Ministarstvo odbrane uspjelo je proteklih mjeseci da riješi veći dio problema sa uklanjenjem zaostalih i nepotrebnih mornaričkih ubojnih sredstva iz vojnih skladišta u Boki Kotorskoj.
U bojevim glavama torpeda, protivbrodskih krilatih raketa i morskih mina, u krugu vojnog objekta Petrovići-Pristan na Luštici, što djelimično u podzemnim skladištima, a što na otvorenom, uskladišteno je bilo preko 200 tona visokorazornog eksploziva. Svo rashodovano mornaričko naoružanje koje se čuva u ovom kompleksu, punjeno je visoko brizantnim eksplozivom – mješavinom na bazi TNT, aluminijumskog praha i tzv. heksogena (RDX). Ta mješavina, poznata kao TAH, prema riječima eksperata, ne može se delaborisati metodama koje su primjenjivane u neutralisanju naoružanja koje sadrži eksplozivno punjenje na bazi klasičnog TNT-a. TAH eksploziv se ne može topiti vodenom parom i zbog toga se ova punjenja ne mogu prepakovati u privredni eksploziv, kao što su to do sada učinili sa sredstvima naoružanja koja su punjena sa čistim TNT-om. Kod TAH-a nema delaboracije već se kao metoda uništenja nameće samo jedna – detoniranje sredstva punjenog TAH-om u kontrolisanim uslovima, pa je stoga riješavanje ovog problema bilo izuzetno teško za sprovesti u Crnoj Gori.
“Problem sa starim mornaričkim naoružanjem se izgleda, privodi kraju. Protivbrodske planirajuće mine tipa GMI-100 Rockan su već odvazene sa Pristana u Berane. Preuzela ih je kompanija Poliex i za sada mi nije poznato kako će ih oni uništiti”- kazao je izvor dobro upućen u dešavanja u vezi sa ostatkom viška mornaričkog naoružanja u Crnoj Gori, podsjećajući da je svaki Rockan napunjen sa po 104 kilogrma eksploziva na bazi TAH-a.
“Bojeve glave torpeda i raketa, te mine AIM M-82, uz finansiranje preko međunarodnog tendera, spremaju se za Italiju. Preuzeće ih neka njihova firma, a transport će biti obavljen na početkom 2019. Na Pristanu nakon toga ostaju samo torpeda 53-65KE sa bojevim glavama koja čekaju pogodnog kupca, koji bi eventualno uzeo sve tako kompletne, te trupovi od ostalih torpeda bez bojevih glava, odnosno trupovi protivbrodskih raketa, takođe bez bojevih glava. S obzirom na raspoloživi prostor u podzemnim skladištima – potkopima koji se na ovaj način oslobađa, smatram da će Pristan uskoro biti potpuno bezbjedan”- kazao je naš sagovornik. U potkope će tako biti prebačena protivbrodska torpeda tipa 53-65 KE, svako sa bojevom glavom napunjenom sa po 395 kilograma TAH.
U vojnom kompleksu na sjeverozapadnoj obali Luštice pored 100 mina Rockan koje su već odnešeni u Vasojeviće, je i oko 80 bojevih glava od torpeda tipa „53VA“, svaka sa eksplozivnim punjenjem od po 210 kilograma TAH-a. Tu je i 20 komada bojevih glava protivpodmorničkih torpeda „SET 53“, svaka punjena sa 92 kilograma TAH-a. Ovdje je i oko 120 komada bojevih glava za protivbrodske krilate raketa tipa P-20, P-21 i P-22. Svaka od tih glava sadrži po 370 kilograma eksplozivnog punjenja na bazi TAH-a. Tu su i akustično-indukcione morske mine AIM M-82 kojih ima ukupno 297 komada. Svaka od ovih mina koje su svojevremeno proizvođene u bivšem tivatskom Arsenalu, ima punjenje od po 490 kilograma TAH-a. Po eksplozivnoj snazi, svako od pojedinačnih punjenja mina AIM M-82, ekvivalentno je jednoj toni klasičnog TNT-a. Sa svog naoružanja gdje je to moguće, demontirani upaljači, kapisle i inicijalna punjenja koja „okidaju“ glavnu eksploziju
Ministarstvo odbrane proteklih godina uspjelo je već da sa Pristana ukloni i neutralizuje dio suvišnog mornaričkog naoružanja, pa su odavde uklonjene bojeve glave protivavinskih raketa RZ-13 za raketni sistem „Osa-M“, odnosno raketne dubinske bombe RGB-60 koje su municija za protivpodmornički raketni sistem „Smerč“. Iz resora ministra Boškoviča ljetos, kada se posljednji put pisalo o ovom problemu, nisu željeli da preciznije odgovore što preduzimaju da se odavde ukloni i preostalih oko 200 tona visokorazornih eksplozivnih punjenja, ističući samo da „kroz različite programe neutralizacije suvišnog naoružanja i ubojnih sredstava, u kontunuitetu rješavamo preostale količine viška ovih sredstava i time konstantno smanjujemo opasnost od rizika za ljude i životnu sredinu.”
