Često čujemo ili pročitamo da je turizam strateška privredna grana Crne Gore koja je zaslužna za gotovo trećinu prihoda naše privrede. Za razliku od ostalih privrednih grana poput poljoprivrede ili industrijske proizvodnje, gdje smo usled opšte nekonkurentnosti doživjeli apsolutni fijasko, turizam uspijeva da se održi kao glavni pokretač ekonomskog razvoja i investicija u našoj državi.
Da li to znači da je, za razliku od ostatka privrede, u slučaju turizma postojala superiorna vizija razvoja i upravljački kapacitet da tu viziju implementira? Ili je „naš“ turistički uspijeh posledica rasta globalne potražnje za resursima koje smo naslijedili od prirode i predaka – nevjerovatnim prirodnim ljepotama i kulturnim naslijeđem?
Prizor koji sam juče vidio na graničnom prelazu sa BiH, a kojim nažalost dočekujemo i ispraćamo naše goste, me ponukao na razmišljanje o tome u kojoj mjeri mi kao društvo zapravo razumijemo pojam turizma. Čini se da ne postoji opšta svijest o tome da je turizam multidisciplinarna stvar, odnosno da atraktivnost turističkog proizvoda zavisi od mnoštva faktora poput sklada između graditeljstva i prirodnog okruženja, kvaliteta putne i komunalne infrastrukture, odnosa prema ekologiji, povezanih privrednih djelatnosti (poput poljoprivrede) i, što je najvažnije, od kvaliteta obrazovnog sistema jedne zemlje. Kvalitet opšteg obrazovanja je vododjelnica između ekskluzivnih turističkih destinacija i onih primitivnih koje goste dočekuju sa smećem, bukom, izlivenim fekalijama, urbanističko-arhitektonskom stihijom, saobraćajnom haosom, opštom nekulturom itd.
Zbog svega navedenog sam jako tužan što je prizor na graničnom prelazu tj. zapušteno vanjsko uređenje jako česta pojava i u dvorištima predškolskih i školskih ustanova, ali, nažalost, i ispred državnih i lokalnih institucija. Od malih nogu se navikavamo na nered, smeće i haos.
/Darko Kasalica/
