Superjahta „Luminosity“ koje već duže od mjesec dana boravi u marini Porto Montenegro u Tivtu, prema nezvaničnim informacijama sa kojima se operiše u krugovima elitne jahting industrije, pripada jednom od ruskih oligarha loji su stevljeni na listu sankcija EU uvedenih zbog agresije Rusije na Ukrajinu – Andreju Gurjevu mlađem.
On se od 9.marta nalazi na listi ruskih politilara i oligarha povezanih sa režimom ruskog predsjednika Vladimira Putina, a kojima je Evropska Unija uvela stroge sankcije, uključujući i zamrzavanje njihove privatrne imovine. Gurjev se od prije desetak dana nalazi i na listi sankcionisanih od strane Vlade Ujedinjenog Kraljevstva.
Ipak, crnogorske vlasti koje su Rusiji uvele skoro istovjetne pakete sankcija kao i EU i navele da će u svemu slijediti spoljnu politiku Unije kada je odnos prema Rusiji u pitanju, za sada se „prave nevješte“ kada je u pitanju pravi (beneficiary owner) superjahte „Luminosity“ koja vije zasxtavu Kajmanskih Ostrva. Ovaj brod je 10. marta stigao u u Pofrto Montenegro. iz italijanske lukem Livorno. Samo dan ranije, Gurjeva je EU stavila na svoj spisak sancionisanih ruskih oligarha.
Iz Ministarstva kapitalnih investicvija (MKI) pod čijom je nadležnoću pomorski saobraćaj i pomorska sigurnost, potvrdili su nam da se jahta “Luminosity” nalazi na vezu R23 na gatu 5 u marini Porto Montenegro i da je ona ovdje vezana od 10.marta u 14.13 časova kada je uplovila u tivatsku marinu. Ističu da je inspekcijskik nadzor nad ovim plovilom sproveden 13.aprila – dan nakon što su “Vijesti” MKI-ju poslale pitanja u vezi sa ovom jahtom, njenom posadom, ali i tome što su crnogpotrske vlasti preduzele da utvrde da li je Andrej Gurjev zaista pravi vlasnik (tzv. beneficial owner) jahte “Luminosity”.
“Po izjavi kapetana jahta će biti na vezu do juna-jula mjeseca ove godine. Motorna jahta “Liminiosity”, zastava Cayman Islands, Luka upisa George Town, pozivni znak ZGIL8, IMO broj 9754032, ima 5.844 neto tone, odnosno deplasman od 1.753 tone. Plovilo je registrovano kao pleasure craft (jahta – prim.aut.) i nije podložno THETIS inspekciji koji određuje prioritet pregleda broda. Jahta je stara četiri mjeseca. Vlasnik ove jahte je kompanija FLYING CLOUD OVERSEAS LIMITED, sa adresom CARINTHIA HOUSE 9-12, THE GRANGE ST.PETER PORT, GYI 2QJ, GUERNSEY.”- kazali su “Vijestima” iz resora kojim rukovodi ministar Mladen Bojanić.
Nije preciznije odgovoreno da li su i ako da, što preduzimali da utvrde ko je zapravo, pravi vlasnik ove jahte čije se vrijednost procjenjuje na oko120 miliona eura.
Naime, praksa bogataša koji sebi mogu priuštiti superjahte ko ultimativne simbole raskoši i finansijske moći je da te brodove nikada ne registruju na svoja imena, već po pravilu, na neku firmu, obično sa off shore destinacije. Ta kompanija (tzv. shell company) je zvanični vlasnik broda, a da se stvari dodatnu zakomplikuju, obično jahtom upravlja druga firma (managment company) koja se brine o svakodnevnom vođenju broda – plaćanju posade, održavanju, snabdijevanju, primjeni propisa i standarda itd. Uz to, same jahte su po pravilu, registrovana na neku od tzv. zastava pogodnosti – poreskih rajeva koje uz niže dadžbine za njenog vlasnika, daju i garancije dodatne povjerljivosti podataka u vezi sa jahtom prema moguće zainteresovanim, trećim stranama. Stoga je, kada su u pitanju fiskalno-pravne obaveze pravog vlasnika jahte, veoma bitno da vlasti koje plediraju da mu nametnu neku obavezu, otkriju i dokažu vezu konkretnog fizičkog lica kao tzv. beneficiary ownera (pravog vlasnika) sa shell company – pravnim licem na kog je brod zvanično registrovan (disponent owner). Ipak, iako u zvaničnim papirima piše drugačije, u svijetu se manje-više, za skoro svaku mega i superjahtu nezvanično pouzdano zna koje joj je fizičko lice u suštini, pravi vlasnik. Tako se i „Luminosity“ povezuje sa imenom Andreja Gurjeva, iako je brod formalno, registrovan na shell kompaniju „Flying Cloud Ovesrseas Limited“ sa britanskog samoupravnog dominiona Gernzi na istoimenom ostrvu u La Manšu u blizini francuske obale.
„Državne institucije Crne Gore dužne su da primjenjuju odluke Vlade koje se odnose na restriktivne mjere.” – izjavio je ministar vanjskih poslova Đorđe Radulović u ponedjeljak na sastanku Koordinacionog tijela za praćenje primjene međunarodnih restriktivnih mjera povodom krize u Ukrajini. Tada je poručeno da je u skladu sa Zakonom o međunarodnim restriktivnim mjerama, na snagu stupilo ukupno šest mjera među kojima je i “ograničenje raspolaganja i sticanja sredstava i/ili druge imovine” za lica sa lista sankcionisanih od strane EU.
“Sprovođenje Zajedničke vanjske i bezbjednosne politike EU nije samo obaveza, već i slovo sporazuma tri lidera koji se odnosi na vanjskopolitički kurs Crne Gore.”- kazao je ministar Radulović, istakavši da je Ministarstvo vanjskih poslova u saradnji sa Ministarstvom unutrašnjih poslova, identifikovalo institucije koje su zadužene za sprovođenje restriktivnih mjera i to: Ministarstvo ekonomskog razvoja (Agencija za investicije, Komisija za tržište kapitala – Centralno klirinško depozitarno društvo), Ministarstvo finansija i socijalnog staranja (Uprava prihoda i carina, Uprava za katastar i državnu imovinu, Centralni registar privrednih subjekata, Centralna banka Crne Gore), Ministarstvo unutrašnjih poslova (Uprava policije, Agencije za nekretnine), Ministarstvo pravde, ljudskih i manjinskih prava (Notarska komora, Advokatska komora), Ministarstvo kapitalnih investicija, Ministarstvo javne uprave, digitalnog društva i medija (Agencija za elektronske medije).
“Na sastanku, kojem su prisustvovali predstavnici pomenutih institucija, bilo je riječi o načinima primjene restriktivnih mjera, te potencijalnim nedoumicama. Dogovoreno je formiranje Operativnog tima, koji će biti zadužen za identifikovanje svih potencijalnih izazova i efikasnu komunikaciju među resorima.”- saopšteno je iz MVP.
U tezama koje su razmatrane na ovom sastanku posebno je poglavlje posvećeno uptavo jahtama čiji su vlasnici na listama sankcionisanih. Kada su u pitanju jahte koje se (poput “Luminiosity”) već nalaze u našim vodama, predviđeno je da se primijeni član 80 Zakona o pomorskoj i unutrašnkjoj plovidbi po kojem inspektor siugurnosti ploviodbe “u vršenju inspekcijskih poslova, izdaje naređenja i izriče zabrane pismenim rješenjem”, te da će na taj način biti arestovana (zaustavljena ali ne i zaplijenjena) plovila koja pripadaju sankciionisanim osobama.
“Uzimajući u obzir ovlašćenja inspektora za bezbjednost plovidbe, tj. činjenicu da izdaje naređenja i vrši zabrane rješenjem, te samim tim da u slučaju da je vlasnik plovnog objekta u lukama CG državljanin Rusi+je prema kome su izrečene restriktivne mjere, prema istim licima će biti donijeto rješenje o zabrani islovljavanja sa teritorije luka, odnosno pristaništa u CG, te neće doći do faktičkog oduzimanja, ali će se onemogućiti korišćenje istog plovila i njegovo iskrcavanje sa teritorije CG. Na ovaj način će se sprovesti ova mjera.”-piše u dokumentu razmotrenom na sastranku u MVP.
Na sastanku je bilo riječi o tome kako doći do informacije da li neka jahta pripada licu koje je na listi na osnovu Odluke o međunarodnim restriktivnim mjerama.
“Crna Gora je članica Međunarodne pomorske organizacije (IMO) koja vodi registar i kod koje se sve jahte registruju pod određenim registarskim brojem. Crna Gora je članica IMO – Ministarstvo kapitalnih investicija zastupa CG u ovoj međunarodnoj organizaciji. Stoga bi bila obaveza MKI da na osnovu dostupnih spiskova dostavljenih od partnerskih službi i zemalja koje sadrže naziv jahte, broj pod kojim se vode u IMO, stvarnog vlasnika i zastavu pod kojom plove – provjere sa IMO ali i u saradnji sa Lučkom kapetanijom i Upravom pomorske sigurnosti koje vode nacionalne registre prevashodno da provjere ovaj spisak tj, da li su ove jahte već usidrene u CG unutrašnjim vodama, te da li su ulazile u naše vode.”- piše u tezama koje su razmatrane na ovom sastanku.
Andrej Gurjev Mlađi koji se u jahting industriji označava kao pravi vlasnik superjahte “Luminiosity” je glavni izvršni direktor kompanije “PhosAgro” iz Moskve, jednog od vodećih ruskih proizvođača vještačkih đubriva i hemikalija za upotrebu u poljoprivredi. “PhosAgro” je 2021. imao promet od 5,83 milijardi dolara i ostvario profir od 1,79 milijardi dolara. Familija Gurjeva vlasnik je 50 odsto akcija ove kompanije, a koje su navodno, 2004. kupili po cijeni ispod tržišne u kontroverznoj transakciji sa tada već zatvorenim ruskim opoziciono nastrojenim oligarhom velikim Putinovim protivnikom, Mihailom Hodorkovskim koji je bio prisiljen da im proda taj dio svoje dotadašnje imovine.
Prema nezvaninim infrmacijama, Gurjev je od italijanskog brodogradilišta Benetti iz Livorna nedavno otkupio “Luminiosity” – impresivnu 108 metara dugu motornu superjahtu koju su Italijani prethodno sagradili za drugog naručioca ali koji je međutim, odbio da primi taj brod. “Luminosity” je Gurjevu predata neposredno prije nego što će EU tog ruskog milijardera staviti na listu sancižonisanih, a putiovanje te jahte od Livorna do Tivta početkom marta mjeseca, bila joj je prva plovidba. U dobro upućenim krugovima špekuliše se i da je Gurjev, neposredno po dolasku svog novog broda u Tivat, zbog nemogućnosti da plaća posadu jahte jer su mu bankarski računi blokirani, počeo da otpušta oficire i mornare sa “Luminosity”. To je indirektno, “Vijestima” potvrđeno i iz MKI koje nam je na pitanje da li je smanjivan broj članova posade ove jahte od njenog dolaska u Crnu Goru do danas, kazalo da je “tokom inspekcijskog nadzora ustanovljeno je da je na jahti prilikom uplovljenja 10.marta bilo 20 članova posade.”
“Kapetan i dva člana posade su državljani Velike Britanije; 12 članova posade su državljani Italije i 2 člana posade su državljani Hrvatske i po jedan član posade državljanin, Švedske, Australije i Urugvaja. Dana 17. i 19.marta iskrcano je 11 članova posade tako da je na datum 13. april 2022. godine na jahti bilo 9 članova posade.”- kazali su nam u MKI.
Kada je u redovnoj upotrebi, “Luminoisity” ima 37 članova posade koji brinu o sigurnosti i udobnosti 27 putnika jahte.
Inače, “Luminiosity” je jedna od prvih jahti na svijetu sa ultramodernim, hižbridnim pogonskiim sistemom koga čine dizel-generatori, baterije i elektromotori koji pokreću jahu. Ovaj brod nosi čak 36 tona litijum-jonskih baterija kojima treba posebno održavanje i konstantni nadzor jer od takve vrste baterija postoji povećan rizik od požara i eksplozija. Stoga, u slučaju da ova jahta bude i formalno zadržana u Crnoj Gori, naše vlasti će biti u velikom problemu da nađu i plate adekvatno obučeni kadar koji je u stanju da se na pravi način brine o osjetljivom baterijskom kompleksu “Luminosity-ja”.
/S.L./
