Razgovore sa slabovidima pretočio u foto-priče
Svojim radom, predstavljenim na izložbi fotografija Invisible Lives u foajeu Kina Boka u Kotoru, istaknuti crnogorski umjetnički fotograf Duško Miljanić je, u okviru Festivala “Uhvati film”, na suptilan, plemenit i estetski prijemčiv način skrenuo pažnju na osobe sa invaliditetom- slabovide osobe. U timskom radu sa učesnicima projekta “Nevidljivi životi” iz Letonije, Srbije i Crne Gore, on je podijelio svoje ogromno znanje, vještine i iskustvo u oblasti analogne fotografije i kroz lični vizuelni izraz opisao Leonsa, jednog od mnogobrojnih slabovidih stanovnika gradića Cesisa u Letoniji.
U postavci je uži izbor radova među kojima su u panoi sa pričom o Emeriti- “Frekvencija srca”, Ilgi – “Savjeti za srećan život” i drugi. U projektu su, pored Miljanića, učestvovali Aleksandra Drecun, Ana Mitrović, Nada Vojinović i Miloš Zvicer iz Crne Gore, zatim, Boris Abramović, Irena Čučković, Sara Kecman, Stefan Kosanović i Darko Sretić iz Srbije, te Eline Buka, Paulis Jakušonoks, Monta Kruze, Eva Strazdina i Nikola Lee Zvaigzne iz Letonije.
-Ovo je potpuno drugačije, zanimljivo je, zato što smo radili sa grupom ljudi koji su na životnim marginama, to je bio veliki izazov i za mene. Izložba je rezultat jedne fantastične radionice koja je održana prije dvije godine sa studentima/studentkinjama različitih medija. Radili smo analognu fotografiju na temu slabovidih osoba, da kroz ovaj medij prikažemo taj nekakav njihov otežani pristup svakodnevici. Nastojali smo da se iz ovog digitalnog doba vratimo u starinski postupak analogne fotografije, u nešto što je mnogo teže, zahtjevnije, kompleksnije, za šta je potrebno mnogo više truda i poznavanja raznoraznih parametara da bi uopšte nastao bilo kakav proizvod.
U pitanju je mali grad u Letoniji, zove se Cesis, grad sa najviše slabovidih osoba prema broju stanovnika. Za vrijeme SSSR-a tu je napravljena fabrika gdje su ih zapošljavali. Neki su rođeni slabovidi, neki su vid izgubili tokom života, a onda se njihov broj vremenom povećavao, objasnio je Miljanić za Boka news. On je kasnije, pored priče o Leonsu, uradio priče i sa ostalim slabovidim osobama, kojima je ovaj projekat posvećen.
Mnogi od studenata, dodaje on, prvi put uopšte su se susreli sa takvom vrstom fotografije. Radili su raznim medijima, različito su se izražavali, svako od njih je posredstvom fotografije drugačije interpretirao ono što je imao u intervjuu sa određenom osobom. Svako od njih je pravio neku vrstu mini- intervjua, u više navrata su se sretali sa slabovidim sagovornicima, šetali sa njima, nastojeći da dopru do njihovih srca.
-Koristio sam mali detalj- ogledala, gdje sam pokušao da reflektujem kako oni vide svijet, koji oni zapravo ne vide, nego ga zamišljaju. Ono što sam dobio u razgovoru s njima, nastojao sam da interpretiram u tom ogledalu, da nađem te motive, ili te boje, ili to nešto o čemu oni razmišljaju, da se to reflektuje u ogledalu. To je bio malo kompleksniji proces, objasnio nam je Miljanić.
Projekat je urađen prema ideji Ieva Ubele, a koordinatori su Oskars Goba i Irena Čučković. Grafički dizajn uradila je Elina Bušmane, a kustos izložbe je Liga Linderbauma. Produkciju potpisuju Agnese Zvierde, Milan Vračar i Branimir Žugić.
Finansiran je kroz program Kreativne Evrope, a sproveli su ga Umjetnički fond Rucka (Letonija) u saradnji sa udruženjem “Kulturanova” iz Srbije i udruženjem “Art 365” iz Crne Gore. Njihov cilj je da kroz saradnju umjetnika iz tri grupe ispričaju priče o različitim marginalizovanim pojedincima u društvenoj zajednici Letonije.
/M.D.P./
