Pjesmom dočarali živote Jovane i Milice u patrijarhalnoj sredini
Istraživački tim KotorArta je za tri godine otkrio ukupno pet opera, o kojima nikada niko ništa nije znao, a koje su sada oživljene, zahvaljujući angažmanu istaknutih operskih pjevača i pjevačica.
Ovo je rezultat decenijskog rada muzikološkinje Dobrile Popović, čiji su predmet interesovanja opere sa “crnogorskim predznakom”. Ovom prilikom za KotorArt je, u saradnji sa Tomašom Slavickim, kustosom i naučnim saradnikom u Češkom narodnom muzeju u Pragu, pronašla dvije opere, jednu u Češkoj (“Jovana” kompozitora Jaroslava Vogela, a prema priči Mićuna Pavićevića) i drugu u Italiji (“Milica” kompozitora Marka Ancoletija, violiniste, pisca).
Pronaći note i oživjeti muziku, približiti je publici, osnovna je misao muzikologa, koji su istraživali arhive Kotora, Cetinja, muzeje i nacionalne biblioteke u Pragu i Italiji… U otkrivanju operskih djela mnogo sui m pomogla lična poznanstva i podrška kolega.
-Poznajem puno lica u Pragu koja pričaju da su njihovi preci bili mornari, ljekari, učitelji, muzičari, koji su živjeli i djelovali posebno u Boki Kotorskoj. Tako je kod njih velika ta “kolektivne nostalgija” za Bokom.
To je bila samo epizoda u njihovom životu, ali vidimo da smo svi mi jedna kultura. Priča o češkim muzičarima u Crnoj Gori duga je nekoliko generacija, danas ne znamo još sve i nadam se da ćemo otkriti još nešto novo iz njihovog stvaralaštva, kazao je Slavicki za Boka News. On je prošle godine pronašao operu “Černohorci” koja je smatrana izgubljenom, kako je pisalo svuda u literaturi.
-Artefakti, podaci koji stoje u knjigama, zanimljivi su sa jedne pozicije, ali ja sam išla linijom da treba pronaći partiture i da treba oživjeti muziku o kojoj znamo da je nekada postojala, a danas o njoj ništa ne znamo. Idem tragom starih partitura, a uz pomoć Tomaša otkrila sam gdje treba da se nalaze te note- on je pronašao operu “Jovana”, a ja sam u Crnoj Gori pronašla operu “Naše narodno uskrsnuće” A. Šulca, češkog kompozitora (predstavljena na KotorArtu prije tri godine). Prošle godine smo prikazali dvije opere i ove dvije sada- za tri godine ukupno pet opera, o kojima nikada niko ništa nije znao, objašnjava nam Popović.
Fokusirani su, kaže, na temu muzičkog stvaralaštva u Crnoj Gori- inspiracija su im prošle godine bili Crnogorci, a ove godine – Crnogorke. Za sljedeću godinu takođe imaju plan šta će da istražuju, ali će nam to otkriti kad za to dođe vrijeme.. Jedna od ranije otkrivenih opera je i “Les Montenegrins”, za koju su tekst napisali Francuzi Alboize i Gerard, a muziku je uradio M. Limnander, a u njoj je opet opjevana Crnogorka- njena ljubav sa francuskim oficirom u vrijeme francuske okupacije Boke.
Program “Crnogorka kao inspiracija”, održan u sklopu segmenta KotorArt- “Vox feminae” pružio je priliku publici u Crkvi sv. Duha da premijerno čuje odlomke iz novootkrivenih opera “Milica” Marka Ancoletija i “Jovana” Jaroslava Vogela. Duet u sastavu Petra Radulović, sopran, solistkinja Državne opere u Hanoveru i Vladimir Čabak, tenor, član Šenbrunske dvorske kapelle u Beču, u saglasju je oslikao likove Milice i njenog dragog Hasana (Grka koji je poturčen), čija je ljubav u nesrećno vrijeme rata Crne Gore i Osmanlija imala tragičan kraj. Sopran Ljiljana Lišković, docent na katedri za solo pevanje Akademije umetnosti Novi Sad i mecosopran Višnja Radosav, solistkinja Opere SNP u Novom Sadu, glasom su “izvajale” likove Jovane i Marije, dvije žene koje se zarad ljubavi, poštovanja i mira, u osvit Drugog svjetskog rata, zavjetuju na “sestrinstvo po izboru”. Obje izvedbe iz opera je klavirskom muzikom začinio pijanista Oleksij Molčanov.
Opera “Milica” nastala je 1897. godine u Milanu i do sada nije izvođena, te je publika KotorArta imala privilegiju da čuje svjetsku premijeru tri fragmenta iz nje. Opera “Jovana” izvedena je u Narodnom Moravskom pozorištu u Ostravi, 1939. godine.
/Tekst foto: M.D.Popović/
