Crna Gora planira realizaciju projekta Crnogorski REGROW, koji podrazumijeva stvaranje uslova za izgradnju prerađivačkih kapaciteta u sektoru ribarstva u industrijskoj zoni opštine Kotor. Kako je saopšteno, Vlada je na poslednoj sjednici usvojila informaciju o stvaranju uslova za realizaciji ovog projekta sa predlogom mjera.
Nacionalni projekat Crnogorski klaster plavoga rasta (montenegrin bluE GROWth cluster – REGROW) pokrenuli su Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede i Univerzitet Crne Gore – Institut za biologiju mora.
– Koncept projekta Crnogorski REGROW zasniva se na formiranju Crnogorskog klastera plavog rasta i jačanju kapaciteta članova klastera sektora ribarstva i akvakulture kroz izgradnju pogona za preradu ribe i drugih morskih organizama, koji potiču iz privrednog ribolova i uzgoja u Industrijskoj zoni opštine Kotor – saopšteno je iz Vlade.
Kako je objašnjeno, Crna Gora je jedina mediteranska država koja ima veoma ograničene prerađivačke kapacitete u sektoru ribarstva. Pored nedostatka prerađivačkih kapaciteta evidentan i visoko izražen je i problem organizovanog otkupa i plasmana svježe izlovljene ribe i drugih morskih odnosno vodenih organizama, te se time Crna Gora dovodi u veoma loš položaj, a naročito u toku ljetnje turističke sezone.
– Posljedicu ovakvog stanja u sektoru ribarstva vidimo upravo u veoma izraženoj zavisnosti od uvoza ribe i prerađevina od ribe, koja i pored napora koje ulaže Ministarstvo poljoprivrede u modernizaciju i povećanje efikasnosti profesionalne ribolovne flote, ostvaruje rast iz godine u godinu – navedeno je.
Podaci koji su objavljeni u informaciji pokazuju da Crna Gora, uprkos tome što je mediteranska zemlja, uvozi značajne količine ribe i ribljih prerađevina. Tako je 2017. i 2018. godine uvezeno 12,5 mil EUR ovih proizvoda. Ta cifra je 2019. godine porasla na 14,3 mil EUR, dok je u pandemijskoj godini kada nismo imali ljetnju sezonu smanjena na 8,3 miliona. Tokom prošle godine, Crna Gora je za uvoz ribe i ribljih prerađevina potrošila 11,7 mil EUR.
– Povezivanjem primarne proizvodnje (ulov i uzgoj) sa prerađivačkim kapacitetima može da se osigura razvoj proizvoda visoke dodate vrijednosti koji bi bili namijenjeni prvenstveno indirektnom izvozu kroz razvoj turizma i novih ciljanih tržišta koje je Crna Gora planirala da definiše. Povezivanje proizvodnje sa hotelskim lancima – posredni izvoz kroz turizam, vidi se kao jedan od mogućih načina plasmana ovih proizvoda i unutar Crne Gore, zatim brendiranje i zaštita proizvoda ribarstva u skladu sa nacionalnim i EU pravilima iz ove oblasti – navodi se u dokumentu.
U cilju definisanja potreba i neophodne opreme za koncept Crnogorski REGROW, iz sredstava projekta SmartAdriaBlueGrowth, za čiju realizaciju je zaduženo Ministarstvo ekonomskog razvoja, u toku je izrada Studije o potencijalnim proizvodima koji bi se mogli proizvoditi u budućem pogonu za preradu ribe.
– U izradi ove studije učestvuju najeminentniji crnogorski i hrvatski stručnjaci, a ukoliko naiđe na razumijevanje Vlade Crne Gore i resornih ministarstva, plan je da se kroz projekat SmartAdriaBlueGrowth finansira i izrada idejnog rješenja za izgradnju postrojenja za preradu ribe i drugih morskih organizama – navedeno je u informaciji.
Ideja projekta Crnogorski REGROW je predstavljena je predstavnicima Opštine Kotor.
– Smatramo da ova opština raspolaže sa najadekvatnijim zemljištem za ove namjene, gdje smo dobili punu podršku gradonačelnika i izraženu spremnost da opština maksimalno doprinese realizaciji projekta i obezbijedi neophodno građevinsko zemljište za ove namjene. S tim u vezi, od strane Sekretarijata za imovinu Opštine Kotor smo dobili usmeno odobrenje da parcele, sa kojom raspolažu a čija je ukupna kvadratura 86.500 m2, odredimo kolika bi bila dovoljna za potrebe izgradnje prerađivačkog objekta i da pokrenemo proceduru za ustupanje predmetne poarcele Vladi Crne Gore na privremeno upravljanje i korišćenje – navodi se u dokumentu koji je objavila Vlada.
Kako su objasnili, zakonom je predviđena mogućnost ustupanja nepokretne i pokretne stvari iz imovine opštine sa ili bez naknade za korišćenje, a s obzirom da je zemljište veličine 86.500 m2, predlog je da se od opštine Kotor traži 10.000 m2 od ukupne površine parcele.
Podrška Norveške
U informaciji je navedeno da je projekat Crnogorski REGROW kandidovan tradicionalnom donatorskom partneru u sektoru ribarstva Ambasadi Kraljevine Norveške u Beogradu, gdje je u prvoj fazi prihvaćen i proslijeđen Ministarstvu spoljnih poslova Kraljevine Norveške na finalno odobravanje i određivanje konačnog budžeta.
– Na osnovu obavljenih konsultacija sa poredstavnicima Ambasade kraljevine Norveške, možemo očekivati budžet za izgradnju objekata i dio opreme u okvirnom iznosu od oko jedan milion eura, ako isti bude odobren od strane Ministarstva spoljnih poslova Kraljevine Norveške – naveli su.
Takođe, postoji mogućnost doniranja iz projekta FAO AdriaMed, kao i finansiranje iz sredstava Svjetske banke – MIDAS 2 projekat, koji ima za cilj modernizaciju ribolovne flote, stvaranje neophodne kopnene infrastrukture i podizanje nivoa svijesti subjekata u ribarstvu, administracije i inspekcije, gdje je ukupno budžetirano 10 mil EUR za unapređenje sektora ribarstva.
– Ubijeđeni da će realizacija projekta Crnogorski REGROW i izgradnja prvih savremenih prerađivačkih kapaciteta u sektoru morskog ribarstva, uslužnog karaktera sa određenim kapacitetima za skladištenje i čuvanje ribe i drugih morskih organizama, u najvećoj mjeri doprinijeti stabilizaciji, organizaciji i povećanju efikasnosti sektora ribarstva Crne Gore, smatramo da Vlada Crne Gore treba da uzme u razmatranje ovu informaciju i njene predloge kao prioritet u odlučivanju i adekvatno zaduži resorna ministarstva i sve ostale činioce na blagovremeno postupanje – navodi se u dokumentu.
Predlog mjera
U predlogu mjera za realizaciju ovog projekta navodi se da Vlada zadužuje se Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede na obrazovanje tročlane komisije za praćenje realizacije projekta Crnogorski REGROW, da Ministarstvo poljoprivrede pokrene postupak za ustupanje imovine opštine Kotor, u ukupnom iznosu od 10.000 m2, na korišćenje bez naknade, za period od 10 godina, uz mogućnost produženja, te da Ministarstvo ekonomskog razvoja u saradnji sa Komisijom za praćenje realizacije projekta Crnogorski REGROW i projektnim timom SmartAdriaBlueGrowth izradi idejno rješenja za izgradnju i opremanje budućeg postrojenja za preradu, čuvanje i skladištenje ribe i drugih morskih organizama.
Takođe, Institut za biologiju mora iz Kotora zadužuje se da prezentuje svim potencijalnim donatorskim projektima i donatorima projekat Crnogorski REGROW, sa ciljem pribavljanja donacija za realizaciju projekta, dok je resor poljoprivrede u obavezi da u saradnju sa Institutom radi na pripremi plana za samoodrživo upravljanje budućeg prerađivačkog i skladištnog objekta.
Izuzetno mali broj prerađivača ribe
Ribolovnu flotu Crne Gore trenutno čini ukupno 270 plovnih objekta, od čega je 25 koča, 25 plivarica i 220 plovnih objekata u za ribolov u priobalnom području. Na osnovu podataka Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, broj prerađivača ribe u Crnoj Gori je izuzetno mali – samo dva, od kojih je jedan lociran u neposrednoj blizini Nacionalnog parka Skadarsko Jezero, sa proizvodnim kapacitetom do 10 t mjesečno mariniranog šarana. Drugi proizvođač je lociran na Cetinju i registrovan je za preradu i konzervisanje ribe, ljuskara i mekušaca, sa kapacitetom do 50.000 konzervi godišnje.
– Pored ove dvije kompanije preradom se bave i privredni ribari, a koji svoje sušene, usoljene i marinirane proizvode plasiraju na pijacama. Od ukupnog broja uzgajivača školjki, dva uzgajivača su registrovana kao otpremni centri za školjke, dok su dva uzgajivača registrovana kao otpremni centri i centri za prečišćavanje školjki – navodi se u informaciji.
