Cjelovitu sliku prošlosti kotorske komune u XII I XIII vijeku kao i Statut Kotora iz XVIII vijeka, biće javnosti bliži kroz istraživanja koja će u dvije knjige objaviti istoričar dr Miljan Gogić, sa Istorijskog instituta Univerziteta Crne Gore.
“Knjiga koja se bavi Kotorom u XII I XIII vijeku obrađuje položaj kotorske komune u ovom periodu – najprije u državi Vojislavljevića, zatim i u državi Nemanjića, izgradnja komunalnih organa i unutrašnje uređenje, razvoj notarijata, privredne aktivnosti, društvena struktura komune, prilike u kotorskoj biskupiji…”, objašnjava dr Gogić.
Za pisanje ove studije, dodaje on, korišćena je u znatnoj mjeri do sada malo poznata građa koja se nalazi u arhivima Crne Gore, Hrvatske, Rusije.
“Ta građa pružila je mogućnost da se u većoj mjeri osvijetle do sada nepoznati djelovi kotorske istorije ovog perioda. Tu bih, prije svega, istakao djelove o kotorskoj kancelariji i sudskom uređenju”, kazao je Gogić za knjigu koja predstavlja dopunu njegove doktorske disertacije.
Prema njegovim riječima, čitaoci će, pored ostalog, biti u prilici da se upoznaju sa nastojanjima kotorske komune da osnaže i učvrste svoju autonomiju i umanje uticaj vladara, što joj je u velikoj mjeri i pošlo za rukom krajem XIII i početkom XIV vijeka, proces koji do sada nije bio u većoj mjeri predmet detaljnijeg naučnog analiziranja
Druga knjiga jeste Kotorski Statut koji je štampan 1715 godine u Veneciji.
“U nauci ovo izdanje Statuta vrlo je malo poznato. Kao nepoznanica u istorijskoj nauci figuriralo je pitanje šta je on sve sadržao. U tom malo poznatom Statutu date su, u cjelini ili fragmentarno, pojedine odredbe iz Statuta štampanog 1616. godine, od kojih su najstarije bile sa početka XIV vijeka. U najvećoj mjeri sadržinu ovog Statuta čine dukali i terminacije mletačkih organa, od perioda kada je Kotor prihvatio mletačku vlast, dok je najmlađi dokument u njemu iz 1713. godine. Najveći dio prepisa tih dokumenata, od kojih se neka često u tom Statutu iz 1715. godine daju u skraćenoj formi-izvodu, u punom obliku pronađen je u raznim rukopisnim zbornicima tokom višegodišnjih arhivskih istraživanja u Kotoru, Perastu i Zagrebu”, objašnjava dr Gogić.
U ovoj knjizi se nastoji dati odgovor na pitanja koji je bio motiv izdavanja ove zbirke pravnih normi i koja su teme društvenim odnosa na prostoru Boke Kotorske, a i šire njime bile uređene. Ona će na svijetlost dana prezentovati, kako istorijskoj i pravnoj nauci, tako i običnim čitaocima, dokumenta koja su, u cjelini ili fragmentarno štampana u Statutu 1715. godine.
„Čitaoci će moći da se upoznaju sa određenim dokumentima koja se tiču uređenja društvenih odnosa između Kotora i Perasta još od srednjeg vijeka, kao i da uvide odnos mletačkih vlasti prema kotorskoj autonomiji, njegovim privilegijama i povlasticama“, navodi dr Gogić.
Knjiga će predstavljati značajan doprinos izdavanju izvora, čime se nastavlja višedecenijska pozitivna praksa Istorijskog instituta Univerziteta Crne Gore koji se odnosi na publikovanje dokumenata iz prošlosti Crne Gore.
