spektar umjetničkih izraza, prelazeći od baroka do 20. vijeka. Odabrana djela, sa svojim raznolikim kompozitorskim stilovima iz Francuske, Italije, Poljske, Rusije, Njemačke, Ukrajine, Austrije i Belgije- stvaraju bogat mozaik zvuka. Ono što posebno ističemo u ovom programu jeste želja da prikažemo kako je “muzička molitva” rezonovala kroz vjekove i različite evropske kulture, s krajnjim ciljem brisanja granica i plemenitom misijom udruživanja Istoka i Zapada, a u sveopštoj molitvi za dobro svakog živog bića na kugli zemaljskoj, kaže Vujošević Jovanović za Boka News.
Lično prosvećenje umjetnosti
Poseban gušt bilo je to pjevanje na koru, iliti baladuru.
-Pjevanje na koru, zaista, pruža izuzetno ugodno iskustvo. Naravno, neophodno je imati na umu da akustika djeluje nešto drugačije i sa suptilnostima zvučnog izraza, vibracija- svaki iskusni interpretator bi trebalo da se snađe bez poteškoća. Što se tiče emotivnog doživljaja, jedinstven je. Čini se kao da nema prisutne publike, postojimo samo mi koji tvorimo muzičku harmoniju, oltar pred nama i odjeci metafizičke, svevremene muzike. Ako postoji prilika da se doživi lično “prosvećenje umjetnosti” u najsveobuhvatnijem smislu riječi, to je, svakako, na baladuru unutar svetilišta., kaže operska umjetnica i dodaje da je ideja o ovakvom natupu potekla od don Roberta Tonsatija, odličnog poznavaoca drevne tradicije crkvenog pjevanja. Ta tradicija počela je još u srednjem vijeku, kada su se aktivno počele uvoditi orgulje u katedralama, a ovi umjetnici su je objeručke prihvatili.
-U starim bazilikama, gdje nema kora, orgulje danas stoje sa strane oltara i koncerti se održavaju kod pomenutog svetilišta. U Evropi postoje cijeli koncertni departmani, koji često organizuju u istorijskim zdanjima poznatih crkava- manifestacije u okviru raznih muzičkih opusa i takvi koncertni prostori obično imaju dvoje ili čak troje orgulja. Uglavnom, obično su jedne kod oltara- u samom srcu hrama, a druge na galeriji, ili kako ste nazvali, baladuru.
Na primjer, u katedralama u Tirani i Parizu izvodili smo “Stabat Mater”, veličanstveno djelo Pergolezija, u neposrednoj blizini oltara. Dakle, moglo bi se reći da je klasična verzija duhovnog koncerta upravo ona koju ste imali priliku da čujete 1. februara, u Kotoru. Gledaoci slušaju sjedeći licem okrenuti ka oltaru, dok izvođači na koru izvode kompozicije usmjereni, takođe, ka srcu hrama. Može Vam zazvučati neobično, ali duhovni koncerti predstavljaju poseban segment muzičke izvedbe. Muzički tekstovi su, u krajnjem, usmjereni ka božanskom i suština ovdje dakako da nije spoljni efekat, već fokusiranje na „muzičku molitvu“ u hramu, objašnjava umjetnica.
Žudnja za duhovnim koncertima “kod kuće”
Nažalost, kaže ona, u Crnoj Gori publika nije navikla na ovakve koncerte, pa im predstoji mnogo rada kako bi u Boku i u Crnu Goru vratili ono što je nekada postojalo.
-Prvi značajan korak je taj što napokon imamo orgulje u Crnoj Gori; potpuno funkcionalan, iako elektronski instrument (poput ovog u Kotoru, Baru ili Herceg Novom) uz koji je jedan ovakav intelektualni program duhovnog koncerta moguće izvesti. Za mene, kao crnogorskog umjetnika, veoma je važno da se ovakvi programi mogu čuti i na mojoj rodnoj grudi. Kad je riječ o ovoj vrsti umjetnosti, svakako da sa zadovoljstvom prihvatamo pozive iz drugih zemalja. Izvodili smo duhovnu muziku u mnogim gradovima Evrope, ali moja je davnašnja želja da što češće nastupamo kod kuće, istakla je Vujošević.
Orgulje u katedrali u Baru – motivacija za koncertna gostovanja
Ideju da organizuje slične koncerte na domaćem terenu dao joj je kolega iz Moskve, Dmitrij Grinih, s kojim je već uspješno realizovala slične projekte u Rusiji i Evropi. Preselivši se u Crnu Goru prije dvije godine, predložio joj je da se vrate svojim duhovnim konceptualnim programima.
-Na početku nije bilo baš uslovno, izvodili smo uz pratnju klavinove, instrumenta u okviru kojeg postoji mogućnost pronaći imitirajući zvuk orgulja. To su bili naši prvi koncerti u crkvama Barske nadbiskupije, a zatim je uvaženi monsinjor Rok Đonlešaj obezbijedio predivne orgulje za katedralu u Baru i napokon omogućio, u punom smislu riječi, realizaciju duhovnih koncerata, sa učešćem vrhunskih orguljaša, koji danas dolaze u Crnu Goru iz različitih gradova Evrope, kazala je Sara Vujošević.
/M.D.P./
Foto: Andrej Svitajlo
