Kao središnji dio manifestacije Štorija o galiji Cristo Ressussitato, u sklopu programa međunarodne kulturne suradnje koju već deset godina zajednički provode gradovi Krk-Centar za kulturu grada Krka i Kotor-Pomorski muzej Crne Gore u Kotoru, 08. oktobra 2021., u Galeriji Decumanus Grad Krk, otvorena je izložba Lav sv. Marka – simbol Serenissime, predstavljen u umjetnosti grada Kotora u realizaciji Pomorskog muzeja Crne Gore u Kotoru, čija je autorica muzejska savjetnica istoričarka umjetnosti Radojka Abramović.
Riječ je o izložbi kojom je obuhvaćeno 16 velikih, dvojezičnih, panoa od kojih 13 prikazuju lavove rađene tehnikom reljefa u kamenu, dva minijature iz knjiga, a jedan mletačkog lava sa zastave dobrotske tartane „La Beata Vergine“. Namjera ove izložbe, ali i istoimenog rukopisa na kojem se temelji postavka jest ta da ukaže na važnost očuvanja motiva mletačkog lava na spomenicima kulture mletačkog perioda u gradu Kotoru. Naime, gotovo četverostoljetno prisustvo Venecije na kotorskom području (1420-1797), ekspanzija u arhitekturi, kulturi i načinu života koje je to prisustvo donijelo, ostavilo je traga te se danas očituje u strukturi Kotora kao tipičnog mediteranskog, srednjevjekovnog grada. Grad izložen prelamanju dvaju snažnih političkih i kulturnih utiecaja, Istoka i Zapada, postao je specifičan baš po toj simbiozi, a ostaci mletačke i svih ostalih kultura doprinijeli su njegovom bogatstvu i kulturno-istorijskoj slojevitosti.
O izložbi i desetogodišnjoj suradnji Krka i Kotora, pored direktorice Centra za kulturu Grada Krka Maje Parentić, takođe su govorili direktor Pomorskog muzeja Crne Gore Andro Radulović i viši muzejski tehničar Tomislav Bonić koji je okupljenima prenio riječi autorice izložbe Radojke Abramović.
Otvorenje izložbe Lav sv. Marka – simbol Serenissime, predstavljen u umjetnosti grada Kotora, uvodi Parentić, priređuje se u povodu 450. godišnjice Lepantske bitke, a u tom kontekstu potrebno je istaknuti kako je priča krenula kao saradnja dvaju zidinama opasanih gradova čije su galije, kao dio armade Svete lige, sudjelovale u tom slavnoj pomorskoj bici. S vremenom su, između Krka i Kotora, otkrivene i mnoge druge poveznice, a posebno je zanimljivo to što ih donosi i ova izložba. Naime, lav kao ultimativni mitski i heraldički simbol imao je određenu ulogu u istoriji obiju gradova, a bili mu mi skloni ili ne, ta nam je istorija, duž istočnojadranske obale, odredila današnjicu, zaključila je Parentić.
Jedan od najvažnijih događaja u pomorskoj istoriji gradova Mediterana, svakako je Lepantska bitka, odigrana 1571. godine, ističe Radulović. Pobjeda hrišćanskih snaga udruženih oko Svete lige nad osmanlijskom vojskom zaustavila je daljnje napredovanje Osmanlija prema Zapadnoj Europi. U tom su značajnom istorijskom sukobu sudjelovala i naša dva grada – Krk i Kotor – s dvije galije Cristo Ressussitato (Krk) i Sveti Tripun (Kotor). U kontekstu proslave ove važne godišnjice, Pomorski muzej Crne Gore donosi izložbu Lav sv. Marka – simbol Serenissime, predstavljen u umjetnosti grada Kotora, autorice Radojke Abramović, istoričarke umjetnosti i muzejske savjetnice, koja još jednom potvrđuje kako je Kotor nepresušna riznica umjetničkog blaga. Vodeći nas učenim jezikom prostorom i vremenom Kotora, nastavlja Radulović, prateći pritom snažnu figuru lava, autorica nam ga, osim isklesanog u kamenu i otisnutog na arhivskim dokumentima, otkriva i na povlasticama, dukalima i knjigama s minijaturama; na pergamenu, kovanom novcu, medaljonima, zastavama brodova, ali i na platnima velikih majstora gdje simbol Serenissime zaštitnički lebdi nad sukobljenim jedrenjacima. Osim umjetničke i znanstvene vrijednosti, ova dokumentarna izložba i knjiga na kojoj se ista temelji, otkrivaju nam fabulu prepunu dragocjenim informacijama istorijskog, socijalnog, etničkog, vjerskog i kulturološkog karaktera, predstavljajući tako vrijedan prilog istraživanju umjetnosti i kulture grada Kotora, kazao je Radulović.
Najviše mletačkih lavova u gradu Kotoru, tumači Bonić, nalazi se na kotorskom jedinstvenom odbrambenom sistemu, gradskih zidina koju čine bedemi oko i nad gradom. Kao predstraža vodenih puteva za istočni Mediteran i kopnenih puteva koji su vodili prema Carigradu, urbanistički plan Kotora u cjelini je podvrgnut strategijsko-fortifikacijskim zahtjevima vremena u kojem je nastajao. Zidine, kao i utvrđenje nad gradom gradili su Grci, Rimljani, Iliri, Vizantinci, Nemanjići i Mlečani, a za vrijeme vladavine potonjih, od 1420. – 1797. godine, izgrađena je kompleksno utvrđenje najbliže današnjem izgledu zdanja. S gradskih zidina su: Lav sv. Marka s gradskim patronom sv. Tripunom (18. stoljeće) pripisan kiparu Francescu Cabianci; Venecijanski lav iznad današnje gradske kavane Dojmi izrađen za vrijeme dužda Antona Grimanija (1602. – 1604.); Mletački lav nad sjevernim gradskim zidinama uz rijeku Škurdu (16. stoljeće); Mletački lav na položaju Valier s desne strane ulaza u grad, nazvan po mletačkom duždu Dolfinu Valieru (1560. – 1563.); Mletački lav iznad ribarnice unutar gradskog Markata iz vremena rektora i providura Zorzija Cornera (1663. – 1665.); Mletački lav smješten na ulazu u tvrđavu Sv. Ivana postavljen za vrijeme providura Feriga Balbija (1759. – 1760.); Mletački lav na utvrdi Sv. Stjepana iz vremena providura Giustina Boldu (1755. – 1758. ); Lav Sv. Marka na ulazu u tvrđavu Sv. Ivana (oko 1420.). Međutim, motivi lava kao simboli mletačkog protektorata, nisu prisutni samo kao isklesani u kamenu, već su predstavljeni i u ostalim tehnikama, na zavjetnim slikama, srebru, papiru, pergamentu, drvu, tkanini i slično. Poput meteora sa zvjezdanog neba Prevedre Republike, nastavlja Bonić, rasuli su se venecijanski lavovi i obilježili područje pod njezinim protektoratom. Reljefi venecijanskog lava prisutni su na području Lombardije, Dalmacije, Boke Kotorske, Albanije, Peloponeza, Krita, Kipra i Egejskih ostrva, a u 15. vijeku i u italijanskim gradovima: Padovi, Vicenzi, Veroni, Bresciji i Bergamu. Venecijanski lavovi povezuju i gradove Kotor i Krk. Oni čak dijele i istu sudbinu koja je u pojedinim istorijskim trenucima dovodila do njihovog devastiranja i, nažalost, totalnog uništenja. Ti su lavovi u oba grada svjedoci kulturno-istorijskog kontinuiteta, žive i frekventne istorijske pozornice. Na njihovo očuvanje najprije nas poziva osjećaj za zaštitu kulturnog nasljeđa, a tu je i obaveza koja proizilazi iz međunarodne konvencije gradova koji su pod okriljem UNESCO-a, zaključio je Bonić.
Izložba Lav sv. Marka – simbol Serenissime, predstavljen u umjetnosti grada Kotora ostaje otvorena do 22. oktobra.
