Zbornika ravoda „Nematerijalna kulturna baština Paštrovića: Budućnost tradicije & tradicija za budućnost“, koji su uredili doc. dr Zlata Marjanović, mr Dušan Medin i Davor Sedlarević, a krajem prošle godine zajednički objavili NVU Društvo za kulturni razvoj „Bauo“ (Petrovac na Moru), Javna ustanova Muzeji i galerije Budve i Etnografski institut SANU iz Beograda, promovisan je u subotu u Modernoj galeriji „Jovo Ivanović“, u okviru višednevne manifestacije „Ljubišini dani“, koju godinama unazad organizuje JU Muzeji i galerije Budve.
O knjizi su detaljnije govorili mr Božena Jelušić, mr Svetlana Ivanović, Dobila Vlahović, ispred Ministarstva kulture Crne Gore (sufinansijer), mr Dušan Medin (jedan od urednika) i Itana Lalović, koja je bila u ulozi moderatorke.
Na početku programa, moderatorka Itana Lalović bilže je upoznala prisutne sa nastankom ove knjige: „Zbornik radova o nematerijalnoj kulturnoj baštini Paštrovića „Budućnost tradicije & tradicija za budućnost“ nastao je kao rezultat rada četvorodnevne međunarodne naučne konferencije po pozivu, sa oko 40 učesnika, održane od 8. do 11. maja 2019. godine u Spomen-domu „Reževići“ i Spomen-domu „Crvena komuna“ u Petrovcu – prostoru JU Muzeji i galerije Budve.
Cilj ove konferencije bio je da ukaže na bogatstvo i raznovrsnost kulturne baštine paštrovskog i uopšte primorskog kraja, naročito one nematerijalne, kao i da osvijetli moguće modele valorizacije i u cilju valjanog održivog razvoja. S tim u vezi, zbornik radova tretira brojna pitanja od važnosti za datu tematiku, i to iz ugla: normativnog i institucionalnog okvira zaštite baštine na međunarodnom, nacionalnom i lokalnom planu, uloge muzeja i drugih institucija od značaja, modela valorizacije i turističke potencijala baštine, primjene u obrazovanju itd. S druge strane, u knjizi su objavljeni i radovi koji tretiraju određene elemente nematerijalne kulturne zaostavštine, poput jezika, religije, književnosti, muzike, plesova, umjetničkih performansa, nošlje, kuhinje, zanata, vještina. Objavljivanje ovog zbornika radova je podržalo Ministarstvo kulture Crne Gore.“
Dobrila Vlahović, savjetnica Ministarstva kulture Crne Gore, kazala je da je Ministarstvo kulture Crne Gore putem Javnog konkursa za finansiranje projekata/programa nevladinih organizacija u oblasti kulture „Raznolikost izraza nezavisne kulturne scene“ za 2018. godinu, pomoglo realizaciju ovog kompleksnog multimedijalnog projekta Društva za kulturni razvoj „Bauo“ iz Petrovca na Moru i Centra za istraživanje i revitalizaciju tradicionalnih igara i pjesama (CIRTIP) iz Kolašina, naslovljenog „Nematerijalna kulturna baština Paštrovića (muzička i plesna tradicija): digitalizacija, prezentacija, valorizacija, održivost“, s obzirom na kvalitet dostavljene aplikacije tokom trajanja samog Kunkursa. Istakla je i podršku koju je Društvo „Bauo“ dobilo od Ministarstva kulture i putem prošlogodišnjeg Konkusa za podršku nevladinim organizacijama.
Mr Svetlana Ivanović, profesorica književnosti i urednica programa JU Grad teatar Budva, knjigu je, između ostalog, predstavila sljedećim riječima: „Na poziv jednog od urednika izdanja da govorim o ovom ambicioznom zborniku radova, u kojem su, pored ostalih tekstova, sabrana 33 rada. Značaj objavljivanja ovakvog izdanja je višestruk. Prvenstveno, zbornik je značajan zbog toga što u skladu sa savremenim metodologijama razmatra brojne i osobene fenomene paštrovskog duha ispoljene u formi onoga što nematerijalnu kulturnu baštinu čini: u formi legende, predanja, pričanja i pjevanja, običaja i obreda, posebno onih u domenu prelaza (svadbenih i pogrebnih), načina pripreme hrane, ručnih radova, elemenata i formi običajnog prava i svih ostalih poslova u sferi javnog i privatnog života, posebnih znanja i umijeća kojima se razumijeva svijet. Raznovrsnostima kulturnog života paštrovskih plemena stoga se i prišlo iz aspekta različitih nauka: muzikologije, antropologije, etnologije, etnografije, istorije i teorije književnosti, lingivstike, istorije, istorije umjetnosti, kulturologije i studija kulture, kao i pravnih i ekonomskih nauka, pa i iz oblasti psihoanalitičkih pristupa proučavanju simboličkih sistema. Ne manje značajni radovi u knjizi pripadaju sferi primjenjenih nauka, kakve su pedagogija, muzeologija i turizmologija, okrenutim ka valorizaciji lokalnog nasljeđa u skladu sa potrebama novijih vremena.“ Ivanović je bliže govorila o radovima u knjizi koji tretiraju tematiku iz domena književnosti, teatra i nauke o jeziku.
Profesorica mr Božena Jelušić osvrnula se detaljnije na mogućnosti i ograničenja naučnog rada u domenu digitalnog okruženja, što je, na primjeru ovog zbornika, istaknuto kao potencijal.
„U ovom vremenu, već odavno nazvanom „vremenu globalnog sela“, nematerijalna kulturna baština, kao nešto što je izuzetno krhko može se potpuno zaboraviti. Ta globalna kultura nekada nam je „stizala“ posredstvom farmerki i popularne muzike, a sada zapravo prožima svaki segment naših života, olako poništava lokalne vrijednosti i vrlo rijetko lokalna kultura utiče na interpretaciju ili reinterpretaciju tih globalnih trendova. Zato je jako značajno da se što potpunije i vjerodostojnije započne i očuvanje i valorizacija, kako bi se sačuvala nematerijalna kulturna baština. Prirodni „kanal“ očuvanja baštine su mladi, a ovaj zbornik je prava kombinacija rada starih i mladih generacija.“ Profesorica Jelušić ukazala je i na to da su upravo mladi (članstvo Društva „Bauo“) ti koji su se postarali da dođe do uspješne realizacije zbornika, ali i cjelokupnog projekta, dodajući da „je tako jedan ozbiljan rad rijetkost u našem stvaralačkom okruženju, jer se uglavnom sve radi brzo“, kao i da je dobro što je Ministarstvo kulture to prepoznalo i podržalo. Ona je potom pristupila detaljnom prikazu sadržaja i koncepta zbornika predstavivši sve autore i njihove radove.
Jedan od urednika zbornika, mr Dušan Medin, govorio je o procesu nastanka knjige, kazavši, između ostalog, da je projekat Društva „Bauo“, naslovljen „Nematerijalna kulturna baština Paštrovića (muzička i plesna tradicija): digitalizacija, prezentacija, valorizacija, održivost“, realizovan u saradnji sa CIRTIP-om (Centar za izučavanje i revitalizaciju tradicionalnih igara i pjesama, Kolašin), te uz pomoć i logističku podršku JU Muzeji i galerije Budva, Etnografskog instituta SANU iz Beograda, JU Centar za kulturu Kolašin i JU Muzeji i galerije Nikšić.
Medin je kazao da su sastavni dio ovog kompleksnog projekta (koji je trajao bezmalo godinu dana) i još četiri manje cjeline: 1) dokumentanra izložba o muzičkoj i plesnoj tradiciji Paštrovića u zapisima i literaturi do Drugog svjetskog rata (autora dr Zlate Marjanović, mr Dušana Medina i Davora Sedlarevića), 2) ranije održana međunarodna multidisciplinarna naučna konferencija po pozivu „Nematerijalna kulturna baština Paštrovića: Budućnost tradicije & tradicija za budućnost“, 3) koncert tradicionalne muzike „U paštrovskoj jelovoj gori“, kao i 4) radionice o tradicionalnim pjesmama i igrama Paštrovića održane ljetos u Kolašinu. Pored zahvalnosti upućene glavnom sufinansijeru Ministarstvu kulture Crne Gore, Medin je zahvalio je drugim sponzorima: Opštini Budva i HG Budvanska rivijera, te opštinskim preduzećima Parking servis Budva, Vodovod i kanalizacija Budva, Komunalno Budva, Mediteran reklame Budva, TO Budva i HeraEdu Beograd.
Ovaj zbornik radova sastoji se iz četiri ključna poglavlja pod nazivima: „Budućnost tradicije“, „Tradicija za budućnost“, „Varia“ (odnosno razno) i Prilozi. Knjiga i radovi u njoj imaju čak 13 recenzenata: akademik Zlata Bojović (Beograd), akademik Radomir V. Ivanović (Beograd), akademik Aleksandar Čilikov (Cetinje), prof. dr Marijana Kokanović Marković (Novi Sad), prof. dr LJiljana Gavrilović (Beograd), prof. dr Borjanka Trajković (Sombor), prof. dr Lidija Vujačić (Nikšić), doc. dr Zlata Marjanović (Banja Luka), dr Miroslav Luketić (Budva), dr Mila Medigović Stefanović (Beograd), dr Branko Banović (Podgorica), dr Katarina Mitrović (Beograd) i prof. Bojan Suđić, maestro (Beograd). Zbornik je do sada predstavljen publici u tri crnogorska grada tokom jeseni 2019. godine, i to 4. novembra u petrovačkom Spomen-domu „Crvena komuna“, 5. novembra u JU Centar za kulturu Kolašin i 6. novembra u JU Muzeji i galerije Nikšić.
Podsjećamo da se program „Ljubišinih dana“ sljedeće sedmice realizuje u Beogradu i Novom Sadu, zahvaljujući pregalaštvu Udruženja Paštrovića i prijatelja Paštrovića u Beogradu „Drobni pijesak“, te saradnji sa JU Muzeji i galerije Budve, Društvom za kulturni razvoj „Bauo“ i Zadužbinom Ilije M. Kolarca:
Ponedjeljak, 2. mart, 18.00 časova (mala sala Zadužbine Ilije M. Kolarca,Beograd)
Promocija tri knjige: 1) zbornik radova „Stefan Mitrov Ljubiša u svom vremenu i danas (1878–2018)“ (ur. akad. Radomir V. Ivanović, Podgorica: CANU, 2019), 2) zbornik radova „Stefan Mitrov Ljubiša: intertekstualna interpretacija“ (ur. mr Lucija Đurašković, Budva: JU Muzeji i galerije Budve, 2019), i 3) zbirka tekstova dr Ane M. Zečević „Sve postaje riječ, u riječi da živi: Prilozi o kulturnoj istoriji Paštrovića i Budve“ (Petrovac na Moru: Društvo za kulturni razvoj „Bauo“; Beograd: Udruženje Paštrovića i prijatelja Paštrovića u Beogradu „Drobni pijesak“, 2019) / učesnici: akademik Radomir V. Ivanović, dr Mila Medigović Stefanović, Vida Ognjenović, mr Lucija Đurašković, dr Ana M. Zečević, Mladen Vesković, Dušan Medin i Jovana Todorović.
Utorak, 3. mart, 19.00 časova (Biblioteka grada Beograda)
Promocija nedavno objavljene monografije „Savo Pavlović: 50 godina stvaralaštva“ (Budva: JU Muzeji i galerije Budve, 2019) / učesnici: akademik Radomir V. Ivanović, Marin Ivanović i Savo Pavlović.
Srijeda, 4. mart, 16.00 časova (Novosadski sajam knjiga)
Promocija biblioteke „Kulturno nasljeđe Paštrovića“, odnosno dva novija izdanja – „Sve postaje riječ, u riječi da živi: Prilozi o kulturnoj istoriji Paštrovića i Budve“ dr Ane M. Zečević i zbornika radova sa konferencije o nematerijalnoj kulturnoj baštini Paštrovića „Budućnost tradicije & tradicija za budućnost“ / učesnici: akademik Radomir V. Ivanović, dr Ana M. Zečević i mr Dušan Medin.
