Crnogorsko društvo za borbu protiv raka (CDPR) u saradnji sa Organizacijom žena Tivta organizovalo je u njihovim prostorijama u Tivtu predavanje „Zdravlje žene” dr Angele Ćorić, ginekološkinje – akušerke i subspecijalistkinje endokrinologije iz KCCG u Podgorici.
Glavna tema na predavanju je bila karcinom grlića materice, za čiji uzročnik sada znamo da je humani papiloma virus (HPV). Zaista se tako danas može govoriti o epidemiji, tj o polno prenosivoj bolesti koja ako se na vrijeme ne prepozna i ne tretira može dovesti do nastanka karcinoma.
HPV čini grupa od preko 200 sličnih virusa, a mnogi od njih se mogu prenijeti sa jedne osobe na drugu putem polnog kontakta pa se tako najčešće prenosi bliskim kontaktom između partnera tokom polnog odnosa. Može biti prenesena bilo kojim načinom polnog kontakta ili bliskog kontakta – koža na kožu, bez obzira na pol, polni identitet ili polnu
orijentaciju. Svi ostali načini prenošenja HPV infekcije su mogući, ali nijesu uobičajeni.
HPV virus je veoma rasprostranjen među mladom, polno aktivnom populacijom, tako da to jeste infekcija mladih žena i muškaraca, u prvim godinama nakon početka polne aktivnosti.
Period potreban da premaligna lezija na grliću materice postane maligna je 3 – 18. godina i taj period zavisi od tipa virusa. Jedini vid primarne prevencije, koji je sada i nama na raspolaganju, a koji u svijetu postoji već oko 20. godina je vakcina protiv nekih tipova HPV-a. Vakcina se savjetuje djevojčicama, a po preporukama i dječacima, od 9 do 14. godine života.
Vakcina jedina može da spriječi nastanak premaligne lezije. Skrining na visokorizične tipove HPV, Papa test i kolposkopski pregled spadaju u sekundarne mjere prevencije raka,
kojima se premaligne lezije ne mogu spriječiti ali se mogu otkriti na vrijeme i adekvatno liječiti.
U ovom trenutku 100% zaštita od HPV infekcije ne postoji. Vakcina protiv nekih tipova HPV koji najčešće izazivaju karcinom i genitalne bradavice je jedini vid primarne prevencije. Vakcina je od početka godine dostupna i kod nas, bezbijedna je i efikasna.
Ono što je istaknuto na predavanju je da je Crna Gora trenutno na prvom mjestu u Evropi po stopi obolijevanja od karcinoma grliće materice (26/100000). Istovremeno treba znati da rak grlića materice odnosi godišnje procentualno na broj stanovnica u Crnoj Gori mnogo više života nego u razvijenim evropskim zemljama. Tako je 2017. godine, kako pokazuju zvanični podaci u našoj zemlji, umrlo 19 žena, 2018. godine 24, a 2019. godine, poslednje godine za koju su dostupni zvanični podaci 26 žena.
Takođe je saopšteno da prema preliminarnim podacima Instituta za javno zdravlje Crne Gore o uzrocima smrti koji se odnose na 2019. godinu, jedan od najčešćih uzroka umiranja u Crnoj Gori su tumori sa ukupnim učešćem od oko 24%, tačnije su na drugom mjestu nakon bolesti srca i krvnih sudova.
Nada da će se ovakvo stanje promijeniti u narednim decenijama je u vakcinaciji i sprovođenju Nacionalnog skrining programa.
