Istaknuti predstavnici naučne, poslovne i kulturne zajednice formirali su u Budvi Građansku inicijativu „Sloboda vjere“ (GI-SV). Inicijativa je utemeljena kao savjetodavno stručno tijelo sa primarnim ciljem regulisanja institucionalnog statusa Crnogorske pravoslavne crkve (CPC) i afirmacije ravnopravnosti svih vjerskih zajednica u skladu sa evropskim standardima.
Sa osnivačkog simpozijuma je poručeno da GI-SV nije vjerska niti politička organizacija, već laička platforma koja se zalaže za vladavinu prava i primjenu principa neselektivnosti u procesu pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji.
Ključne poruke osnivača:
- Ana Vukotić (rediteljka): „Cilj inicijative je obezbjeđivanje jednakih prava za CPC, bez umanjivanja značaja ili osporavanja bilo koje druge zajednice. Ovo je ključni trenutak I za pokretanje građanskog dijaloga u okviru pregovaračkih poglavlja 23 i 24.“
- Žarko Radulović (privrednik): „Lojalnost državi izvire iz pravde, a ne iz podaništva. Sloboda počinje prekidom ćutanja pred lažima. Naš put zahtijeva čojstvo i odgovornost pred istorijom.“
- Vladimir Nikaljević (privrednik): „Pitanje statusa i imovine CPC je test demokratske zrelosti. Crna Gora mora birati između funkcionalne države u kojoj su svi podložni zakonu ili nefunkcionalnog sistema i prikrivene despotije.“
- Pozivajući se na EU smjernice o promociji i zaštiti slobode vjere ili uvjerenja (2013.), Srđan Mihaljević (ekspert UN – a) istakao je važnost zaštite vjerskih prava širom svijeta, naglašavajući univerzalnost, neutralnost i zaštitu pojedinaca od progona i diskriminacije. „Ulaskom u EU Crna Gora će, pristupiti potpisivanju Ugovora o funkcionisanju, u čijem članu 17 se navodi da države članice poštuju i ne prejudiciraju status crkava i vjerskih zajednica, već uspostavljaju redovan i transparentan dijalog u cilju razumijevanja njihovih stavova i uloge u Evropskim politikama.Time se osigurava da se glas vjerskih i organizacija čuje u procesu EU bez favorizovanja ili diskriminacije uvažavajući princip odvojenosti crkve i države, što zastupamo i kroz ovu inicijativu“.
- Dragan Purko Ivančević (privrednik): „Ispravljanje nepravde prema vjerujućim Crnogorcima je dug prema budućim generacijama koje ne smiju biti prinuđene da dokazuju pravo na sopstvenu duhovnost.“
- Zoran Ljumović (privrednik): “Crna Gora ne može – niti smije – da se odrekne svog kulturno-istorijskog nasljeđa. Naprotiv, dužna je da ga zaštiti kroz vladavinu prava. Ravnopravnost ne traži brisanje pamćenja niti amputaciju istorijske svijesti. Oslonjeni na evropske standarde i provjerljive istorijske činjenice, budućim generacijama želimo da ostavimo ne spor, već pravedno, stabilno i uređeno stanje u evropskoj državi.”
Deklaracija i zahtjevi prema međunarodnoj zajednici
Usvojenom Završnom deklaracijom ocijenjeno je da položaj CPC nije teološko, već suštinsko političko-pravno pitanje koje odražava posvećenost Crne Gore evropskim vrijednostima.
GI-SV je uputila dva ključna zahtjeva:
- Državnim institucijama: Poziv Predsjedniku države, Skupštini i Vladi da prekinu praksu ignorisanja i pitanje CPC riješe zakonito i pravedno.
- Evropskoj uniji: Institucijama EU upućeno je Otvoreno pismo sa zahtjevom da se status CPC uvrsti kao referentno mjerilo (benchmark) za zatvaranje Poglavlja 23 i 24, te da postane sastavni dio redovnih izvještaja Evropske komisije o napretku Crne Gore.
Inicijativa zaključuje: Pravedni i transparentni odnosi države i vjerskih zajednica jačaju društvenu koheziju, povjerenje u institucije i otpornost Crne Gore na spoljne pritiske i maligne uticaje.
