Međunarodni naučno-stručni skup “Miloš Milošević i kulturna tradicija Boke” u prvi plan ističe lik i djelo istaknutoga naučnika i društvenoga poslenika
Naučnici, istraživači, kulturni poslenici, zaštitnici kulturno-istorijskoga naslijeđa iz regiona okupili su se danas (1. juna) u dvorani Crkve Sv. Duha u Kotoru na međunarodnom naučno-stručnom skupu posvećenom istoričaru, arhivisti, piscu, muzikologu, pjesniku, admiralu Bokeljske mornarice dr Milošu Miloševiću, koga s pravom nazivaju i bokeljskim „renesansnim čovjekom“. Širok opus djela u bibliografiji dr Miloševića, takođe i laureata Nagrade Merito Navali, povezana su njegovom težnjom- dubokom potrebom da kao istoričar obuhvati život i tvorevine ljudi jednog svijeta u malom, u svom njihovom bogatstvu i raznovrsnosti, ističe Vlastimir Đokić, nezavisni izdavač knjiga iz oblasti humanističkih nauka, te dodaje da je pritom „nosilac tog duha neprestano svjestan da je svijet koji proučava, ljudi koje nastoji da oživi i dovede pred naše duhovne oči, da su drugačiji od današnjih“.
Oslikavajući u kratkim crtama intelektualni profil dr Miloša Miloševića, Đokić je naglasio da su ovog naučnika karakterisali „humanistička inspiracija u pristupu zanatu istoričara, temeljna kritičnost, istančanost i prefinjenost u pristupu i iskazu, duboka odbojnost prema upotrebi istorije, samosvjesnost i autorefleksivnost“. U jednoj dubljoj ravni, dodaje Đokić, „njegov su duh karakterisali originalnost, umjetnička imaginacija i iskrena religioznost“, što je potkrijepio sa nekoliko „autoilustracija“ – citata iz govora dr Miloša Miloševića, koji je uvijek radije iznosio samo „izvorno provjerene činjenice, pokušavajući da razumije geneze procesa, vodeći računa o onome što ljudski približava i otupljuje oštrice“.
-Nisam bio za isključivo „ili-ili“, nego rađe za isključivo „i-i“, gdje god je to bilo moguće, govorio je dr Milošević, koji je arhivske izvore u osnovi smatrao „složenim, jedinstvenim tkivom života izvjesnog vremena“. Isticao je da „pravi istraživači ispituju ove složene, žive i čudesne cjeline integralno, oni iznad svega žele da sačuvaju slojevitost životne istine, uz tako brojne kontradikcije da ispituju neke svoje posebne teme“. Oni drugi, govorio je Milošević, „vrše svojevrsnu vivisekciju, ubijajući slojevitost života, izvlačeći samo one živice, nerve i kapilare koji idu u prilog njihovog mišljenja i kada se takva dokumentacija nakupi, ona iznenadi i samog istraživača, ali, tako odabrana i bez složenog konteksta, ona navodi na jednostrane i u osnovi pogrešne zaključke“.
-Pravi istoričar hoće da obuhvati što više i shvati suštinu. Neće moći da se desi da se takav istoričar ljuti na građu, da je kritikuje, da nešto od nje favorizira – to rade ideolozi i političari, taj čudesni soj ljudi koji napada organski rast istorijskog procesa u ime neke svoje ideje i neke „dogovorne istorije“, govorio je dr Milošević, koji je smatrao da istoričar ne presuđuje, osuđuje niti vrijeđa neke drugačije stavove, nego samo nastoji da sa arhivskim argumentima što dublje shvati, razumije i objasni povjesne procese u toku“.
U jednom pismu poslatom krajem 1999. godine, u vrijeme pripreme za štampanje knjige njegovih izabranih studija, Milošević priznaje da je najviše razmišljao o problemima jezika, te da ga je oduvijek privlačila, za današnje prilike „donkihotovska“ misao: „Ona je pogotovo danas prevaziđena, kad su se državice i jezici zatvorili u granice svojih jezičkih normativa, a pored toga, vi ste već napravili golemi napor oko ujednačavanja“.
„Polazio sam od toga da je postojeće šarenilo knjige bio sasvim atipični, ali autentični „signum persone“ i „signum temporis“. Jer, autor je (ovdje Milošević nastavlja u trećem licu), iako i po ocu i po majci, pripadnik starosjedilačkih brodovlasničkih porodica Dobrote, rođen u Splitu i do 13. godine ukorijenjen u polifoniji ijekavštine, a sa djecom se igra ikavskom čakavštinom. Premještanjem oca, on tri godine nastavlja Gimnaziju na Cetinju, okružen cetinjskom kantilenom, da bi maturirao i otpočeo Pravni fakultet u Subotici, ambijentu mirne i ravne Bačke, a završava studije u sredini pregnantne ekavice Beograda. Ne samo da ga te promjene nisu smetale, nego je u njima uživao, osjećajući muzički njihova svjetla i sjeme. Zato mu nimalo nije smetalo kada bi razne redakcije druge Jugoslavije, gdje su objavljivani radovi, ostavljale svoje tragove na poslatim rukopisima, niti je ikada posebno zahtijevao da se dosljedno poštuje njegova jezička faktura, to tim prije što je i ona bila nehomogena i pomiješana raznim sinonimima i oblicima iz drugih sredina“ citirao je Đokić.
Iako je veliki dio radnoga vijeka Milošević radio u Istorijskom arhivu, ustanovi koja nema primarno naučni karakter, pa je znatna količina energije morala ići na tekuću radnu problematiku ove ustanove, ali je isto tako „osjetio i draž i dramu beskrajne pučine“, on sa melanholijom govori o „kompleksu tuge nedosegnutog“, poznatom svima koji su istraživali velike svjetske arhive u Veneciji, Vatikanu, Bariju, Parizu, Zadru, Dubrovniku …
„Jer je još tolika količina postojećeg, a skoro nedirnutog arhivskog materijala za Boku, kao i za mnoge druge krajeve sa kojima je Boka komunicirala“, govorio je dr Miloš Milošević, objašnjavajući svoju „tugu nedosegnutog“.
Reprint djela “Pomorski trgovci, ratnici i mecene”
Međunarodni naučno-stručni skup “Miloš Milošević i kulturna tradicija Boke” je u okviru “Neđelje arhiva” Državnog arhiva Crne Gore otvorila Mirjana Maslovar, državna sekretarka u Ministarstvu kulture i medija Crne Gore. O značaju djela Miloša Miloševića govorio je Danilo Mrvaljević, v.d. direktora Državnog arhiva Crne, u čijem izdanju je objavljen reprint knjige “Pomorski trgovci, ratnici i mecene: studije o Boki Kotorskoj XV – XIX stoljeća” dr Miloša Miloševića. Prisutne su pozdravili Snežana Pejović, načelnica Istorijskog arhiva Kotor, te Vladimir Jokić, predsjednik Opštine Kotor. Naučnici su pripremili radove iz oblasti muzeologije, bibliotekarstva, arhivistike, istorije pomorstva, radove o Bokeljskoj mornarici i pomorcima, iz oblasti proučavanja, dokumentacije i zaštite kulturne baštine, kao i radove u domenu umjetnosti i poezije, koji će biti štampani u zborniku. Među njima je i djelo „Polihistor Miloš Milošević i latinitet u Crnoj Gori“ dr Lenke Blehove Čelebić sa Univerziteta u Republici Češkoj.
Objavio 24 knjige, preko 230 radova
MIloš MIlošević je arhivista postao zaposlenjem u Državnom arhivu u Kotoru 1953. godine, a u penziju je otišao sa mjesta direktora Istorijskog arhiva Kotor 1985. godine. Naučno zvanje doktora istorijskih nauka stekao je izučavajući arhivske izvore u kotorskom Arhivu u periodu mletačke uprave u Boki. Kao priznati naučni radnik, arhivista, romanista i teoretičar arhivistike bio je, pored ostalog, predstavnik Jugoslavije na Međunarodnom kongresu arhivista u Briselu, Madridu, Moskvi, Vašingtonu 1980. godine. U Londonu je izabran za predsjednika Sekcije profesionalnih arhivskih društava pri UNESCO-u. Objavio je 24 knjige i publikovao preko 230 naučnih radova. Među najznačajnijim Miloševićevim ostvarenjima su muzičke teme, portreti, studije iz književne i kulturne prošlosti, zbirke poezije Za ruke se držimo, Sam na palubi, obimna istorijska studija Pomorski trgovci, ratnici i mecene, Zbirka istorijskih zapisa iz prošlosti Boke Kotorske.
Sa Jelenom Antović priredio je fototipsko izdanje Statuta bratovštine Svetog Nikole mornara u Kotoru iz 1463. sa legatima iz 1807. koje je objavljeno 2009. godine povodom 12 vjekova Bokeljske mornarice i prenošenja moštiju Svetog Tripuna iz Carigrada u Kotor.
Dr Miloš Milošević dobitnik je Trinaestojulske nagrade, Ordena reda sa zlatnim vijencem, Ordena grada Republike Hrvatske, odlikovan je Redom Danice hrvatske s lentom i likom Katarine Zrinske. Dobitnik je nagrade Društva za proučavanje i unapređivanje pomorstva Jugoslavije, te brojnih drugih odlikovanja i priznanja, istakao je Danilo Mrvaljević.
/Tekst i foto: M.D.Popović/
