Danas slavimo 59-ti rođendan Instituta za biologiju mora – Univerziteta Crne Gore, svetionika koji skoro punih šest decenija osvjetljava naše podmorje i otkriva nam najdublje i najskrivenije tajne morskih dubina, poručio je dr Aleksandr Joksimović direktor ove institucije.
Otkrivajući te tajne, spoznavali smo prapostojbinu života na Zemlji, dodirujući pradavno i buduće, zapisano u spiralnom kodu svakog bića. Tragajući za istinom o životu u vječitim plavim tišinama, otkrivali smo elemente kratkog bivstvovanja na prolaznim vratima vremena. Konačna spoznaja – čovjek je samo nit, duboko utkana u majku prirodu bez alternative opstanka mimo nje.
Institut zajedno sa Pomorskim i fakultetom za turizam i hotelijerstvo čini primorsko naučno-obrazovno jezgro Univerziteta Crne Gore i grada Kotora. Njegujući vjekovnu tradiciju Boke, čuvaju pomorstvo, ribarstvo, gostoprimljivost obrazujući nove generacije naučnika, pomoraca, hotelijera.
„PER ASPERA AD ASTRA“, trnovit je put do slave, rekao je Seneka. Za skoro šezdeset godina Institut, Biologija mora – kako ga zovu Kotorani, bio je svjedok turbulentnih, vremena, koja su nauku grubo bacala u zasjenak društvenih aktivnosti. Kao da je mu je kamen palate Radoničić, davao kamenu snagu, Institut je preživljavao i preživio i sada čvrsto stoji na Plagentima, dočekujući i ispraćajući svaki brod koji posjeti Kotor. Upravo ovih dana ga oblačimo u novo ruho stare arhitekture, sa potpuno novim obrazovnim i naučnim sadržajima.
I pored kamenog izgleda, njegovu najveću snagu tada i sada, činili su i čine ljudi, naučnici koji su istražujući južni Jadran ugrađivali sebe u proces razvoja nauka o moru u Crnoj Gori. Spojeni, znanje i iskustvo starijih naučnih radnika i entuzijazam, kreativnost i ideje mladih istraživača, su siguran put do uspjeha i dostizanja još većih i zahtjevnijih ciljeva. Dalji nastavak saradnje našeg Instituta sa ostalim organizacionim jedinicama Univerziteta, formiranje multidisciplinarnih istraživačkih timova, apliciranje na nacionalne i međunarodne konkurse, saradnja sa resornim Ministarstvima, Crnogorskom akademijom nauka i umjetnosti, ostalim javnim i privatnim institucijama u Crnoj Gori, biće prioritet. Kako more i okeani nemaju granica, obavezna je regionalna saradnja i povezivanje sa Institutima iz okruženja, članstva u međunarodnim naučnim tijelima i komisijama, ali još jače uključivanje u pregovarački proces Crne Gore sa Evropskom unijom, posebno u Poglavljima 12, 13, 27.
Široka je lepeza nacionalne i međunarodne saradnje Instituta. Institut je jedan od lidera u projektnoj aktivnosti i korišćenju nacionalnih sredstva za nauku, ali i fondova EU. Trenutno se realizuje preko 30 međunarodnih, bilateralnih i nacionalnih projekata, koji su uglavnom posvećeni multidisciplinarnom istraživanju morskog ekositema, praćenju fizičko-hemijskih parametara mora, njegovog živog svijeta, primjene različitih modela korišćenja morskih organizama kao bioindikatora stanja mora. Vrše se i izolovanja specifičnih ekstrakata morskih organizama koji se mogu koristiti u farmaceutskoj industriji. Prati se stanje biodiverziteta, predlaže odgovorno upravljanje resursima ribarstva i razvoja marikulture, kao alternativa ulovu, koji su sve manji.
U vrijeme redukovanih ili potpuno smanjenih aktivnosti ljudske populacije na čitavoj planeti usljed pandemije COVID 19, evidentno je da se priroda nalazi u stanju prirodne revitalizacije, odonosno oporavka. Naravno, kada je smanjena industrijska proizvodnja, kada su skoro svi avioni prizemljeni, kada skoro da i nema brodskog i kopnenog transporta, u prirodi se “čuje” tišina. Ta tišina podrazumijeva svjež, čist vazduh, čistu atmosferu, kristalno jasne zvjezdane noći, ali i prozirnu plavičastu morsku vodu.
Svi naravno želimo da pandemija COVID – 19 što prije prođe. A šta nakon toga? Hoćemo li nastaviti da ranjavamo i zagađujemo našu Planetu, naše more, rijeke, planine. Upravo sada moramo krenuti u odlučujuću bitku sa našom sviješću. Ako uspijemo da nju pročistimo, prosvijetlimo, pobijedićemo. Kako? Prihvatajući riječi indijanskog poglavice, da se prema prirodi odnosimo kao prema svjoj porodici, uzimajući od nje samo koliko nam treba. Ako to uspijemo, a moramo, ostavićemo čistu i zdravu Planetu naših predaka, našim potomcima.
Neka nam ova poruka još jednog indijanskog poglavice, Crvenog Oblaka, bude opomena:
„Tek kad posiječe i poslednje drvo, ulovi poslednju ribu i zatruje poslednju rijeku, bijeli čovjek će shvatiti da ne može da jede novac“, poručio je Joksimović.
